Sacharyna

związek chemiczny

Sacharyna (E954), C7H5NO3S – organiczny związek chemiczny, imid kwasu o-sulfobenzoesowego stosowany jako sztuczny środek słodzący. Została odkryta w 1879 roku przez Ira Remsena i Constantina Fahlberga z Johns Hopkins University w USA.

Sacharyna
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C7H5NO3S

Masa molowa

183,18 g/mol

Wygląd

białe, krystaliczne ciało stałe

Identyfikacja
Numer CAS

81-07-2

PubChem

5143

DrugBank

DB12418

Podobne związki
Podobne związki

ftalimid, ninhydryna

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Sacharyna jest ok. 300 do 500 razy słodsza od sacharozy[2] (stężenie, przy którym jest już wyczuwalna to 23 μmol/L – dla porównania: glukoza 80 mmol/l, a NaCl 100 μmol/l), nie posiada jednak wartości odżywczych (nie jest trawiona przez organizm człowieka). Nie powoduje próchnicy. Gorzkawo-metaliczny posmak maskuje jej stosowanie w mieszankach z cyklaminianami oraz aminokwasami.

Sacharyna jest białą, krystaliczną substancją o temp. topnienia 228 °C. Trudno rozpuszczalna w zimnej, lepiej we wrzącej wodzie. Dobrze rozpuszcza się w glicerynie, eterze, benzenie, chloroformie itd. Najczęściej stosowana jako sól sodowa (sacharynian sodu; rozp. 670 g/l), rzadziej potasowa i wapniowa[3][4]. Stabilna w pH 2-7 i temperaturze poniżej 150 °C. Szybko ulega biodegradacji.

Szkodliwość

edytuj

Badania sacharyny z lat 60. i 70. wskazywały, że substancja ta może być karcynogenem. W roku 1977 stwierdzono zwiększenie częstości występowania raka pęcherza moczowego u szczurów przyjmujących duże dawki sacharyny, co było bezpośrednią przyczyną zakazania stosowania tego związku w Kanadzie[potrzebny przypis]. Natomiast w USA protesty ze strony osób chorych na cukrzycę spowodowały ogłoszenie moratorium na podobny zakaz, wymagane natomiast było podawanie informacji o możliwym działaniu rakotwórczym.

Kolejne badania nie dały jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o potencjalną szkodliwość sacharyny u zwierząt, natomiast nigdy nie powiązano sacharyny ze zwiększoną zapadalnością na nowotwory u ludzi. Uznaje się, że ryzyko jest znikome[5]. Ostatecznie badania na szczurach uznane zostały za nieadekwatne do ludzi i w 2000 r. Kongres Stanów Zjednoczonych wycofał wymóg podawania ostrzeżeń o ryzyku zdrowotnym spożywania produktów zawierających sacharynę.

Przypisy

edytuj
  1. a b David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 3-458, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
  2. a b Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 351, ISBN 83-7183-240-0.
  3. Remsen, I. and Fahlberg, C., (1879). „Über die Oxydation des Orthotoluolsulfamids”. Chemische Berichte, 12: 469–473.
  4. Paul M. Priebe, George B. Kauffman, Making governmental policy under conditions of scientific uncertainty: A century of controversy about saccharin in congress and the laboratory, „Minerva”, 18 (4), 1980, s. 556–574, DOI10.1007/BF01096124, ISSN 0026-4695 (ang.).
  5. M.R. Weihrauch, V. Diehl, Artificial sweeteners–do they bear a carcinogenic risk?, „Annals of Oncology”, 15 (10), 2004, s. 1460–1465, DOI10.1093/annonc/mdh256, ISSN 0923-7534.