Kobylin

Kobylin
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	krotoszyński
Gmina	Kobylin
Prawa miejskie	przed 1303
Burmistrz	Tomasz Lesiński
Powierzchnia	4,87 km²
Wysokość	104 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 3288; 675,2 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 65
Kod pocztowy	63-740
Tablice rejestracyjne	PKR
	Położenie na mapie gminy Kobylin Kobylin
	Położenie na mapie Polski Kobylin
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Kobylin
	Położenie na mapie powiatu krotoszyńskiego Kobylin
	51°42′58,14″N 17°13′36,05″E/51,716150 17,226681
TERC (TERYT)	3012024
SIMC	0954478
	Urząd miejskiRynek Marszałka J. Piłsudskiego 1; 63-740 Kobylin
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Kobylin – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kobylin.

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto miało 3130 mieszkańców^[2].

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1303 roku położone było w XVI wieku w województwie kaliskim^[3].

Położenie edytuj

Położony jest nad strumieniem Radęca (dawniej Rzedziąca), u zbiegu linii kolejowych Krotoszyn-Leszno i Kobylin-Rawicz (nieczynna), przy drodze krajowej nr 36: Ostrów Wielkopolski-Krotoszyn-Rawicz-Lubin-Prochowice, około 16 km na zachód od Krotoszyna i około 45 km na zachód od Ostrowa. Historycznie leży w Wielkopolsce.

Historia edytuj

Dokument z 1303 r. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Poznaniu: Mikołaj, wojewoda kaliski daje Henczy prawo lokowania miasta Wenecji oraz nadaje mu wolne łany przed miastem i dwa łany we wsi Kobylin.

Z 1303 roku pochodzi pierwsza wzmianka o Kobylinie jako mieście. Data samej lokacji pozostaje nieznana, doszło do niej jednak z pewnością wskutek starań ówczesnego właściciela, wojewody kaliskiego, Mikołaja Przedpełkowica z rodu Łodziów - być może doszło do niej jeszcze za panowania Przemysła II^[4].

Pierwszą nazwą miasta była Wenecja. W przeszłości liczne jarmarki (do dziewięciu rocznie). Od 1456 roku w Kobylinie prowadzono szkołę przyklasztorną oo. Bernardynów. Jej absolwenci kierowali się zazwyczaj na studia do Krakowa. Byli wśród nich:

Maciej z Kobylina - nauczyciel Mikołaja Kopernika,
Piotr z Kobylina - profesor Uniwersytetu Krakowskiego, autor pierwszego znanego polskiego podręcznika, wydanego w 1541 roku O nauce ratowania położnic,
Andrzej Glaber - profesor Uniwersytetu Krakowskiego, lekarz.

W czasie wojny trzynastoletniej Kobylin wystawił w 1458 roku 10 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku^[5].

W czasie zaboru pruskiego Kobylin należał do powiatu Krotoszyn (1793-1919)^[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku miasto liczyło 2 226 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 261 dymów (domostw)^[6].

Podczas powstania wielkopolskiego mieszkańcy zorganizowali kompanię ochotniczą, która brała udział w walkach o Zduny i Rawicz. Podczas II wojny światowej w mieście i okolicy toczyły się zacięte boje. Kobylin został zajęty przez Armię Czerwoną 23 stycznia 1945 roku, ale już następnego dnia Wehrmacht ponownie zajął miasto na kilka godzin. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. leszczyńskiego.

Odnowienie dokumentu lokacyjnego dla Kobylina z 1303 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).
Zygumnt II August zezwala miastu Kobylin pobierać opłaty, 1570 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).
Stefan Batory potwierdza poprzednie przywileje Kobylina, 1578 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).
Zygmunt III Waza potwierdza poprzednie przywileje Kobylina, 1589 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).
Piotr Sienuta nadaje przywileje miastu Kobylinowi, 1622 (ze zbiorów Archiwum Państwowego w Poznaniu).
Dokument cechowy z Kobylina, 1639 (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).
August II nadaje miastu Kobylin prawo odbywania jarmarków, 1714 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).

Demografia edytuj

Piramida wieku mieszkańców Kobylina w 2014 roku^[1].

