Francis Ford Coppola

reżyser, scenarzysta, kompozytor, producent filmowy i aktor amerykański

Francis Ford Coppola (ur. 7 kwietnia 1939 w Detroit) − amerykański reżyser i scenarzysta, również kompozytor, producent filmowy i aktor. Był centralną postacią ruchu filmowego Nowe Hollywood w latach 60. i 70. XX wieku i jest powszechnie uważany za jednego z największych filmowców wszech czasów.

Francis Ford Coppola
Ilustracja
Francis Ford Coppola na San Diego Comic-Con (2011)
Data i miejsce urodzenia

7 kwietnia 1939
Detroit

Zawód

reżyser, scenarzysta, producent filmowy

Współmałżonek

Eleanor Coppola
(od 1963)

Lata aktywności

od 1960

Odznaczenia
Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Wielki Oficer Orderu Gwiazdy Włoch Order Zasługi Księstwa Liechtenstein
podpis
Francis Ford Coppola (1976)

Po wyreżyserowaniu dramatu Ludzie z deszczu (1969), Coppola był współautorem scenariusza Patton (1970), zdobywając Oscara za najlepszy oryginalny scenariusz wraz z Edmundem H. Northem[1]. Reputacja Coppoli jako filmowca została ugruntowana wraz z wydaniem dramatu kryminalnego Ojciec chrzestny (The Godfather, 1972). Film zrewolucjonizował produkcję filmów gangsterskich i został doceniany zarówno przez publiczność, jak i przez krytyków. Ojciec chrzestny zdobył trzy Oscary: najlepszy film, najlepszy aktor i najlepszy scenariusz adaptowany wspólnie z Mario Puzo.

Życiorys edytuj

Wczesne lata edytuj

 
Francis Ford Coppola na 49. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes (1996)

Urodził się w Detroit w rodzinie włoskich imigrantów jako drugie z trojga dzieci Italii (z domu Pennino; 1912–2004) i Carmine Coppoli (1910–1991), flecisty i kompozytora[2]. Dorastał w Nowym Jorku ze starszym bratem Augustem Floydem (1934–2009) i młodszą siostrą Talią Rose Shire (ur. 1946). Jego dziadkowie ze strony ojca przybyli do Stanów Zjednoczonych z Bernaldy, w regionie Basilicata[2]. Jego dziadek ze strony matki, popularny włoski kompozytor Francesco Pennino, wyemigrował z Neapolu we Włoszech[2]. Coppola otrzymał drugie imię na cześć Henry’ego Forda.

W dzieciństwie zachorował na chorobę Heinego-Medina. Wówczas Coppola przez długi czas leżał w łóżku, co pozwoliło mu pobudzić wyobraźnię domowymi przedstawieniami teatru lalek. W wieku 15 lat przeczytał Tramwaj zwany pożądaniem, co odegrało kluczową rolę w jego zainteresowaniu teatrem. Początkowo planował karierę muzyczną, grał na tubie i zdobył stypendium muzyczne w Akademii Wojskowej w Nowym Jorku. Coppola uczęszczał do 23 innych szkół, zanim ostatecznie ukończył Great Neck North High School. W 1955 rozpoczął studia w dziedzinie sztuki dramatycznej w Hofstra College w Hempstead. Tam otrzymał stypendium w dziedzinie dramatopisarstwa. To sprzyjało jego zainteresowaniu reżyserią teatralną pomimo dezaprobaty ojca, który chciał, by syn studiował inżynierię.

Kariera edytuj

Po uzyskaniu dyplomu teatralnego na Hofstra w 1959, studiował na wydziale filmowym UCLA[3] w Los Angeles, gdzie wyreżyserował krótkometrażowy horror zatytułowany The Two Christophers, zainspirowany nowelą William Wilson Edgara Allana Poego, oraz Ayamonn the Terrible, film o koszmarach rzeźbiarza. W 1967 ukończył studia i otrzymał tytuł magistra sztuki[3].

