Wikipedia

Nakło Śląskie

wieś w województwie śląskim

Nakło Śląskie (do 2010 Nakło[4], niem. Naklo) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim, w gminie Świerklaniec[5][6].

Nakło Śląskie
wieś
Ilustracja
Pałac Donnersmarcków
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

tarnogórski

Gmina

Świerklaniec

Wysokość

285 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

4224[2]

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

42-620[3]

Tablice rejestracyjne

STA

SIMC

0222195

Położenie na mapie gminy Świerklaniec
Mapa konturowa gminy Świerklaniec, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Nakło Śląskie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Nakło Śląskie”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Nakło Śląskie”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Nakło Śląskie”
Ziemia50°26′13″N 18°54′32″E/50,436944 18,908889[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Nieoficjalny herb wsi Nakło Śląskie
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
Zasługą Donnesmarcków jest m.in. założenie Domu Sierot prowadzonego przez boromeuszki. Inicjatorką powstania sierocińca była hrabina Maria, żona Łazarza IV. Obecnie tu znajduje się Dom Opieki Społecznej
Remiza strażacka
Wapienniki w Nakle, na tle których przejeżdża EU07 w barwach PKP InterCity
Dworzec kolejowy
Zespół Szkół im. Kai Mireckiej
Stacja przekaźnikowa BTS w Nakle Śląskim (50°25′41″N 18°54′19″E/50,428056 18,905278)

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa katowickiego.

W latach 1954–1957 wieś należała i była siedzibą władz gromady Nakło, gromadę zniesiono zmieniając jej status na osiedle. W latach 1973–1977 siedziba gminy Nakło.

Przez wieś przebiega droga krajowa nr 78 oraz linia kolejowa nr 131.

Nazwa wsi pochodzi od wyrazu nakieł, oznaczającego 'wilgotne, podmokłe miejsce porośnięte wikliną’ (też czes. nakli = ‘brzeg porośnięty chrustem’)[7], co ma związek z istniejącym w przeszłości we wsi ciekiem wodnym.

Nakło Śląskie jest otoczone lasami i znajduje się na zróżnicowanym terenie, co ma korzystny wpływ na krajobraz. Najbliższe miejscowości tej wsi to Świerklaniec (3 km), Orzech (ok. 1 km), Nowe Chechło (ok. 3,5 km), Tarnowskie Góry (4 km), Radzionków (4 km). Walorów naturalnych jest mniej niż nienaturalnych, lecz mimo to wielu młodych mieszkańców walory nienaturalne zalicza do naturalnych, gdyż nie pamiętają o przeszłości. Przykładem takich walorów są dwa stawy znajdujące się przy ulicy Głównej, które są pozostałością po zalanych szybach kopalni rud srebra i ołowiu (XVI–XVII w.) oraz kopalni rud żelaza (XVIII–XIX w.). Następnym takim walorem jest znajdujące się w okolicy jezioro Nakło-Chechło, które jest pozostałością po kopalni odkrywkowej piasku.

Historyczny podział administracyjny edytuj

W skład wsi Nakło Śląskie wchodzą miejscowości[8]:

  • Kolonia Nakło (niem. Kolonie Naklo, zabudowania pomiędzy Nakłem a linią kolejową w stronę Wapienników),
  • Kowaliki (niem. Kowolliken, zabudowania przy drodze z Lasowic do Nowego Chechła, pierwotnie leśniczówka),
  • Nakło (Śląskie) (niem. Naklo, właściwa wieś i obszar dworski),
  • Wapienniki (niem. Kalkwerk, zabudowania przy stacji kolejowej).

Integralne części wsi edytuj

Integralne części wsi Nakło Śląskie[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0222203 Wapienniki część wsi

Historia edytuj

Miejscowość powstała ok. 1481 roku, kiedy tereny te nabył Szczepan. Dnia 6 kwietnia 1695 dobra rycerskie zwane Nakłem nabył Leon Ferdynand Henckel von Donnersmarck od Larischa z Naczęsławic[9]. Od 1780 roku Nakło należało do hrabiego Łazarza III Henckel von Donnersmarck, liczyło wtedy 96 mieszkańców. W roku 1845 właścicielem liczącej 608 mieszkańców miejscowości stał się hrabia Hugo I Henckel von Donnersmarck, który w 1856 roku rozpoczął budowę pałacu w stylu neogotyckim.

Nakło długo nie miało własnego kościoła i należało do parafii w Żyglinie. 18 sierpnia 1892 roku ruszyła budowa kościoła. Fundatorem świątyni był hrabia Łazarz IV Henckel von Donnersmarck, który opłacił 90% kosztów. Budowa trwała do 24 października 1894 roku. Konsekracji kościoła dokonał kardynał Georg Kopp.

