Mikołaj Firlej (zm. 1600)
Mikołaj Firlej z Dąbrowicy herbu Lewart (zm. 22 marca 1600 roku[1]) – wojewoda krakowski w latach 1589–1600, kasztelan biecki w latach 1576–1589, referendarz koronny świecki w latach 1576–1589, sekretarz królewski od 1562 roku[2], starosta kazimierski w latach 1562-1596[3], starosta pilzneński, starosta nowokorczyński w latach 1585–1600[4], wolbromski i lubelski.
| |
 Lewart | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona | |
| Dzieci |
Mikołaj Firlej |
Życiorys edytuj
Był najstarszym synem marszałka wielkiego koronnego Jana i Zofii Bonerówny.
Wychowany w kalwinizmie, w czasie podróży do Rzymu w 1569 r., przeszedł potajemnie na katolicyzm. W Bolonii zetknął się z wybitnym przyrodnikiem Ulissesem Aldrovandim. Po powrocie do kraju wraz z profesorem Akademii Krakowskiej Marcinem Foxem dokonał wielu odkryć skamieniałości zwierząt prehistorycznych w Kazimierzu Dolnym.
Posłował na sejm walny z województwa lubelskiego w 1570 r. i z województwa krakowskiego w 1572 r. Poseł na sejm konwokacyjny 1573 roku[5]. Podpisał konfederację warszawską w 1573 r. Wybrany w skład wielkiej legacji do Henryka Walezego w Paryżu. W czasie bezkrólewia po ucieczce Walezego popierał kandydaturę Maksymiliana II Habsburga. W 1575 roku podpisał elekcję Maksymiliana II Habsburga[6]. Brał udział w poselstwie do Wiednia, które ofiarowało cesarzowi koronę polską. Przeszedł na stronę Stefana Batorego, co nowy władca mu wynagrodził licznymi nadaniami. W 1577 roku został wybrany deputatem sądów ultimae instantiae województwa sandomierskiego[7]. Za zgodą króla lokował w 1581 r. na prawie magdeburskim swoje prywatne miasto Radomyśl Wielki. Był jednym z najbliższych współpracowników kanclerza wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego.
Po elekcji 1587 r., zwołał zjazd szlachty małopolskiej do Wiślicy i ułatwił Zygmuntowi III Wazie zajęcie Krakowa. Był marszałkiem sejmiku konfederacji województwa krakowskiego w 1587 roku[8]. W 1589 r. wraz z kardynałem Jerzym Radziwiłłem odbył poselstwo do cesarza Rudolfa II Habsburga, w celu zaprzysiężenia pokoju zawartego z I Rzecząpospolitą. W 1589 roku był sygnatariuszem ratyfikacji traktatu bytomsko-będzińskiego na sejmie pacyfikacyjnym[9]. W czasie sejmu inkwizycyjnego w 1592 ostro występował przeciwko Zygmuntowi III.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Zbigniew Anusik, Dwa ostatnie pokolenia Tęczyńskich herbu Topór. Kilka korekt i uzupełnień dotyczących genealogii rodu, w: Przegląd Historyczny, 111, 2020, 4, s. 726.
- ↑ Mirosław Korolko, Seminarium Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego. Humaniści w kancelarii królewskiej Zygmunta Augusta, Warszawa 1991, s. 200.
- ↑ Krzysztof Chłapowski, Starostowie w Malopolsce 1565-1668, w: Społeczeństwo staropolskie, t. IV red. A. Wyczański, Warszawa 1986, s. 122.
- ↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Krzysztof Chłapowski, Stefan Ciara, Łukasz Kądziela, Tomasz Nowakowski, Edward Opaliński, Grażyna Rutkowska, Teresa Zielińska. Kórnik 1992, s. 167.
- ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 216.
- ↑ Uchańsciana, czyli Zbiór dokumentów wyjaśniających życie i działalność Jakóba Uchańskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego, legata urodzonego, Królestwa Polskiego Prymasa i Pierwszego Księcia, +1581. T. 2, Warszawa 1885, s. 319.
- ↑ Wiesław Śladkowski. Sąd „ultimae instantiae” trzech województw: sandomierskiego, lubelskiego i podlaskiego 1574 – 1577. Rocznik Lubelski 3, 1960, s. 43.
- ↑ Złota księga szlachty polskiej, r. XXV, Poznań 1903, s. 143.
- ↑ Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae / wydał Maciej Dogiel. T. I. Wilno, 1758, s. 238.
Bibliografia edytuj
- Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. V. Warszawa: Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów, 1902, s. 290–291.
- Kazimierz Lepszy: Firlej Mikołaj h. Lewart (†1601). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. VII. 1948–1958, s. 12–15.
- Kasper Niesiecki: Korona Polska... Т. 2. Lwów, 1738, 761 s., s. 156–160.