Wikipedia

Radzikowice

wieś w województwie opolskim

Radzikowice (niem. Stephansdorf) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Nysa[4].

Radzikowice
wieś
Ilustracja
Kościół św. Bartłomieja
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

nyski

Gmina

Nysa

Liczba ludności (2011)

402[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-300[3]

Tablice rejestracyjne

ONY

SIMC

0500464

Położenie na mapie gminy Nysa
Mapa konturowa gminy Nysa, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Radzikowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Radzikowice”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Radzikowice”
Położenie na mapie powiatu nyskiego
Mapa konturowa powiatu nyskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Radzikowice”
Ziemia50°30′40″N 17°16′38″E/50,511111 17,277222[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Przez miejscowość przepływa rzeka Cielnica, dopływ Nysy Kłodzkiej.

Nazwa edytuj

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Raczikovicz w liczbie wsi lokowanych na prawie polskim iure polonico[5][6].

Historia edytuj

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1291. Wykaz udokumentowanych stanowisk archeologicznych informuje o śladach osadnictwa w miejscowości oraz jej najbliższej okolicy istniejących o wiele wcześniej niż podają to źródła pisane. Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z okresu neolitu, okresów osadnictwa z epoki brązu, a także z okresów wczesnego i późnego średniowiecza. W zachodniej części wsi odnaleziono ślady grodziska.

W latach 60. i 90. XX w. na terenie dzisiejszego cmentarza znaleziono zabytki kultury łużyckiej. W trakcie budowy zakładu paszowego odnaleziono 1224 srebrne monety z okresu XVI i XVII wieku. W 2004 pod mostem, nieopodal kościoła, odnaleziono moździerze i bomby z czasów II wojny światowej[potrzebny przypis].

Według spisu w 1939 Radzikowice (ówczesny Stephansdorf) zamieszkiwało 556 osób[potrzebny przypis].

Miejscowość znacznie ucierpiała w związku z przejściem I Frontu Ukraińskiego. W ramach operacji „opolskiej” wojska radzieckie rozpoczęły natarcie na Nysę z kierunku Grodkowa. W wyniku nalotów w dniach 15–17 marca zniszczeniu uległo wiele obiektów mieszkalnych, kościół oraz lotnisko[potrzebny przypis].

Na terenie miejscowości istniał niegdyś klasztor (do 1991), urząd pocztowy, mleczarnia, młyn, karczma, kawiarnia oraz szkoła (do początku lat 90. XX wieku).

Zabytki edytuj

 
Kapliczka

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:

  • kościół par. pod wezwaniem św. Bartłomieja, gotycko-renesansowy. Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z 1335 r. – XIV w. Obecny pochodzi z XIV wieku, przebudowany około 1600 i 1679. Został uszkodzony w czasie działań wojennych w 1945 (m.in. uszkodzeniu uległa wieża). Wnętrze kościoła zdobią liczne rzeźby m.in. XVIII-wieczna, barokowa postać Chrystusa Zmartwychwstałego, Matka Boska z Dzieciątkiem, barokowy krucyfiks oraz barokowo-ludowa figura św. Jana Nepomucena. Pod warstwą tynku znajdują się malowidła o treści religijnej. Częściowo odkryte w latach 60. XX wieku. 26 lipca 2009 biskup pomocniczy Paweł Stobrawa poświęcił dwa nowe dzwony ofiarowane przez parafian oraz rodzinę Jana Podpory. Są one uzupełnieniem dla trzeciego dzwonu poświęconego w 1524; kościół znajduje się w centralnej części wsi
    • cmentarz
    • ogrodzenie: kamienny mur z przełomu XVI i XVII wieku z dwiema bramkami, otacza kościół
  • dom nr 5, z poł. XIX wieku

Inne zabytki:

  • dwa krzyże pokutne z przełomu XIII i XIV wieku, trzeci krzyż zaginął
  • dom parafialny, z XIX wieku
  • kilka kapliczek z XIX i XX wieku znajduje się na terenie całej miejscowości
  • budynek byłej szkoły z XIX wieku
  • lotnisko w Radzikowicach, pozostałości
  • obiekty archeologiczne zgromadzone w nyskim muzeum.

Lotnisko edytuj

W latach 1927–1939 istniało lotnisko obsługujące loty pasażerskie, pocztowe, prowadzono także szkolenia Luftwaffe. Loty pasażerskie na trasie Gliwice – Nysa – Jelenia Góra – Berlin odbywały się 2–3 razy w tygodniu[potrzebny przypis].

