Sosna plamistokora (Pinus bungeana Zucc. ex Endl.) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Występuje w północno-zachodnich i środkowych Chinach (południe Gansu, południe Hebei, zachód Henan, zachód Hubei, południe Shaanxi, Szantung, Shanxi, północ Syczuan). Po raz pierwszy znaleziony na naturalnym siedlisku w 1831 r. niedaleko Pekinu. Wkrótce potem sprowadzony do Wielkiej Brytanii przez botanika Roberta Fortune'a. Gatunek introdukowany w Korei, ale słabo się rozmnaża i nie rozprzestrzenia się.

Sosna plamistokora
Ilustracja
Systematyka[1][2][3]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Rodzaj

sosna

Gatunek

sosna plamistokora

Nazwa systematyczna
Pinus bungeana Zucc. ex Endl.
Syn. Conif. 166. 1847.
Synonimy
  • Pinus excorticata Lindl. & Gordon
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Morfologia

edytuj
Pokrój
Korona drzewa szeroko stożkowata lub parasolowata.
Pień
Pojedynczy lub podzielony na wiele pni tuż przy podstawie. Osiąga wysokość 24–30 m, średnicę 116 cm (jeśli podzielony, łącznie średnica może dochodzić do 3 m[5]). Kora gładka, szarozielona, łuszczy się nieregularnymi, zaokrąglonymi płatami, odsłaniając bladożółte spodnie warstwy, które pod wpływem światła przybierają kolor rudobrązowy.
liście
Igły zebrane po 3 na krótkopędach. Sztywne, ciemnozielone, długości 5–10 cm, szerokości 0,5–2 mm.
Szyszki
Szyszki żeńskie pojedyncze, na krótkich szypułkach lub półsiedzące, bladozielone, dojrzewając brązowieją. Jajowate, długości 5–7 cm, szerokości 4–6 cm. Nasiona szarobrązowe, o rozmiarach 10 na 5–6 mm, opatrzone luźno umocowanym skrzydełkiem o długości ok. 5 mm.

Biologia i ekologia

edytuj

Endemit chiński. W liściu znajduje się jedna wiązka przewodząca oraz 6–7 kanałów żywicznych. Igły pozostają na drzewie przez 3–4 lata. Drzewo jednopienne, wiatropylne. Pylenie następuje od kwietnia do maja. Nasiona dojrzewają w październiku-listopadzie następnego roku.

Rośnie w górach, na wysokościach 500–1800(2150[4]) m n.p.m. Często na skałach wapiennych i południowych zboczach, razem z sosną chińską (Pinus tabuliformis) i okrytonasiennymi.

 
Sosna plamistokora (w centrum) w otoczeniu bioty wschodniej, Park Xiangshan, Pekin

Systematyka

edytuj

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[6]:

  • podrodzaj Strobus
    • sekcja Quinquefoliae
      • podsekcja Gerardianae
        • gatunek P. bungeana

Zagrożenia i ochrona

edytuj

Międzynarodowa organizacja IUCN przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia LC (least concern), czyli jest gatunkiem najmniejszej troski, spośród gatunków niższego ryzyka. Klasyfikacji dokonano w 2007[4] i ponownie w 2013 roku[7]. Wcześniej, od 1998 r., gatunek był w kategorii DD (data deficient), do której trafiają taksony o statusie nieustalonym, z powodu braku danych wystarczających do oceny stopnia zagrożenia.

Jedno stanowisko tej sosny objęte jest ochroną na terenie rezerwatu przyrody Wudaoxia w Chinach.

Zastosowanie

edytuj

Cenione drzewo ozdobne. Uprawiane powszechnie w Chinach, a także w parkach i arboretach w Europie i Ameryce Północnej.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  4. a b c D Luscombe, Pinus bungeana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-08-06] (ang.).
  5. Pinus bungeana. [w:] Flora of China [on-line]. [dostęp 2009-08-06]. (ang.).
  6. Christopher J. Earle: Pinus. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-06]. (ang.).
  7. D Luscombe, Pinus bungeana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-03] (ang.).