Kalendarium edytuj

  • 1369 – najstarsza wzmianka o Nakle.[potrzebny przypis]
  • ok. 1481 – powstanie miejscowości.[potrzebny przypis]
  • 1683 – przemarsz wojsk Jana III Sobieskiego w kierunku Wiednia
  • 1695 – Leon Ferdynand Henckel von Donnersmarck nabył dobra rycerskie zwane Nakłem.
  • 1780 – Nakło należało do hrabiego Łazarza III Henckel von Donnersmarck.
  • 1845 – właścicielem wsi stał się hrabia Hugo I Henckel von Donnersmarck.
  • 1856 – koniec budowy pałacu.
  • 1859 – podjęcie decyzji o budowie drugiej szkoły.
  • 1892 – wymurowanie kamienia węgielnego pod budowę kościoła.
  • 1894 – konsekracja kościoła przez kardynała Georga Koppa.
  • 1899 – koniec budowy klasztoru (obecnie dom opieki społecznej).
  • 1910–1912 – budowa drugiej szkoły.
  • 1910 – powołanie OSP.
  • 1911 – działalność rozpoczął chór Jutrzenka.
  • 1920 – powstał LKS Orzeł Nakło Śląskie.
  • 1920 – proboszczem parafii został Ernest Kudełko
  • 1922–1939 – szkoła podstawowa nosiła nazwę króla Bolesława Chrobrego; najlepsze lata działalności placówki.
  • 1924 – oficjalnym kierownikiem szkoły został Karol Machowicz, który z pięcioma nauczycielami prowadził szkołę.
  • 1926–1939 – kierownikiem szkoły był Tomasz Gładysz.
  • 1937 – szkoła liczyła 568 uczniów i 13 nauczycieli. Pojawiła się konieczność rozbudowy szkoły, planom tym przeszkodziła II wojna światowa.
  • 1945 – ponowne uruchomienie szkoły po opuszczeniu Śląska przez armię niemiecką.
  • 1945 – ponowne powołanie OSP.
  • 1945 – otwarcie Gimnazjum Rolniczego, obecnie Zespół Szkół Agroekonomicznych i Ogólnokształcących.
  • 1948–1955 – rozbudowa szkoły przy pomocy uczniów i ich rodziców.
  • 1962–1992 – szkoła nosiła imię Małgorzaty Fornalskiej.
  • 2006 – utworzenie MDP w OSP Nakło Śląskie.
  • 2006 – szkoła przyjęła imię Kai Mireckiej.

Gospodarka edytuj

Wapienniki edytuj

Już w XVI wieku na terenie Nakła istniały wapienniki, czynne do 1959 r, kiedy przerobiono je na prażalnię dolomitu, który wydobywano w Bobrownikach Śląskich dzielnicy Tarnowskich Gór. Później w wapiennikach mielono tu kamienie wapienne i produkowano z nich nawozy dolomitowe. Do dzisiaj zachowały się trzy wapienniki, znajdujące się w południowej części miejscowości za dworcem kolejowym.

Turystyka i rekreacja edytuj

 
Panorama południowej części Nakła Śląskiego
  • Jezioro Nakło-Chechło
  • Kort tenisowy znajdujący się w parku został zlikwidowany w 2011 r.
  • Hotel – jedyny hotel w Nakle
  • Stadion Orła Nakło Śl. z zapleczem treningowym
  • Przez Nakło Śląskie przebiega szlak Nakielski.

Zabytki edytuj

Oświata edytuj

  • Szkoła podstawowa w Nakle Śląskim im. Kai Mireckiej – szkoła podstawowa[10]
  • Zespół Szkół Agroekonomicznych i Ogólnokształcących im. 1000-lecia Państwa Polskiego w Nakle Śląskim – szkoła ponadpodstawowa

Kultura edytuj

Biblioteki:

  • Biblioteka publiczna
  • Biblioteka szkolna

W dawnym pałacu hrabiów Henckel von Donnersmarcków działała do 2010 Galeria „Barwy Śląska” prezentująca malarstwo intuicyjne ze zbiorów Gerarda Stanisława Trefonia oraz prace m.in. Erwina Sówki, Pawła Wróbla, Leopolda Wróbla, Teofila Ociepki, Nikofora Krynickiego, Helmuta Matury czy Ewalda Gawlika.

Od 1 stycznia 2013 w pałacu działa Centrum Kultury Śląskiej, powołane w kwietniu 2012 przez Radę Powiatu Tarnogórskiego. Pierwszym dyrektorem został dr Stanisław Zając.

Zespoły muzyczne

Sport edytuj

LKS Orzeł Nakło Śląskie – w przeszłości klub wielosekcyjny posiadający sekcje:

  • hokeja na lodzie (1949–1953),
  • tenisa stołowego (1948–1954),
  • piłki ręcznej (1957–1969),
  • szachową (1949–1956),
  • kolarską (1953–1958),
  • lekkoatletyczną (1954–1960),
  • bokserską,
  • palanta,
  • siatkówki.

Obecnie jest to klub czysto piłkarski, posiadający 4 drużyny:

  • Drużyna seniorów – grającą w lidze okręgowej w IV grupie katowickiej,
  • Drużynę rezerw – grającą w B klasie,
  • Drużynę juniorów,
  • Drużynę trampkarzy.

Ludzie związani z miejscowością edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 85811
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 806 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Dz.U. z 2010 r. nr 257, poz. 1741 (skan).
  5. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
  7. ↑ Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, 1984, s. 390, 241, ISBN 978-83-04-01090-1.
  8. ↑ Mapa szczegółowa Polski 1:25 000, P47-S28-A, Tarnowskie Góry, 1933; Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt), 5579, Tarnowitz, 1940.
  9. ↑ Jarosław Aleksander Krawczyk, Arkadiusz Kuzio-Podrucki: Zamki i pałace Donnersmarcków. Radzionków: 2003, s. 16. ISBN 83-86293-37-3.
  10. ↑ Ministerstwo Edukacji, Reforma edukacji – likwidacja gimnazjów.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nakło_Śląskie&oldid=73405716”