Wikipedia

Bob Rafelson

Robert Jay „Bob” Rafelson (ur. 21 lutego 1933 w Nowym Jorku, zm. 23 lipca 2022 w Aspen[1]) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy.

Bob Rafelson
Robert Rafelson
Ilustracja
Bob Rafelson (2009)
Prawdziwe imię i nazwisko

Robert Jay Rafelson

Data i miejsce urodzenia

21 lutego 1933
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

23 lipca 2022
Aspen

Zawód

reżyser, scenarzysta, producent filmowy

Współmałżonek

Toby Carr Rafelson
(1955–1977; rozwód)
Gabrielle Taurek Rafelson
(1999–2022; jego śmierć)

Lata aktywności

1959–2002

Jest uważany za jedną z kluczowych postaci w tworzeniu ruchu Nowego Hollywood w latach 70., w których rozkwitali obrazoburczy filmowcy, tacy jak Robert Altman, Martin Scorsese i Francis Ford Coppola[2]. Nominowany do Oscara w dwóch kategoriach – najlepszy film i najlepszy scenariusz oryginalny filmu Pięć łatwych utworów (Five Easy Pieces, 1970)[3] z Jackiem Nicholsonem.

Życiorys edytuj

Wczesne lata edytuj

Urodził się na nowojorskim Manhattanie[4] w rodzinie żydowskiej[5][4] jako syn Marjorie (Blumenfeld) i Sydneya Rafelsona[6]. Miał starszego brata Donalda[7]. Jego ojciec był producentem kapeluszy[8], który spodziewał się, że jego synowie w przyszłości zajmą się rodzinnym biznesem[9]. Jego matka była alkoholiczką[10]. Uczęszczał do Trinity-Pawling School w Pawling[11]. W wieku 15 lat jeździł na rodeo w Arizonie, dwa lata później został majtkiem oceanicznym, a rok później perkusistą w zespole jazzowym w Acapulco[12]. Po ukończeniu studiów filozoficznych na Dartmouth College[11], został powołany do United States Army i stacjonował w Japonii. Tam pracował jako DJ w stacji radiowej, tłumacz japońskich filmów i doradzał w Shōchiku, jakie filmy odniosłyby sukces finansowy w Stanach Zjednoczonych.

Kariera edytuj

Jako scenarzysta, pisał do wielu nowojorskich programów telewizyjnych, a następnie podróżował na zachód, by spróbować szczęścia w Hollywood. Jego przewiewny, patchworkowy styl pisania idealnie pasował do sitcomu NBC The Monkees (1966-67) z The Monkees, gdzie pracował jako scenarzysta, reżyser i współproducent[13]. W 1967 został uhonorowany nagrodą Emmy dla najlepszego serialu komediowego[14].

Wspólnie z Jackiem Nicholsonem napisał scenariusz do surrealistycznej komedii muzycznej Głowa (Head, 1968), którą również wyreżyserował. Film był odpowiednim bodźcem dla wyższych sfer z Columbia Pictures, aby sfinansować kolejną współpracę Rafaelson-Nicholson. Pięć łatwych utworów (1970) było intensywnie osobistym i nieco autobiograficznym studium młodego mężczyzny (Nicholson), którego wyobcowanie ze status quo powoduje, że porzuca bezpieczeństwo swojej muzycznej kariery i bogatej rodziny na rzecz dryfującego życia[15]. Film przyniósł mu dwie nominacje do Oscara oraz dwie nominacje do Złotego Globu dla najlepszego reżysera i najlepszy scenariusz[14]. Zrealizował teledysk do piosenki Lionela Richiego „All Night Long” (1983).

W 1996 zdobył nominację do Złotej Muszli na festiwalu filmowym w San Sebastián[14] za dramat kryminalny Krew i wino (1996). W 2002 był nominowany do nagrody Złotego Świętego Jerzego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie[14] za dreszczowiec Zakładnik (No Good Deed, 2002) z Samuelem L. Jacksonem.