Po 1936 lotnisko zaczęło nabierać militarnego charakteru poprzez organizację szkółki pilotażu, a po 1939 nabrało charakteru typowo wojskowego. Nigdy nie miało ono znaczenia strategicznego. Na początku II wojny światowej stacjonował tu dywizjon rozpoznawczy Grupy Armii Południe, a po 16 września 1939 lotnisko było lotniskiem pomocniczym lotniska w Starym Grodkowie. Na początku lutego 1945 na lotnisku stacjonowała jednostka Schlachtgeschwader 2 „Immelmann“(inne języki) z Grupy Armii Środek, której dowódcą był Hans-Ulrich Rudel. Po przejściu I Frontu Ukraińskiego w toku Operacja górnośląskiej i natarcia na Nysę od strony północnej – lotnisko oraz zgromadzony sprzęt uległy znacznym zniszczeniom[potrzebny przypis].

Po zakończeniu wojny lotnisko zostało zdemilitaryzowane i przekazane na rzecz Skarbu Państwa. 6 października 1954 na lotnisku wylądował samolot, na pokładzie którego znajdował się prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński[potrzebny przypis], który następnie został przewieziony do klasztoru franciszkanów w Prudniku-Lesie, gdzie został osadzony.

Po 1945 było miejscem organizacji VI Rajdu Dziennikarzy i Pilotów w 1966. Na początku lat 80. XX wieku wykorzystywane przez wojsko jako miejsce manewrów. Obecnie obszar byłego lotniska jest użytkowany częściowo rolniczo i sukcesywnie dewastowany przez dzierżawcę[potrzebny przypis].

Gospodarka edytuj

W 1876 powstała stacja kolejowa wraz z bocznicą kolejową. Linia została uroczyście otwarta 12 czerwca 1876[potrzebny przypis] i połączyła wcześniej istniejące odcinki na linii Goświnowice – Nysa. Stacja obsługiwała transport towarowy oraz osobowy. W związku ze wzrostem zapotrzebowania na transport ludzi oraz towarów jeszcze przed rokiem 1900 dobudowano drugi tor. Przy końcu II wojny światowej tory obsługiwały około 8 par pociągów, dodatkowo dwa połączenie pośpieszna relacji Gliwice-Legnica. Po wojnie ruch na trasie w pełni przywrócono po 1947. Z końcem lat 80. XX wieku planowano w zelektryfikować odcinek, jednak do tego nie doszło. Najbardziej prestiżowym połączeniem, jakie przebiegało przez stację w Radzikowicach, było połączenie Katowice – Berlin (lata 60.–80. XX wieku). Ostatecznie przystanek zamknięto z początkiem 2004, zachowując ruch na trasie. W związku z budową obwodnicy dom dróżnika oraz budynki gospodarcze zostały przeznaczone do rozbiórki[potrzebny przypis].

Na terenie miejscowości istniały kiedyś: mleczarnia, młyn, poczta, kuźnia, zajazd, kawiarnia. Obecnie żadna z tych instytucji już nie działa. Obecnie do największych zakładów należy zaliczyć: AgroAs (dawny Unipasz), Cezart oraz firmy zajmujące się robotami ziemnymi, usługi dźwigowe oraz kilka innych drobnych firm usługowo-wytwórczych[potrzebny przypis].

We wsi znajduje się tor motocrossowy, świetlica, boisko z wysokim ogrodzeniem oraz przedszkole (oddział w Radzikowicach). W ramach planowanego rozwoju przestrzeni pod prowadzenie działalności gospodarczej władze gminy Nysa utworzyły we współpracy z Wałbrzyską Specjalną Strefą Ekonomiczna, „Regionalny Park Przemysłowy” Radzikowice-Goświnowice o powierzchni docelowej ok. 250 ha (z czego 156 ha jest objęta statusem Specjalnej Strefy Ekonomicznej)[8].

Zniszczenia edytuj

  • Zniszczenia spowodowane przejściem I Frontu Ukraińskiego
  • 26 maja 2007 r. wioskę nawiedziła powódź. Spływająca po ulewnym deszczu woda zalała domostwa położone nad brzegiem rzeki Cielnica[potrzebny przypis].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 114294
  2. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1071 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online.
  6. ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, „Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis”, Breslau 1889.
  7. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 73.
  8. ↑ Będą pieniądze na Regionalny Park Przemysłowy Goświnowice-Radzikowice. [dostęp 2015-06-05].

Bibliografia edytuj

  • Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Nysa, oprac. Regionplan, Wrocław 2008.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Radzikowice&oldid=73485259”