Ernest Henryk Saski
Ernest Henryk Ferdynand Franciszek Józef Otto Maria Milcjades Saski, niem. Ernst Heinrich Ferdinand Franz Joseph Otto Maria Melchiades von Sachsen (ur. 9 grudnia 1896 w Dreźnie, zm. 4 czerwca 1971 w Edingen-Neckarhausen) – książę Saksonii; niemiecki polityk monarchistyczny, 1923–1945 prezes Towarzystwa Domu Wettinów, działacz ruchu oporu, pamiętnikarz.
| Ernest Henryk Ferdynand Franciszek Józef Otto Maria Milcjades | |
| Ernst Heinrich Ferdinand Franz Joseph Otto Maria Melchiades von Sachsen | |
 60. XX w. | |
| |
| Książę Saksonii | |
| Dynastia | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona | |
| Dzieci |
Dedo, Tymoteusz, Gero |
| Rodzeństwo |
Jerzy, Fryderyk Krystian, Maria Alicja, Małgorzata, Maria Alicja, Anna Monika |
| |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys edytuj
Dzieciństwo spędził w Dreźnie, Pillnitz i Moritzburgu jako trzeci syn spośród siedmiorga dzieci Fryderyka Augusta III (1865–1932), króla Saksonii oraz Ludwiki Habsburg-Lotaryńskiej (1870–1947), wielkiej księżniczki Toskanii. Miał dwóch starszych braci: Jerzego (1893–1943) i Fryderyka Krystiana (1893–1968) oraz cztery młodsze siostry: Marię Alicję młodszą (1898), Małgorzatę Karolinę (1900–1962), Marię Alicję starszą (1901–1990) i Annę Monikę (1903–1976). Od 1903, kiedy to rozwiedli się jego rodzice, wychowywał się pod wyłączną opieką ojca.
W 1914 rozpoczął służbę w armii saskiej w stopniu porucznika, skierowany do 1 Królewskiego Regimentu Grenadierów Gwardii. Po wybuchu I wojny światowej, we wrześniu 1914 został awansowany na chorążego i jako oficer ordynansowy wysłany na front do XIX Korpusu, operującego w rejonie Reims i Lille. W 1916 uzyskał urlop dla złożenia egzaminu maturalnego. Następnie powrócił do służby, gdzie jako członek sztabu 2 Dywizji Rezerwowej wziął udział w bitwie nad Sommą, za co został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu św. Henryka (30 sierpnia 1918). Wiosną 1917 objął dowództwo kompanii 104 Rezerwowego Pułku Piechoty w Brzeżanach. Po pobycie w szpitalu, końcem tego samego roku został przeniesiony na zachód dla objęcia dowództwa baterii 115 Pułku Artylerii, operującego w rejonie Ieper. W maju 1918 został dowódcą szwadronu 1 Pułku Dragonów w Bychowie nad Dnieprem. W sierpniu 1918 wizytował oddziały saskie stacjonujące w Dorpacie, Rewalu i Finlandii. Następnie, w listopadzie i grudniu tego roku, dowodził odwrotem wojsk saskich do Niemiec.
W 1919–1920 zarządzał majątkiem ziemskim w Szczodrem. W marcu 1920 wobec puczu Kappa i Lüttwitza opowiedział się po stronie monarchistów. Był łącznikiem dowództwa przewrotu z siłami Reichswery stacjonującymi we Wrocławiu. Po klęsce przewrotu przeniósł się do Monachium, gdzie dołączył do koterii Ruprechta, byłego następcy tronu Bawarii. Tam też założył rodzinę, wiążąc się z Zofią Nassau-Weilburg (1902–1941), siostrą wielkiej księżnej Luksemburga Szarlotty. Młode małżeństwo zamieszkało w pałacu Nymphenburg.
Ernest Henryk był sceptyczny wobec narastających nastrojów nacjonalistycznych. Zignorował zaproszenie spiskowców do wzięcia udziału w kolejnym puczu Hitlera i Ludendorffa, przeprowadzonym z 8 na 9 listopada 1923. Nieprzychylnie wypowiadał się o jego przywódcach, publicznie dystansując się zwłaszcza od Adolfa Hitlera. W 1923 objął zarząd nad Towarzystwem Domu Wettinów, reprezentując interesy swojego ojca i dawnej dynastii. Na tym stanowisku doprowadził do przeprowadzenia negocjacji, mających na celu podpisanie 25 czerwca 1925 umowy z Wolnym Państwem Saksonii, określającej sposób oraz zakres przekazania majątku i zbiorów sztuki Wettinów, a także wypłacenie odpowiedniej rekompensaty. W następnych latach oddał się swojej pasji, kolekcjonując dzieła sztuki i podróżując w tym celu do Egiptu. Na przełomie 1928 i 1929 nawiązał kontakty polityczne z Gustavem Stresemannem, który typował go do kandydatury Niemieckiej Partii Ludowej na urząd prezydenta Rzeszy. Nie uzyskał jednak poparcia partyjnego w prawyborach.
