Sosnowiec Maczki

Sosnowiec Maczki – stacja i dworzec kolejowy w dzielnicy Sosnowca Maczki, zlokalizowana między ulicami: Krakowską a Skwerową.

Sosnowiec Maczki
nr rej. 807/67 z 9 grudnia 1967
Państwo	Polska
Miejscowość	Sosnowiec
Lokalizacja	Maczki
Data otwarcia	1848.
Poprzednie nazwy	Maczki Granica, Maczki Uroczysko
Dane techniczne
Liczba peronów	3
Liczba krawędzi peronowych	3
Kasy	N
Linie kolejowe
133 Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Kraków Główny 163 Sosnowiec Kazimierz – Sosnowiec Maczki 666 Sosnowiec Maczki – Jaworzno Szczakowa 667 Sosnowiec Maczki – Długoszyn
Położenie na mapie Sosnowca Sosnowiec Maczki
Położenie na mapie Polski Sosnowiec Maczki
Położenie na mapie województwa śląskiego Sosnowiec Maczki
50°15′44″N 19°16′10″E
Portal Transport szynowy

Dworzec był ostatnią stacją Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej Królestwa Polskiego, które wchodziło w skład wielkiego imperium rosyjskiego. Monumentalnej stacji towarzyszyła komora celna i zabytkowe koszary. Po drugiej stronie rzeki Białej Przemszy znajdowała się już monarchia austriacka. Stąd też długo miejsce to nazywano Granicą.

Budynek stacji granicznej budowano w latach 1839-1848, według projektu znanego architekta Enrico Marconiego. W 1967 roku ten okazały gmach został wpisany do rejestru zabytków, próżno go jednak szukać na liście Szlaku Zabytków Techniki. Ten jeden z najcenniejszych zabytków kolejowych w Polsce nie zyskał jeszcze uznania wojewódzkiego konserwatora zabytków. Obecnie zagłębiowska perła architektury powoli umiera, a reprezentacyjne niegdyś pomieszczenia zostały zamurowane. Cały budynek wymaga renowacji, jest bowiem w fatalnym stanie technicznym, a jego wnętrza są niewykorzystane i zaniedbane.

Budowla została wzniesiona na planie wydłużonego prostokąta, złożona z trzech części: skrajnych parterowych i środkowej piętrowej. W częściach parterowych południowej i środkowej można było kiedyś podziwiać bogaty wystrój architektoniczny ścian i sufitów, wśród których wyróżniały się profilowane gzymsy, stiuki, pilastry i kolumny żeliwne, które również miały za zadanie podpierać zadaszenia peronów. W pobliżu budynku murowanego z cegły częściowo podpiwniczonego powstało osiedle dla kolejarzy, pracowników komory celnej, funkcjonariuszy straży granicznej, wojska rosyjskiego i żandarmerii, które w 1975 roku na mocy postanowień reformy administracyjnej zostało włączone do miasta Sosnowca. Wraz z rozwojem osady powstawały tu hotele, poczta, bloki mieszkalne, cerkiew prawosławna, kaplica rzymsko-katolicka (1857), kościół (1893), szkoła powszechna (1886). Obecna nazwa Maczki jest używana dopiero od 1925 roku. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku znaczenie osady jako węzła komunikacyjnego osłabło, zlikwidowano bowiem granicę z Austrią, a granicę państwową Polski przesunięto na południe.

Dworzec kolejowy w Maczkach, podobnie jak Sosnowiec Główny, został zdobyty przez powstańców polskich w 1863 roku co w latach niewoli narodowej było wydarzeniem wielkiej wagi. Mówiąc o dworcu nie należy zapominać, że pierwotnie trasa Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej miała przebiegać trochę inaczej, zwłaszcza jej ostatni odcinek do samej granicy Królestwa Polskiego miał być przesunięty bardziej na zachód, a stacja graniczna miała powstać w pobliżu Trójkąta Trzech Cesarzy. Stacja miała połączyć Warszawę z kopalniami Niwki i stać się impulsem do rozwoju potężnego okręgu przemysłowego nazywanego Zagłębiem Dąbrowskim. Ostatecznie lokalizację stacji uzgodniono z władzami Austrii i Wolnego Miasta Krakowa. Rozstrzygnięto, że stacja powstanie w okolicach przysiółka Maćki na całkowitym pustkowiu w pobliżu koryta Białej Przemszy. Budowę trasy kolejowej realizowano etapami. Uroczystość położenia „kamienia węgielnego” pod dworzec wiedeński w Warszawie odbyła się 14 lipca 1844 roku, zaś otwarcie ruchu osobowego do stacji Granica niespełna cztery lata później – 1 kwietnia 1848 roku.

Rozbudowa infrastruktury kolejowej trwała przez cały XIX wiek, jednakże zaraz po otwarciu była to najważniejsza linia kolejowa Królestwa Polskiego. Później, gdy oddawano do użytku inne linie drogi żelaznej, znaczenie tej trasy malało, jednakże do końca I wojny światowej była to nadal bardzo ważna linia kolejowa.

Na stacji od 2009 roku nie zatrzymują się żadne pociągi pasażerskie z wyjątkiem pociągu R 34220 Orlik do Częstochowy oraz pociągu R 43221 do Krakowa.

Rewitalizacja

Stan po przerwaniu prac

Politechnika Śląska i PKP planowała utworzenie Centrum Naukowo-Dydaktycznego Transportu. Jego siedziba ma być usytuowana w dawnym dworcu Sosnowiec Maczki, który zostanie odrestaurowany i przygotowany do pełnienia roli uczelnianej. List intencyjny w tej sprawie podpisali: rektor Politechniki Śląskiej – prof. inż. Andrzej Karbownik oraz prezes PKP – Jakub Karnowski. W uroczystości wziął udział wojewoda śląski Piotr Litwa. Placówka ma zostać otwarta 1 października 2016 roku. Docelowo ma się tam kształcić 250 studentów. Patronat nad projektem utworzenia Centrum Naukowo-Dydaktyczne Transportu Kolejowego objęło Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju.

We wrześniu 2017r. prace rewitalizacyjne zostają przerwane, Politechnika Śląska odstępuje od umowy tłumacząc się że przepisy uniemożliwiają uczelniom tworzenie zamiejscowych ośrodków dydaktycznych a jedynie - droższe - wydziały zamiejscowe.

Bibliografia

• Perły w koronie. [dostęp 27 lipca 2009 10.45].
• Sosnowiec-Maczki (dawniej Granica) – dworzec. [dostęp 27 lipca 2009 13.36].

Linki zewnętrzne

• Sosnowiec Maczki w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl

Sosnowiec Maczki
Linia 133 Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Kraków Główny (13,276 km)
Dąbrowa Górnicza Południowa odległość: 10,312 km		Jaworzno Szczakowa Lokomotywownia odległość: 1,149 km
Linia 163 Sosnowiec Kazimierz - Sosnowiec Maczki
Sosnowiec Kazimierz