We wczesnych latach sześćdziesiątych Coppola popadł w biedę, był zmuszony do utrzymywania się za 10 dolarów tygodniowo. Szukając sposobu na zarobienie dodatkowych pieniędzy, odkrył, że wielu kolegów ze szkoły filmowej płaci swoje rachunki, kręcąc produkcje erotyczne. W wieku 21 lat Coppola napisał scenariusz do 12-minutowego filmu krótkometrażowego The Peeper, komedii o podglądaczu, który próbuje szpiegować zmysłową sesję zdjęciową w studiu obok jego mieszkania. Młody filmowiec znalazł zainteresowanego producenta, który użyczył mu 3 tys. dolarów na nakręcenie filmu. Zatrudnił dziewczynę magazynu Playboy Marli Renfro, do roli modelki i swojego przyjaciela Karla Schanzera, do roli podglądacza. Potem napisał scenariusz do westernu komediowego Tonight for Sure (1962).

W latach 1962–1964 był asystentem Rogera Cormana[4], niezależnego producenta i realizatora niskobudżetowych produkcji. Został scenarzystą horroru Nawiedzony pałac (The Haunted Palace, 1963) z udziałem Vincenta Price’a i współreżyserował Strach (1963) z Borisem Karloffem. W 1969 w San Francisco założył ośrodek produkcji filmów American Zoetrope, z którym współpracowali m.in.: George Lucas, Martin Scorsese i Peter Bogdanovich.

Spośród filmów nakręconych przez Francisa Forda Coppolę najbardziej doceniana jest trylogia Ojciec chrzestny opowiadająca o włoskiej rodzinie mafijnej w USA, dreszczowiec Rozmowa i opowieść o wojnie w WietnamieCzas apokalipsy, na motywach powieści Josepha Conrada Jądro ciemności[5].

Przewodniczył jury konkursu głównego na 49. MFF w Cannes (1996).

Życie prywatne edytuj

Francis Ford Coppola miał czwórkę dzieci: Gian-Carlo Coppola (zm. 1986), Mary Coppola, Sofia Coppola i Roman Coppola. Sofia poszła w ślady ojca i została reżyserką i scenarzystką. Jego bratanek zrobił błyskotliwą karierę aktorską pod pseudonimem Nicolas Cage.

Filmografia edytuj

Reżyser edytuj

Scenarzysta edytuj

  • 2009: Tetro
  • 2007: Młodość stulatka (Youth Without Youth)
  • 2001: Czas apokalipsy: Powrót (Apocalypse Now / Apocalypse Now: Redux)
  • 1997: Zaklinacz deszczu (The Rainmaker)
  • 1990: Ojciec chrzestny III (The Godfather: part III)
  • 1989: Nowojorskie opowieści (New York Stories)
  • 1984: Cotton Club (The Cotton Club)
  • 1983: Rumble Fish
  • 1982: Ten od serca (One from the Heart)
  • 1979: Czas apokalipsy (Apocalypse Now)
  • 1974: Ojciec chrzestny II (The Godfather: part II)
  • 1974: Rozmowa (The Conversation)
  • 1974: Wielki Gatsby (The Great Gatsby)
  • 1972: Ojciec chrzestny (The Godfather)
  • 1970: Patton
  • 1969: Ludzie z deszczu (The Rain People)
  • 1966: Czy Paryż płonie? (Paris brule-t-il)
  • 1966: Ta posiadłość jest zakazana (This Property Is Condemned)
  • 1966: Jesteś już mężczyzną (You're a Big Boy Now)
  • 1963: Obłęd (Dementia 13)
  • 1961: Tonight for Sure
  • 1953: Sadko

Kompozytor edytuj

  • 2001: Czas apokalipsy: Powrót (Apocalypse Now / Apocalypse Now: Redux)

