Wikipedia

Języki mundajskie

Języki mundajskie, także munda lub języki kolaryjskie[1] – grupa językowa skupiająca języki używane przez około 9 mln ludzi w środkowych i wschodnich Indiach i w Bangladeszu. Tworzą jednostkę systematyczną języków austroazjatyckich, zazwyczaj umieszczanych obok języków mon-khmerskich, a więc są spokrewnione z takimi językami Azji Południowo-Wschodniej, jak wietnamskim i khmerskim. Pochodzenie języków mundajskich jest nieznane, choć zazwyczaj przyjmuje się, że są to języki autochtoniczne i że ich kolebka znajduje się we wschodnich Indiach. Głównymi językami rodziny są języki santali, mundari i ho. Wywarły wpływ na inne języki subkontynentu – w tym języki indoaryjskie i drawidyjskie, same również ulegając ich silnym wpływom.

Mapa języków austroazjatyckich; języki munda zaznaczono kolorem żółtym
Podział języków mundajskich

Rodzinę zazwyczaj dzieli się na dwie podrodziny: północnomundajską, języki której używane są na płaskowyżu Ćhota Nagpur w stanach Jharkhand, Chhattisgarh, Bengal i Orisa, oraz południowomundajskie, używane w środku stanu Orisa i wzdłuż granicy tegoż z Andhra Pradesh.

Użytkownicy języków północnomundajskich, z których najczęściej używanym językiem jest santali, stanowią dziewięćdziesiąt procent wszystkich użytkowników. Po santali, mundari i ho – pod względem liczby użytkowników – są korku i sora. Pozostałe języki mundajskie są używane w małych, odizolowanych społecznościach i są słabo znane.

Cechami charakterystycznymi języków mundajskich są: trzy liczby (pojedyncza, podwójna i mnoga), dwa rodzaje (ożywiony i nieożywiony), inkluzywny i ekskluzywny zaimek pierwszej osoby oraz używanie zarówno zrostków, jak i czasowników pomocniczych do wyrażenia czasu. W mundajskim systemie dźwiękowym, sekwencje spółgłosek są rzadkie, z wyjątkiem środków wyrazu. Oprócz języka korku, gdzie istnieje rozróżnienie między wysokim a niskim tonem, akcent jest przewidywalny.

Klasyfikacja edytuj

Klasyfikacja Gérarda Difflotha (z 1974) edytuj

Poniższa dwuczęściowa klasyfikacja Difflotha (1974) jest najczęściej cytowaną.

Języki mundajskie

Klasyfikacja Gérarda Difflotha (z 2005) edytuj

Nowa klasyfikacja Difflotha, z 2005 roku, przedstawia nieco bardziej złożony obraz:

Języki mundajskie

  • mundajskie rdzeniowe
    • północnomundyjskie
język korku
cherwar
    • chari-juang
  • koraput

Klasyfikacja Andersona (z 2001) edytuj

W przeciwieństwie do obu klasyfikacji Difflotha, Gregory D. S. Anderson, w 2001, odrzuca grupę koraput i proponuje, na podstawie porównania morfologii, rozbicie prapołudniowomundajskiego na trzy siostrzane grupy: charia-juang, sora-gorum i gutom-remo-gta ʔ.

Przypisy edytuj

  1. ↑ mundajskie języki, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2022-09-16].

Bibliografia edytuj

  • Munda Languages. (2007). Routledge. ISBN 978-0-415-32890-6
  • Anderson, Gregory D.S. (2001). A New Classification of South Munda: Evidence from Comparative Verb Morphology. „Indian Linguistics” 62:21–36.
  • Anderson, G. D. S. (2007). The Munda verb: typological perspectives. Trends in linguistics, 174. Berlin: Mouton de Gruyter. ISBN 978-3-11-018965-0
  • Śarmā, D. (2003). Munda: sub-stratum of Tibeto-Himalayan languages. Studies in Tibeto-Himalayan languages, 7. New Delhi: Mittal Publicdations. ISBN 81-7099-860-3
  • Śarmā, D. (2003). Munda: sub-stratum of Tibeto-Himalayan languages. Studies in Tibeto-Himalayan languages, 7. New Delhi: Mittal Publicdations. ISBN 81-7099-860-3
  • Newberry, J. (2000). North Munda dialects. Victoria, B.C.: J. Newberry. ISBN 0-921599-68-4
  • Newberry, J. (2000). North Munda hieroglyphics. [Victoria, B.C.]: J. Newberry. ISBN 0-921599-69-2
  • Varma, S. (1978). Munda and Dravidian languages: a linguistic analysis. Hoshiarpur: Vishveshvaranand Vishva Bandhu Institute of Sanskrit and Indological Studies, Panjab University. 0CLC 25852225

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Języki_mundajskie&oldid=69412450”