Zabytki edytuj

Późnogotycki kościół parafialny pw. św. Stanisława

ratusz miejski na Rynku, z herbem miasta nad wejściem,
zabytkowe domy,
wieża d. kościoła ewangelickiego wpisana do rejestru zabytków w 1969 roku^[7]
kościół parafialny pw. św. Stanisława - kościół późnogotycki wzniesiony w latach 1512 – 1518 i przebudowany w 1782 roku:
- w ołtarzu głównym kościoła mieści się renesansowy tryptyk z około 1518 roku. Wykonany w drewnie lipowym i malowany temperą przez mistrza Franciszka z Sierakowa. Tryptyk przedstawia legendę o św. Stanisławie biskupie męczenniku. Na lewym skrzydle ukazano kupno wsi od Piotrowina i świadczenie przed królem, w środku zabójstwo, a po prawej oskarżenie i poćwiartowanie zwłok biskupich. W środkowej części znajduje się także wizerunek klęczącego biskupa Jana Konarskiego z Kobylina, fundatora ołtarza,
- na wyposażeniu wczesnorenesansowa kropielnica z 1518 roku,
zespół klasztorny franciszkanów (OFM - Zakon Braci Mniejszych), pod wezwaniem Matki Bożej przy Żłóbku, którzy osiedlili się w Kobylinie w 1456 roku. Ufundowany przez Katarzynę, Wojciecha, Klimka i Mikołaja Kobylińskich, ówczesnych właścicieli miasta. Początkowo arcybiskup gnieźnieński Jan Sprowski był przeciwny tej fundacji, wyraził na nią zgodę dopiero w 1463 roku. Pierwsze budynki, zbudowane z drewna były usytuowane nad rzeką Rdęcą. Murowany gotycki kościół powstał pod koniec XV wieku. Najpierw zbudowano prezbiterium (które zachowało się do dziś), następnie powstał korpus kościoła (pod koniec XVI w.). W 1707 roku wojska rosyjskie walcząc przeciwko Szwedom zrabowali i spalili klasztor Benedyktynów. Klasztor odbudowano po zakończeniu działań wojennych, prace ukończono w 1720 roku. Świątynia jest budowlą wzniesioną z cegły, nawa główna została otynkowana, prezbiterium natomiast pozostało w stanie surowym. Od strony południowej do kościoła przylega klasztor, zbudowany w XVI wieku i rozbudowany w XVII i XVIII. To budynek w stylu barokowym, z cegły, otynkowany, jednopiętrowy, częściowo podpiwniczony. Składa się z trzech skrzydeł, otaczających prostokątny wirydarz. Czwarte skrzydło jest wydłużone w kierunku północnym. Zarówno kościół, jak i klasztor były wyposażone w cenne naczynia i liczne dzieła sztuki:
- na uwagę zasługuje kolekcja prowincjałów wielkopolskich, składająca się z ośmiu obrazów późnobarokowych z końca XVIII wieku. W kruchcie (przedsionku kościoła) znajdują się nagrobek Jana Konarskiego, kasztelana kaliskiego (rzeźba z czerwonego marmuru – postać rycerza w zbroi), drewniany krucyfiks i zabytkowe prowadzące do wnętrza kościoła dwuskrzydłowe, rzeźbione, drewniane drzwi z 1726 roku,
- w podziemiach kościoła pochowano m.in. Jana Konarskiego (1599); poetę i historyka Samuela ze Skrzypna Twardowskiego (1661); starostę bielskiego, ojca generała J.N. Umińskiego i dziadka błogosławionego Edmunda Bojanowskiego, Hilarego Umińskiego (1791),
- obok kościoła klasztornego znajdują się barokowa dzwonnica z pierwszej połowy XVIII wieku, drewniana, zbudowana według konstrukcji słupkowej oraz kapliczka (również z XVIII wieku), murowana i otynkowana. Znajdują się w niej dwie figurki gotyckie: Matki Bożej Bolesnej i Chrystusa Frasobliwego,
- cmentarz przykościelny.

Stacja kolejowa

Sport edytuj

KS Piast Kobylin, klub piłkarski założony w 1924 roku, grający w sezonie 2023/2024 w klasie A, gr. wielkopolskiej VIII^[8].
UKS " SAMSON " - sekcje zapasów-styl wolny oraz sumo, klub odnosi sukcesy na arenie krajowej oraz międzynarodowej.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Kobylin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06, s. 104. ISSN 1734-6118. [dostęp 2010-07-16].
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 179.
↑ Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 110.
↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.
↑ ^a ^b Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 248.
↑ Rejestr zabytków. Woj. wielkopolskie - pow. chodzieski [online] [dostęp 2022-02-15] .
↑ Skarb - Piast Kobylin [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-01-11] .

Linki zewnętrzne edytuj

Kobylin 3 (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 215 .

[populacja2016-1] Kobylin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[2] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06, s. 104. ISSN 1734-6118. [dostęp 2010-07-16].

[3] Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 179.

[4] Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 110.

[5] Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.

[Bobrowicz-6] Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 248.

[7] Rejestr zabytków. Woj. wielkopolskie - pow. chodzieski [online] [dostęp 2022-02-15] .

[8] Skarb - Piast Kobylin [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-01-11] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]