Sienik

Sienik
	Heterogaster
	Schilling, 1829
	Okres istnienia: oligocen–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	; Sienik pokrzywnik
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	pluskwiaki
Podrząd	pluskwiaki różnoskrzydłe
Nadrodzina	Lygaeoidea
Rodzina	sienikowate
Rodzaj	sienik
	Typ nomenklatoryczny
	Cimex urticae Fabricius, 1775
Synonimy
	Phygas Fieber, 1837; Phygadicus Fieber, 1852;
	Phygas Fieber, 1837; Phygadicus Fieber, 1852;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sienik^[1] (Heterogaster) – rodzaj pluskwiaków z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny sienikowatych. Obejmuje 22 opisane gatunki. Zamieszkują krainy palearktyczną i orientalną. W zapisie kopalnym znane od oligocenu.

Morfologia edytuj

Pluskwiaki o ciele podłużnie owalnym, długości od 4,5 do 7,6 mm. Głowę mają mniej więcej tak szeroką jak długą, ku przodowi wyraźnie zwężoną. Kształt przedplecza jest trapezowaty z bocznym brzegami pośrodku dwufalistymi. Punktowanie powierzchni głowy i przedniej części jest gęstsze i płytsze niż dalszej części ciała. Boczne krawędzie przedplecza bywają wąsko obrzeżone lub pozbawione obrzeżenia. Przez środek przedplecza biegnie poprzeczne wklęśnięcie, sięgające obu jego boków. Zwykle w tylnej części tarczki znajduje się podłużny kil. W rodzaju występują wyłącznie formy makropteryczne, o dobrze wykształconych skrzydłach. Odnóża bywają jedno- lub dwubarwne. Przednia para odnóży ma na spodzie ud ząbkowanie, jednak może być ono bardzo delikatnie zaznaczone^[2].

U larw (nimf) ciało również jest owalne, jednak bardziej wydłużone. Odwłok zaopatrzony jest w grzbietowe gruczoły zapachowe. U młodszych stadiów powierzchnia do odparowywania wydzieliny (ewaporatorium) pierwszej pary tych gruczołów jest szczątkowa, u stadiów późniejszych dobrze wykształcona i podobna rozmiarami do ewaporatoriów dalszych par. Same gruczoły pierwszej pary pozostają jednak rozwinięte szczątkowo u wszystkich stadiów^[2].

Rozprzestrzenienie edytuj

Pluskwiaki te zamieszkują krainę palearktyczną i wschodnią część krainy orientalnej. 7 gatunków współczesnych znanych jest z zachodniej Palearktyki^[2], a spośród nich występowanie trzech stwierdzono w Polsce (zobacz: sienikowate Polski)^[3]^[4].

Taksonomia i ewolucja edytuj

Rodzaj ten wprowadzony został w 1829 roku przez Samuela Petera Schillinga. Jego gatunkiem typowym wyznaczono opisanego w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa Cimex urticae^[5]^[6]. W 1837 roku Franz Xaver Fieber wprowadził nazwę rodzajową Phygas, którą ze względu na bycie młodszym homonimem zmienił w 1852 roku zmienił na Phygadicus. Nazwy wykreowane przez Fiebera zostały później zsynonimizowane z Heterogaster^[2].

Do rodzaju tego zalicza się 22 opisane gatunki^[6]:

Heterogaster affinis Herrich-Schaeffer, 1835
†Heterogaster antiqua Heer, 1853
Heterogaster artemisiae Schilling, 1829
Heterogaster behrensii (Uhler, 1876)
†Heterogaster breviscutatus Theobald, 1937
Heterogaster canariensis Lindberg, 1960
Heterogaster cathariae (Geoffroy, 1785)
Heterogaster chinensis Zou & Zheng, 1981
Heterogaster cymoides Walker, 1872
Heterogaster distincta Jakovlev, 1881
†Heterogaster famosa Forster, 1891
Heterogaster flavicosta Barber, 1939
Heterogaster muscorum Gistl, 1837
Heterogaster nasuta Horvath, 1895
Heterogaster parens Jakovlev, 1902
†Heterogaster pumilio Heer, 1853
†Heterogaster radobojana Heer, 1853
†Heterogaster rediviva Heer, 1853
†Heterogaster tristis Heer, 1865
†Heterogaster troglodytes Heer, 1853
Heterogaster urticae (Fabricius, 1775) – sienik pokrzywnik

W zapisie kopalnym znane są od oligocenu^[7].

Przypisy edytuj

↑ Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 114.
↑ ^a ^b ^c ^d JeanJ. Péricart JeanJ., Hémiptères Lygaeidae Euro-Médiaterranéens. Volume 1. Généralités systématique: première partie, t. 84A, Fédération Française des Sociétés de Sciences Naturelles, 1998 (Faune de France. France et régions limitrophes) .
↑ Grzegorz Gierlasiński: Heterogaster cathariae. [w:] Pluskwiaki Różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Polski [on-line]. 2013-2021. [dostęp 2021-11-11].
↑ Barbara Lis, Jerzy A. Lis. Emblethis denticollis and Heterogaster cathariae (Hemiptera: Heteroptera) in Poland, with remarks on ten other heteropterans rarely collected in Poland. „Nature Journal (Opole Scientific Society)”. 39, s. 51–56, 2006.
↑ Samuel Peter Schilling. Hemiptera Heteroptera Silesiae systematice disposuit. „Beiträge zur Entomologie”. 1, s. 34-92, 1829.
↑ ^a ^b Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: genus Heterogaster Schilling, 1829. [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2021-11-11].
↑ O. Heer: Die Insektenfauna der Tertiärgebilde von Oeningen und von Radoboj in Croatien. Zweiter Theil: Henschrecken, Florfliegen, Aderflügler, Schmetterlinge und Fliegen. 1849, s. 1-264.

[Zahradnik-1] Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 114.

[Pericart-2] JeanJ. Péricart JeanJ., Hémiptères Lygaeidae Euro-Médiaterranéens. Volume 1. Généralités systématique: première partie, t. 84A, Fédération Française des Sociétés de Sciences Naturelles, 1998 (Faune de France. France et régions limitrophes) .

[Gierlasiński-3] Grzegorz Gierlasiński: Heterogaster cathariae. [w:] Pluskwiaki Różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Polski [on-line]. 2013-2021. [dostęp 2021-11-11].

[ll-4] Barbara Lis, Jerzy A. Lis. Emblethis denticollis and Heterogaster cathariae (Hemiptera: Heteroptera) in Poland, with remarks on ten other heteropterans rarely collected in Poland. „Nature Journal (Opole Scientific Society)”. 39, s. 51–56, 2006.

[Schilling-5] Samuel Peter Schilling. Hemiptera Heteroptera Silesiae systematice disposuit. „Beiträge zur Entomologie”. 1, s. 34-92, 1829.

[lsf-6] Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: genus Heterogaster Schilling, 1829. [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2021-11-11].

[Heer-7] O. Heer: Die Insektenfauna der Tertiärgebilde von Oeningen und von Radoboj in Croatien. Zweiter Theil: Henschrecken, Florfliegen, Aderflügler, Schmetterlinge und Fliegen. 1849, s. 1-264.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]