Bawełniak
rodzaj gryzoni
Bawełniak[6] (Sigmodon) – rodzaj ssaków z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae). W polskiej literaturze zoologicznej nazwa „bawełniak” była używana dla oznaczenia gatunku Sigmodon hispidus[7]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi temu przypisano oznaczenie bawełniak szczeciniasty, rezerwując nazwę „bawełniak” dla rodzaju Sigmodon.
| Sigmodon | |||
| Say & Ord, 1825[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – bawełniak arizoński (S. arizonae) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
bawełniak | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Sigmodon hispidus Say & Ord, 1825 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Podrodzaje i Gatunki | |||
| |||
Zasięg występowania edytuj
Rodzaj obejmuje gatunki występujące na terenie Ameryki Południowej, Ameryki Środkowej i w południowej części Ameryki Północnej[8][9][10].
Morfologia edytuj
Długość ciała (bez ogona) 106–245 mm, długość ogona 72–166 mm, długość ucha 14–30 mm, długość tylnej stopy 25–43 mm; masa ciała 50–300 g[9][11].
Systematyka edytuj
Rodzaj zdefiniowali w 1825 roku amerykańscy przyrodnicy Thomas Say i George Ord na łamach Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia[1]. Na gatunek typowy autorzy wyznaczyli (oznaczenie monotypowe) bawełniaka szczeciniastego (S. hispidus).
Etymologia edytuj
- Sigmodon (Symidon): gr. σῖγμα sigma ‘litera Σ’; ὀδούς odous, ὀδóντος odontos ‘ząb’; w aluzji do sigmoidalnego wzoru na zębach trzonowych gdy ich korony są zużyte[12].
- Lasiomys: gr. λάσιος lasios ‘włochaty, kudłaty’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[13]. Gatunek typowy: Lasiomys hirsutus Burmeister, 1854.
- Deilemys: gr. δείλη deilē ‘popołudnie, zmierzch’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[14]. Gatunek typowy: Deilemys toltecus Saussure, 1860.
- Sigmomys: gr. σῖγμα sigma ‘litera Σ’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’; w aluzji do podobieństwa do rodzaju Sigmodon[12]. Gatunek typowy: Sigmomys savannarum O. Thomas, 1901 (= Reithrodon alstoni O. Thomas, 1880).
Podział systematyczny edytuj
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w dwóch podrodzajach[15][11][8][6]:
- Sigmomys O. Thomas, 1901
- Sigmodon alstoni (O. Thomas, 1881) – bawełniak trawny
- Sigmodon Say & Ord, 1825
- Sigmodon inopinatus Anthony, 1924 – bawełniak ekwadorski
- Sigmodon peruanus J.A. Allen, 1897 – bawełniak peruwiański
- Sigmodon leucotis V.O. Bailey, 1902 – bawełniak białouchy
- Sigmodon fulviventer J.A. Allen, 1889 – bawełniak płowobrzuchy
- Sigmodon ochrognathus V.O. Bailey, 1902 – bawełniak żółtonosy
- Sigmodon hispidus Say & Ord, 1825 – bawełniak szczeciniasty
- Sigmodon mascotensis J.A. Allen, 1897 – bawełniak aztecki
- Sigmodon arizonae Mearns, 1890 – bawełniak arizoński
- Sigmodon toltecus (Saussure, 1860) – bawełniak toltecki
- Sigmodon alleni V.O. Bailey, 1902 – bawełniak pacyficzny
- Sigmodon hirsutus (Burmeister, 1854) – bawełniak kosmaty
- Sigmodon zanjonensis G.G. Goodwin, 1932 – bawełniak górski
- Sigmodon planifrons E.W. Nelson & E.A. Goldman, 1933 – bawełniak stokowy
Opisano również gatunki wymarłe:
- Sigmodon bakeri R.A. Martin, 1974[16] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sigmodon curtisi Gidley, 1922[17] (Stany Zjednoczone; pliocen)
- Sigmodon holocuspis (Czaplewski, 1987)[18] (Stany Zjednoczone; pliocen)
- Sigmodon hudspethensis Strain, 1966[19] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sigmodon libitinus R.A. Martin, 1979[20] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sigmodon lindsayi R.A. Martin & Prince, 1989[21] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
- Sigmodon minor Gidley, 1922[17] (Stany Zjednoczone; pliocen)
Uwagi edytuj
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Sigmodon Say & Ord, 1825.
Przypisy edytuj
- ↑ a b T. Say & G. Ord. Description of a new Species of Mammalia, where on a genus is proposed to be founded. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 4 (2), s. 352, 1825. (ang.).
- ↑ G.R. Waterhouse: The Zoology of the Voyage of H. M. S. Beagle, under the command of Captain FitzRoy, R.N., during the years 1832 to 1836. Cz. 2: Mammalia. London: Smith, Elder and Co., 1839, s. 75. (ang.).
- ↑ H. Burmeister. Vierteljalirsbericht über die Sitzungen der naturforschenden Gesellschaft zu Halle. „Abhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft zu Halle”. 2, s. 16, 1854. (niem.).
- ↑ H.L.F. de Saussure. Note sur quelques Mammifères du Mexique. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2e Série. 12, s. 98, 1860. (fr.).
- ↑ O. Thomas. On a Collection of Mammals from the Kanuku Mountains, British Guiana. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh Series. 8, s. 150, 1901. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 255. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 22, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 386–388. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 399–403. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Sigmodon. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-28].
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 245–246. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ a b Palmer 1904 ↓, s. 631.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 364.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 219.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-06]. (ang.).
- ↑ R.A. Martin: Fossil mammals from the Coleman IIA fauna, Sumter County. W: S.D. Webb (red.): Pleistocene mammals of Florida. Gainesville: University of Florida Press, 1974, s. 35–99. ISBN 978-0-8130-0361-0. (ang.).
- ↑ a b J.W. Gidley. Preliminary report on fossil vertebrates of the San Pedro Valley, Arizona, with descriptions of new species of Rodentia and Lagomorpha. „United States Geological Survey Professional Paper”. 131E, s. 125, 1922. (ang.).
- ↑ N.J. Czaplewski. Sigmodont rodents (Mammalia; Muroidea; Sigmodontinae) from the Pliocene (Early Blancan) Verde Formation, Arizona. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 7 (2), s. 186, 1987. DOI: 10.1080/02724634.1987.10011652. (ang.).
- ↑ W.S. Strain. Blancan mammalian fauna and Pleistocene formations, Hudspeth County, Texas. „Bulletin of the Texas Memorial Museum”. 10, s. 35, 1966. (ang.).
- ↑ R.A. Martin. Fossil history of the rodent genus Sigmodon. „Evolutionary Monographs”. 2, s. 16, 1979. (ang.).
- ↑ R.A. Martin & R.H. Prince. A new species of Early Pleistocene cotton rat from the Anza-Borrego Desert of southern California. „Bulletin of the Southern California Academy of Sciences”. 88, s. 81, 1989. (ang.).
Bibliografia edytuj
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).