Producent edytuj

Nagrody i nominacje edytuj

Nagroda Akademii Filmowej edytuj

Rok Kategoria Za Wynik
2010 Nagroda im. Irvinga G. Thalberga Wygrana[6]
1990 Najlepszy film Ojciec chrzestny III Nominacja[6]
1990 Najlepsza reżyseria Ojciec chrzestny III Nominacja[6]
1979 Najlepszy film Czas apokalipsy Nominacja[6]
1979 Najlepsza reżyseria Czas apokalipsy Nominacja[6]
1979 Najlepszy scenariusz adaptowany Czas apokalipsy Nominacja[6]
1974 Najlepszy film Ojciec chrzestny II Wygrana[6]
1974 Najlepsza reżyseria Ojciec chrzestny II Wygrana[6]
1974 Najlepszy scenariusz adaptowany Ojciec chrzestny II Wygrana[6]
1974 Najlepszy film Rozmowa Nominacja[6]
1974 Najlepszy scenariusz oryginalny Rozmowa Nominacja[6]
1973 Najlepszy film Amerykańskie graffiti Nominacja[6]
1972 Najlepszy scenariusz adaptowany Ojciec chrzestny Wygrana[6]
1972 Najlepsza reżyseria Ojciec chrzestny Nominacja[6]
1970 Najlepsze materiały do scenariusza i scenariusz oparte na faktach lub na materiałach nigdy wcześniej niepublikowanych Patton Wygrana[6]

Złoty Glob edytuj

Rok Kategoria Za Wynik
1998 Najlepszy miniserial lub film telewizyjny Odyseja Nominacja[7]
1991 Najlepszy reżyser Ojciec chrzestny III Nominacja[7]
1991 Najlepszy scenariusz Ojciec chrzestny III Nominacja[7]
1985 Najlepszy reżyser Cotton Club Nominacja[7]
1980 Najlepszy reżyser Czas apokalipsy Wygrana[7]
1975 Najlepszy reżyser Ojciec chrzestny II Nominacja[7]
1975 Najlepszy reżyser Rozmowa Nominacja[7]
1975 Najlepszy scenariusz Ojciec chrzestny II Nominacja[7]
1975 Najlepszy scenariusz Rozmowa Nominacja[7]
1973 Najlepszy reżyser Ojciec chrzestny Wygrana[7]
1973 Najlepszy scenariusz Ojciec chrzestny Wygrana[7]

Pozostałe edytuj

Rok Nagroda Kategoria Za Wynik
1980 Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej Najlepsza muzyka Czas apokalipsy Nominacja[8]
Najlepsza reżyseria Wygrana[8]
Najlepszy film Nominacja[8]
1975 Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej Najlepsza reżyseria Rozmowa Nominacja[8]
Najlepszy scenariusz Nominacja[8]
1979 32. MFF w Cannes Nagroda FIPRESCI Czas apokalipsy Wygrana
Złota Palma Wygrana
1974 27. MFF w Cannes Wyróżnienie Jury Ekumenicznego Rozmowa Wygrana
Złota Palma Wygrana
1967 20. MFF w Cannes Złota Palma Jesteś już mężczyzną Nominacja
1992 49. MFF w Wenecji Honorowy Złoty Lew za całokształt twórczości Wygrana
1980 César Najlepszy film zagraniczny Czas apokalipsy Nominacja[9]

Odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. Ford Coppola Awards. AllMovie. [dostęp 2020-11-18]. (ang.).
  2. a b c Francis Ford Coppola – What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2020-11-18]. (ang.).
  3. a b Francis Ford Coppola - Director. Film Reference. [dostęp 2020-11-19]. (ang.).
  4. Francis Ford Coppola. MYmovies. [dostęp 2020-11-19]. (wł.).
  5. Jason Ankeny: Francis Ford Coppola Biography. AllMovie. [dostęp 2020-11-18]. (ang.).
  6. a b c d e f g h i j k l m n o Search Results – Academy Awards Search | Academy of Motion Picture Arts & Sciences, awardsdatabase.oscars.org [dostęp 2018-12-30].
  7. a b c d e f g h i j k Diablo Cody, goldenglobes.com [dostęp 2018-12-31] (ang.).
  8. a b c d e BAFTA Awards Search | BAFTA Awards, awards.bafta.org [dostęp 2019-01-01].
  9. Recherche – Académie des Arts et Techniques du Cinéma, academie-cinema.org [dostęp 2019-01-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-01].
  10. France ranks Coppola 'Officer' in Legion of Honour. abc.net.au, 12 sierpnia 2007. [dostęp 2023-09-04]. (ang.).
  11. Grande Ufficiale dell’Ordine della Stella d’Italia (già Stella della solidarietà italiana). quirinale.it, 4 września 2014. [dostęp 2014-11-26]. (wł.).

Linki zewnętrzne edytuj