Romnalda

Romnalda
	; Romnalda strobilacea
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	Romnalda
	Nazwa systematyczna
	Romnalda P.F.Stevens; J. Arnold Arbor. 59: 148 (1978)
	Typ nomenklatoryczny
	Romnalda papuana (Lauterb.) P.F.Stevens
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Romnalda (Romnalda P.F.Stevens) – rodzaj roślin z rodziny szparagowatych. Obejmuje cztery gatunki występujące w Queensland w Australii i na Nowej Gwinei^[3].

Nazwa naukowa jest anagramem nazwy rodzaju Lomandra, z którego został wyodrębniony^[5].

Morfologia edytuj

Pokrój: Wieloletnie rośliny zielne, o wysokości do 1 metra^[5].

Pędy: Łodyga krótka, prosta lub rozgałęziona, płożąca^[5], z włóknistymi korzeniami podporowymi^[6].

Liście: Ulistnienie naprzemianległe, dwurzędowe. Blaszki liściowe równowąskie^[5], o wymiarach od 60–120×3–5 mm (Romnalda ophiopogonoides) do 500–800×8–13 mm (R. strobilacea)^[7]. U wszystkich gatunków poza R. strobilacea wierzchołek liścika jest ząbkowany^[7].

Kwiaty: Kwiaty obupłciowe zebrane w wiechowaty kwiatostan o wydłużonej osi, w którym rozgałęzienia zakończone są niewielkimi wierzchotkami^[5], wspartymi kilkoma podsadkami^[6]. Głąbik o wysokości do 30 cm, jedynie u R. strobilacea 60–90 cm^[7]. Szypułki członowane^[6]. Listki okwiatu przeważnie białe, jednożyłkowe, trwałe^[5], błoniaste^[6], eliptyczne, eliptyczno-jajowate do odwrotnie jajowato-sercowatych, o wymiarach do 4,0–4,5×1,2–1,5 mm^[7]. Sześć pręcików o nitkach zrośniętych u nasady^[6], równowąskich do wąsko trójkątnych^[7]. Pylniki osadzone grzbietowo, skierowane do wewnątrz, podługowate, pękające przez podłużne szczeliny^[6]. Ziarna pyłku w kszatałcie nasiona fasoli^[5]. Zalążnia jajowata^[6], trójkomorowa z dwoma zalążkami w każdej komorze^[5]. Szyjka słupka nitkowata, ¾–3 długości zalążni^[5], wierzchołkowo kolankowata, zakończona główkowatym znamieniem^[6].

Owoce: Jajowata^[6] do kulistawej^[7], asymetryczna, gładka, pękająca komorowo torebka, zawierająca do czterech elipsoidalnych do półkulistych nasion o cienkiej łupinie^[5], brązowych lub żółtych^[6].

Gatunki podobne: Różni się od lomander obupłciowymi kwiatami^[6].

Biologia i ekologia edytuj

Genetyka: Liczba chromosomów 2n wynosi 16^[6].

Siedlisko: Wszystkie gatunki Romnalda występują w niewielkich populacjach, ograniczonych do nienaruszonych subtropikalnych lub tropikalnych lasów deszczowych, głównie na terenach wyżynnych, co wskazuje, że ich rozmieszczenie może mieć charakter reliktowy^[8]. Zasiedlają gleby granitowe lub bazaltowe^[5]. Romnalda grallata występuje również w podmokłych korytach strumieni oraz wzdłuż ich brzegów, a także na pochyłych zboczach górskich^[9].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna: Rodzaj z plemienia Lomandreae podrodziny Lomandroideae w obrębie rodziny szparagowatych Asparagaceae^[10]^[2].

Wykaz gatunków^[3]

Romnalda grallata R.J.F.Hend.
Romnalda ophiopogonoides Conran, P.I.Forst. & Donnon
Romnalda papuana (Lauterb.) P.F.Stevens
Romnalda strobilacea R.J.F.Hend. & Sharpe

Zagrożenie i ochrona edytuj

Wszystkie gatunki są rzadkie^[8]. Romnalda strobilacea jest uznawana za gatunek narażony na wyginięcie i podlega ochronie na podstawie Environment Protection and Biodiversity Conservation Act z 1999 roku. Głównymi zidentyfikowanymi zagrożeniami dla tego gatunku są niszczenie siedlisk wynikające z rozwoju rolnictwa i wypieranie z siedlisk przez inwazyjną lantanę pospolitą^[11].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-09-08] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-09-08]. (ang.).
↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-09-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Alexander S. George (red.): Flora of Australia. T. 46: Iridaceae to Dioscoreaceae. Canberra: Australian Government Publishing Service, 1986, s. 91-92. ISBN 0-644-04356-3.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l J.G. Conran: Romnaldaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 360. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f John G. Conran, Paul I. Forster, Matthew Donnon. Romnalda ophiopogonoides (Asparagales: Laxmanniaceae), a new and endangered species from Wet Tropics bioregion of north-east Queensland. „Telopea”. 12 (2), s. 167-178, 2008.
↑ ^a ^b Alison Shapcott, Billy Bau, Michael Powell. Fragmentation and Genetic Diversity in Romnalda (Dasypogonaceae), a Rare Rain Forest Herbaceous Genus from New Guinea and Australia. „Biotropica”. 41 (1), s. 128-136, 2009. DOI: 10.2307/20492538.
↑ R. J. F. Henderson. Romnalda grallata, a New Species of the Xanthorrhoeaceae from Queensland. „Kew Bulletin”. 37 (2), s. 229, 1982. DOI: 10.2307/4109965.
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-09-08]. (ang.).
↑ Species Profile and Threats Database: Romnalda strobilacea. Australian Government. [dostęp 2021-10-17].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-09-08] (ang.).

[kew-3] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-09-08]. (ang.).

[ing-4] Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-09-08]. (ang.).

[fau-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Alexander S. George (red.): Flora of Australia. T. 46: Iridaceae to Dioscoreaceae. Canberra: Australian Government Publishing Service, 1986, s. 91-92. ISBN 0-644-04356-3.

[kub-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l J.G. Conran: Romnaldaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 360. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).

[ophio-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f John G. Conran, Paul I. Forster, Matthew Donnon. Romnalda ophiopogonoides (Asparagales: Laxmanniaceae), a new and endangered species from Wet Tropics bioregion of north-east Queensland. „Telopea”. 12 (2), s. 167-178, 2008.

[sied-8] Alison Shapcott, Billy Bau, Michael Powell. Fragmentation and Genetic Diversity in Romnalda (Dasypogonaceae), a Rare Rain Forest Herbaceous Genus from New Guinea and Australia. „Biotropica”. 41 (1), s. 128-136, 2009. DOI: 10.2307/20492538.

[grala-9] R. J. F. Henderson. Romnalda grallata, a New Species of the Xanthorrhoeaceae from Queensland. „Kew Bulletin”. 37 (2), s. 229, 1982. DOI: 10.2307/4109965.

[grin-10] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-09-08]. (ang.).

[ochrona-11] Species Profile and Threats Database: Romnalda strobilacea. Australian Government. [dostęp 2021-10-17].

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]