Ogród Zoobotaniczny w Toruniu

zoo w Toruniu

Ogród Zoobotaniczny w Toruniu – niewielki (3,81 hektara) ogród botaniczny, a od 1965 również zoologiczny[2], znajdujący się przy ul. Bydgoskiej 7 w Toruniu.

Ogród Zoobotaniczny w Toruniu
Ilustracja
Jesień 2018
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Miejscowość

Toruń

Adres

Ulica Bydgoska 7

Powierzchnia

3,81 ha[1]

Założono

1797 (ogród botaniczny)
1965 (ogród zoobotaniczny)

Liczba zwierząt

260

Położenie na mapie Torunia
Mapa konturowa Torunia, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ogród Zoobotaniczny w Toruniu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Ogród Zoobotaniczny w Toruniu”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ogród Zoobotaniczny w Toruniu”
Ziemia53°00′32,1″N 18°35′25,7″E/53,008917 18,590472
Strona internetowa
Kamień pamiątkowy upamiętniający założyciela ogrodu Johanna Gottlieba Schultza

Historia

edytuj

Ogród Zoobotaniczny powstał na bazie ogrodu dendrologicznego Johanna Gottlieba Schultza. Interesujący się botaniką Schultz sprowadził do swojego ogrodu liczne okazy roślin z różnych regionów Europy oraz wybudował w ogrodzie: aleje, mosty, śluzy, altany, dwór, ptaszarnię i zegar słoneczny. Zgodnie z jego testamentem ogród przeszedł na własność Gimnazjum Królewskiego (w 1827 roku). Ogród miał służyć celom dydaktycznym[3].

Do XIX wieku posiadłość zarządzana była przez ogrodników, jednak podupadła na początku XX wieku z powodu szybkiej urbanizacji miasta, szczególnie Bydgoskiego Przedmieścia. Po I wojnie światowej ogród podupadł i częściowo był dziko zarośnięty. Pomimo starań władz Torunia nie udało się wtedy zrewitalizować Ogrodu[potrzebny przypis].

Duży rozkwit przeszedł w okresie II Rzeczypospolitej po 1920, kiedy przejęły go władze Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, które gruntownie odnowiły teren. Do 1933 zbudowano nowe ścieżki i wybiegi oraz zasadzono setki roślin[potrzebny przypis].

W początkowym okresie Polski Ludowej, aż do lat 60. XX wieku, ogród posiadał słabą opiekę. Od 1953 zarządzał nim Dom Harcerza[potrzebny przypis]. Od 1965, dzięki na stałe zamieszkałemu w Argentynie torunianinowi Arnbertowi Sadeckiemu, do Ogrodu zaczęto sprowadzać egzotyczne zwierzęta. Sprowadzono między innymi lamy, papugę arę i jaka. Od lat 70. XX wieku ogród jest stale otwarty dla zwiedzających[3].

Do początku lat 90. XX wieku sprowadzano kolejne zwierzęta, między innymi małpy, jenoty, arui i papugi. Od 1993 Ogród Zoobotaniczny otrzymuje dofinansowanie z budżetu Miasta Torunia. W latach 90. XX wieku udostępniono Mini Zoo dla dzieci, gdzie można pobawić się ze zwierzętami w małych wolierach[potrzebny przypis].

W październiku 2013 zakończono prace związane z realizacją projektu „Rewitalizacja elementów Ogrodu Zoobotanicznego na Bydgoskim Przedmieściu w Toruniu”, prowadzonego z udziałem funduszy Unii Europejskiej i miejskich[4].

Zabudowę Ogrodu wpisano do gminnej ewidencji zabytków (nr 1320)[5].

Charakterystyka

edytuj

Obecnie ogród zajmuje powierzchnię 3,81 hektara o dość urozmaiconej morfologii, znajduje się tu jeden staw. W ogrodzie zgromadzono 55 gatunków drzew, 24 gatunki krzewów i około 50 gatunków zwierząt. Do zgromadzonych tu zwierząt należą niedźwiedzie, surykatki, lemury, muflony, lamy, rysie, jaki, małpy, strusie, jeżozwierze, mundżaki chińskie, kangury Bennetta, gorale długoogoniaste, arui, alpaki, osły, kozy bezoarowe a także zbiór gadów i płazów (herpetarium) oraz ptactwa eksponowanego w ptaszarni i na wybiegach. Ogród posiada dużą kolekcję papug.