Życie prywatne edytuj

W listopadzie 1955 ożenił się z Toby Carr, scenografką jego wczesnych filmów. Mieli syna Petera (ur. 30 października 1960)[7] i córkę Julie (ur. 1962)[7], która zmarła w sierpniu 1973 w wieku 10 lat, po wybuchu pieca na propan w jego domu w Aspen[10]. W czerwcu 1977 małżeństwo zakończyło się rozwodem. W 1999 poślubił Gabrielle Taurek. Mieli dwóch synów – Ethana „E.O.” i Harpera[16].

Śmierć edytuj

Zmarł 23 lipca 2022 w Aspen w Kolorado w wieku 89 lat[17].

Filmografia edytuj

Rok Tytuł Reżyser Scenarzysta Producent Montażysta
1968 Głowa (Head)    
z Jackiem Nicholsonem		  
1969 Swobodny jeździec (Easy Rider)  
1970 Pięć łatwych utworów (Five Easy Pieces)    
z Carole Eastman		  
1971 Ostatni seans filmowy (The Last Picture Show)  
1972 Król Marvin Gardens (The King of Marvin Gardens)    
z Jacobem Brackmanem		  
1974 Hearts and Minds (dokumentalny)  
1976 Niedosyt (Stay Hungry)    
z Charlesem Gainesem		  
1981 Listonosz zawsze dzwoni dwa razy    
Modesty (krótkometrażowy)    
1987 Czarna wdowa  
1990 Góry Księżycowe    
z Williamem Harrisonem
1992 Kłopoty z facetami  
1995 Wet (krótkometrażowy)    
Picture Windows
odc. Armed Response 		 
1996 Krew i wino  
1998 Zbrodnia doskonała (Poodle Springs, TV)  
2002 Zakładnik (No Good Deed)  
Porn.com (krótkometrażowy)      

Przypisy edytuj

  1. ↑ Bruce Haring: Bob Rafelson Dies: Oscar-Nominated Director Of ‘Five Easy Pieces’, Cocreator Of ‘The Monkees’ Was 89. Deadline, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  2. ↑ Bob Rafelson, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-07-24] (ang.).
  3. ↑ Bob Rafelson Awards. AllMovie. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  4. ↑ a b Robert Rafelson. Jewish Virtual Library. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
  5. ↑ David Thomson: Have You Seen...?. Knopf Doubleday Publishing Group, 2008. ISBN 978-0-307-27052-8.
  6. ↑ Nathan Abrams: Bob Rafelson. PressReader, 2022-11-18. [dostęp 2023-01-01]. (ang.).
  7. ↑ a b c Biographical Summaries of Notable People: Robert Rafelson. MyHeritage. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
  8. ↑ Bob Rafelson Biography (1933–2022). Film Reference. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  9. ↑ Dennis Lim: Bob Rafelson, Director of 'Five Easy Pieces,' Dies at 89. „The New York Times”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
  10. ↑ a b Rick Schultz, J. Kim Murphy: Bob Rafelson, ‘Five Easy Pieces’ Director and ‘The Monkees’ Co-Creator, Dies at 89. „Variety”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
  11. ↑ a b Bob Rafelson Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  12. ↑ Hal Erickson: Bob Rafelson Biography. AllMovie. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  13. ↑ Bob Rafelson. Rotten Tomatoes. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  14. ↑ a b c d Bob Rafelson Awards. FamousFix.com. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  15. ↑ Josh Karp: Bob Rafelson Emerges to Reflect on His Feud-and-Brawl-Filled Career. „Esquire”, 2019-04-02. [dostęp 2023-01-01]. (ang.).
  16. ↑ Associated Press: Bob Rafelson, Monkees co-creator and key Hollywood new wave director, dies aged 89. „The Guardian”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
  17. ↑ Chris Koseluk: Bob Rafelson, Director of ‘Five Easy Pieces’ and Co-Creator of ‘The Monkees,’ Dies at 89. „The Hollywood Reporter”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bob_Rafelson&oldid=69177923”