Po 30 stycznia 1933 wypowiadał się publicznie, protestując przeciwko objęciu władzy przez Narodowosocjalistyczną Partię Niemiec, w której rozpoznawał szkodliwy populizm i manipulację symbolami narodowymi. Mając nadzieję na sukces działań opozycyjnych konserwatystów wiosną 1933 wstąpił do Stalhelm. 1 lipca 1934 w wyniku „nocy długich noży” został aresztowany i internowany w obozie koncentracyjnym Hohnstein. Został zwolniony po pięciu dniach, w wyniku interwencji szwagierki, wielkiej księżnej Szarlotty. Następnie zamieszkał w Moritzburgu, wyłączając się z działalności publicznej. Jednak w 30. XX w. przy okazji czynności inspekcyjnych lasów w dobrach zamkowych podejmował kurtuazyjnie wysokich urzędników Rzeszy, m.in. Hermanna Göringa i Martina Mutschmanna. W tych latach przyjmował też nieoficjalne wizyty opozycji antyhitlerowskiej, m.in. Karola II (1938) i Carla Friedricha Goerdelera (1939). W 1939–1945 inwigilowany przez Abwehrę. W 1943 publicznie zwątpił w przypadkową śmierć swojego brata Jerzego, za co został aresztowany przez Gestapo, następnie zwolniony po interwencji króla Rumunii. W 1943–1945 wspierał pozbawioną w wyniku bombardowania domu Käthe Kollwitz, umożliwiając jej przeprowadzkę do Drezna. Przeżył bombardowanie miasta z 14 lutego 1945. Wiosną tego samego roku uciekł przed zbliżającą się Armią Czerwoną do Sigmaringen, zabezpieczając uprzednio tzw. „skarb Sasów”.
W 1947 ożenił się ponownie z aktorką Virginią Dulon (1910–2002). W tym samym roku przeniósł się z rodziną do majątku Coolamber w Lismacafree (Irlandia), gdzie zajął się rolnictwem i pisaniem wspomnień.
Publikacje edytuj
- 2010: Mein Lebensweg vom Königsschloss zum Bauernhof. Wyd. 4. uzup. Dresden: Verlag der Kunst. ISBN 978-3-86530-015-7.
Rodzina edytuj
12 kwietnia 1921 na zamku Hohenburg w Lenggries poślubił Zofię Nassau-Weilburg (1902–1941), wielką księżniczkę Luksemburga, córkę Wilhelma IV (1852–1912) i Marii Anny Bragança (1861–1942). Z tego małżeństwa pochodzi troje dzieci:
- Albert Fryderyk August Jan Grzegorz Dedo (1922–2009)
- Jerzy Tymoteusz Michał Mikołaj Maria (1923–1982) ⚭ 1) Małgorzata Lucas (1923–1957), 2) Karolina Schwindack (ur. 1919), 3) Irena Eilts (1921–2010),
- Ruprecht Hubert Gero Maria (1925–2003).
Ponownie ożenił się 28 czerwca 1947 w Paryżu. Zawarł morganatyczny związek z aktorką Virginią Dulon (1910–2002). Małżeństwo pozostało bezdzietne.
Odznaczenia edytuj
Order Orła Czarnego (1910)
Krzyż Kawalerski Orderu św. Henryka (30 sierpnia 1918)- Order Korony Rucianej
Genealogia edytuj
| Prapradziadkowie | Maksymilian Saski
(1759–1838) ∞ 1792 (1770–1804) |
król Bawarii
(1756–1825) ∞ 1797 (1776–1841) |
Ferdynand Jerzy Koburg
(1785-1851) ∞ 1815 (1797-1862) |
cesarz Brazylii
(1798–1834) ∞ 1817 (1797–1826) |
wielki książę Toskanii
(1769–1824) ∞ 1790 Ludwika Maria Burbon-Sycylijska (1773–1802) |
król Obojga Sycylii
(1777–1830) ∞ 1802 (1789–1848) |
książę Parmy
(1799–1883) ∞ 1820 (1803–1879) |
Karol Burbon
(1778–1820) ∞ 1816 (1798–1870) |
| Pradziadkowie | król Saksonii
(1801–1873) ∞ 1822 (1801–1877) |
król Portugalii
(1819–1885) ∞1836 królowa Portugalii (1819–1853) |
wielki książę Toskanii
(1797–1870) ∞1832 Maria Antonina Burbon-Sycylijska (1814–1898) |
książę Parmy
(1823–1854) ∞1845 (1819–1864) | ||||
| Dziadkowie | król Saksonii
(1832–1904) ∞ 1859 (1843–1884) |
wielki książę Toskanii
(1835–1908) ∞ 1868 (1849–1935) | ||||||
| Rodzice | król Saksonii
Fryderyk August III (1865–1932) ∞ 1891 Ludwika Habsburg-Lotaryńska (1870–1947) | |||||||
| Ernest Henryk Saski (1896-1971) | ||||||||
Bibliografia edytuj
- Kretschmann, Georg: Das Silber der Wettiner : Eine Schatzsuche zwischen Moskau und New York. Berlin: „Ch. Links” Verlag, 1995. ISBN 3-86153-088-0.
- Sachsen, Albert von: Die Wettiner in Lebensbildern. Graz: „Styria” Verlag, 1995. ISBN 3-222-12301-2.