Skrzatusz
Skrzatusz (niem. Schrotz) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie pilskim, w gminie Szydłowo.
| Artykuł | 53°12′5.50″N 16°34′59.70″E |
| - błąd | 0 m |
| WD | 53°12'0.0"N, 16°34'0.1"E, 53°12'14.11"N, 16°34'53.87"E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 1180 m |
| ||||
| ||||
 Kościół Wniebowzięcia NMP | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  wielkopolskie
| |||
| Powiat | pilski | |||
| Gmina | Szydłowo | |||
| Liczba ludności (2006) | 580 | |||
| Strefa numeracyjna | 67 | |||
| Kod pocztowy | 64-930 | |||
| Tablice rejestracyjne | PP | |||
| SIMC | 0529999 | |||
Położenie na mapie gminy Szydłowo   Skrzatusz | ||||
Położenie na mapie Polski  Skrzatusz | ||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  Skrzatusz | ||||
Położenie na mapie powiatu pilskiego  Skrzatusz | ||||
 53°12′05,50″N 16°34′59,70″E/53,201528 16,583250
| ||||
Wieś królewska starostwa wałeckiego, pod koniec XVI wieku leżała w powiecie wałeckim województwa poznańskiego[1].
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa pilskiego.
We wsi znajduje się sanktuarium maryjne z barokowym kościołem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, zbudowanym w latach 1687–1694 jako wotum za odsiecz wiedeńską.
HistoriaEdytuj
Pierwsze wzmianki o Skrzatuszu pochodzą z roku 1438. Właścicielem wsi był Jan Kostka[2]. W roku 1575 do miejscowego kościoła sprowadzono gotycką figurkę Matki Bożej Bolesnej (piety) z 1. poł. XV wieku[3]. Miejscowość ta stała się miejscem pielgrzymkowym szeroko znanym w całej Wielkopolsce, co doprowadziło do utworzenia 1 stycznia 1658 roku samodzielnej placówki duszpasterskiej. Od 1650 Skrzatusz był rezydencją starostów nowodworskich, bywali tu polscy królowie Jan III Sobieski i Stanisław Leszczyński[4].
Dzięki staraniom starosty nowodworskiego Wojciecha Konstantyna z Goraja Brezy 15 września 1660 roku biskup Wojciech Tholibowski odłączył Skrzatusz od Wałcza i erygował samodzielną parafię. Pierwszym proboszczem parafii został ksiądz Jakub Krueński. W związku z powstaniem parafii, za przykładem króla Jana III Sobieskiego, w latach 1683–1694 Wojciech Breza zafundował w Skrzatuszu nową murowaną świątynię, która została obdarzona wezwaniem Wniebowzięcia NMP. Konsekracji kościoła dokonał w niedzielę „Laetare” 6 marca 1701 roku, biskup pomocniczy poznański, Hieronim Wierzbowski. Po zwycięskiej wojnie przeciw Turkom i Tatarom Jan III Sobieski 20 września 1690 roku specjalnym przywilejem powiększył dochody skrzatuskiego kościoła. Parafia została zrównana w swoich prawach z wielkimi parafiami miejskimi.
Wieś została włączona do Prus w wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej w 1772. W 1945 miejscowość ponownie znalazła się w granicach Polski.
We wsi dwór murowany z połowy XIX w.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 242.
- ↑ Jerzy Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa, Koszalin: Z.P. „Polimer”, 2010, s. 80, 117, ISBN 978-83-89976-40-6, OCLC 751293202.
- ↑ Piotr Maluśkiewicz, Wielkopolska, Warszawa: Sport i Turystyka - Muza, 2008, s. 535, ISBN 978-83-7495-454-9, OCLC 297619615.
- ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 240, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
Linki zewnętrzneEdytuj
Romuald Frydrychowicz, Skrzetusz 1. niem Schrotz w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. X: Rukszenice – Sochaczew. Warszawa 1889.