Skrzatusz
Skrzatusz (niem. Schrotz) – wieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie pilskim, w gminie Szydłowo[2][3].
| Artykuł |
53°12′5.50″N 16°34′59.70″E |
|---|---|
| - błąd |
0 m |
| WD |
53°12'0.0"N, 16°34'0.1"E, 53°12'14.11"N, 16°34'53.87"E |
| - błąd |
14 m |
| Odległość |
1180 m |
| wieś | |
 Kościół Wniebowzięcia NMP | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
580 |
| Strefa numeracyjna |
67 |
| Kod pocztowy |
64-930[1] |
| Tablice rejestracyjne |
PP |
| SIMC |
0529999 |
Położenie na mapie gminy Szydłowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu pilskiego  | |
 53°12′05,50″N 16°34′59,70″E/53,201528 16,583250
| |
Wieś królewska starostwa wałeckiego, pod koniec XVI wieku leżała w powiecie wałeckim województwa poznańskiego[4].
W latach 1975-1998 wieś administracyjnie należała do województwa pilskiego.
We wsi znajduje się sanktuarium maryjne z barokowym kościołem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, zbudowanym w latach 1687–1694 jako wotum za odsiecz wiedeńską.
Integralne części wsiEdytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1007872 | Bryś-Folwark | część wsi |
| 0530005 | Coch | część wsi |
| 0530011 | Dąbrowa | część wsi |
HistoriaEdytuj
Pierwsze wzmianki o Skrzatuszu pochodzą z roku 1438. Właścicielem wsi był Jan Kostka[5]. W roku 1575 do miejscowego kościoła sprowadzono gotycką figurkę Matki Bożej Bolesnej (piety) z 1. poł. XV wieku[6]. Miejscowość ta stała się miejscem pielgrzymkowym szeroko znanym w całej Wielkopolsce, co doprowadziło do utworzenia 1 stycznia 1658 roku samodzielnej placówki duszpasterskiej. Od 1650 Skrzatusz był rezydencją starostów nowodworskich, bywali tu polscy królowie Jan III Sobieski i Stanisław Leszczyński[7].
Dzięki staraniom starosty nowodworskiego Wojciecha Konstantyna z Goraja Brezy 15 września 1660 roku biskup Wojciech Tholibowski odłączył Skrzatusz od Wałcza i erygował samodzielną parafię. Pierwszym proboszczem parafii został ksiądz Jakub Krueński. W związku z powstaniem parafii, za przykładem króla Jana III Sobieskiego, w latach 1683–1694 Wojciech Breza zafundował w Skrzatuszu nową murowaną świątynię, która została obdarzona wezwaniem Wniebowzięcia NMP. Konsekracji kościoła dokonał w niedzielę „Laetare” 6 marca 1701 roku, biskup pomocniczy poznański, Hieronim Wierzbowski. Po zwycięskiej wojnie przeciw Turkom i Tatarom Jan III Sobieski 20 września 1690 roku specjalnym przywilejem powiększył dochody skrzatuskiego kościoła. Parafia została zrównana w swoich prawach z wielkimi parafiami miejskimi.
Wieś została włączona do Prus w wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej w 1772. W 1945 miejscowość ponownie znalazła się w granicach Polski.
We wsi dwór murowany z połowy XIX w.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1157 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 242.
- ↑ Jerzy Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa, Koszalin: Z.P. „Polimer”, 2010, s. 80, 117, ISBN 978-83-89976-40-6, OCLC 751293202.
- ↑ Piotr Maluśkiewicz, Wielkopolska, Warszawa: Sport i Turystyka - Muza, 2008, s. 535, ISBN 978-83-7495-454-9, OCLC 297619615.
- ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 240, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
Linki zewnętrzneEdytuj
Romuald Frydrychowicz, '''Skrzetusz''' 1. niem ''Schrotz'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 725.