W ogrodzie jest jedenaście drzew – pomników przyrody ożywionej, w tym: platan klonolistny (pierśnica – 422 cm, wysokość – 25 m), sosna czarna (pierśnica – 234 cm, wysokość – 17 m), dąb szypułkowy (pierśnica – 324 cm, wysokość 27,5 m), miłorząb dwuklapowy (pierśnica – 171 cm, wysokość 15 m), buk zwyczajny (pierśnica – 279 cm, wysokość 15 m) oraz leszczyna turecka (pierśnica – 232 cm, wysokość 9 m).

Poza wybiegami dla zwierząt oraz bogatą kolekcją botaniczną ogród posiada także:

Zabytki i pomniki na terenie ogrodu

edytuj
  • zabytkowy dworek z XVIII wieku, zbudowany na średniowiecznych fundamentach (prawdopodobnie krzyżackiej wieży obserwacyjnej). Według jednej z legend w miejscu dworku miała się niegdyś znajdować świątynia Wenery, postawiona przez rzymskiego legionistę Thorundusa – legendarnego założyciela Torunia,
  • zabytkowa drewniana willa Laegnera z unikalną polichromowaną boazerią z 1900, przeniesiona w 2002 z dzielnicy Mokre z ulicy Kościuszki 73 i odrestaurowana[6],
  • głaz narzutowy z napisem upamiętniającym twórcę ogrodu Johanna Gottlieba Schultza, z charakterystyczną figurką ptaka oraz grobowiec Schultza.

Działania edukacyjne i kulturalne

edytuj

Poza oglądaniem okazów fauny i flory Ogród oferuje inne działania edukacyjne i kulturalne:

  • Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Ekologicznej
  • festyny z okazji Dnia Dziecka
  • wystawy o tematyce przyrodniczej i ekologicznej
  • Wystawa Fotografii Przyrodniczej „Toruń w obiektywie”
  • dzień wiosny
  • mini-stadnina koni i kucyków, możliwość jazdy.

Toruński ogród odwiedza rocznie około 100 tysięcy osób. W ostatnich latach występuje znaczny wzrost liczby odwiedzin. Toruński ogród zoobotaniczny jest jednym z nielicznych ogrodów w kraju położonych w centrum miasta (500 metrów od Starego Miasta).

Wyróżnienia

edytuj

W sierpniu 2007 zapisano toruński Ogród Zoobotaniczny do prestiżowego Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (EAZA), skupiającego poza Toruniem także 10 innych ogrodów, spełniających normy i wymogi EAZA – w Poznaniu, Wrocławiu, Płocku, Warszawie, Opolu, Gdańsku, Łodzi, Krakowie, Chorzowie i Zamościu.

Przypisy

edytuj
  1. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie: Wykaz ogrodów zoologicznych w Polsce. [dostęp 2019-03-18]. (pol.).
  2. H. Ciemiecka, B. Gęsińska, M. Makowski: Przewodnik. Ogród Zoobotaniczny w Toruniu (wydawnictwo bez daty, nabyte w toruńskim zoo w 2010, ostatnia data w nim to 2008).
  3. a b Kluczwajd 2015 ↓, s. 39.
  4. Rewitalizacja Ogrodu Zoobotanicznego. zoo.torun.pl. [dostęp 2024-01-20].
  5. Gmina Miasta Toruń: Gminny Program Opieki nad Zabytkami Miasta Torunia na lata 2022–2025. 2021, s. 110.
  6. Tablica objaśniająca na ścianie willi.

Bibliografia

edytuj
  • Katarzyna Kluczwajd (tekst), Dariusz Lipiński (redakcja): Bydgoskie Przedmieście: przewodnik: 51 obiektów, plan Przedmieścia + Ogród Zoobotaniczny. Toruń: 2015. ISBN 978-83-940157-4-9.
  • H. Ciemiecka, B. Gęsińska, M. Makowski: Przewodnik. Ogród Zoobotaniczny w Toruniu (wydawnictwo bez daty, nabyte w toruńskim zoo w 2010, ostatnia data w nim to 2008).
  • Ogród Zoobotaniczny w Toruniu