Wikipedia

Portulaka pospolita

roślina kwitnąca

Portulaka pospolita, portulaka warzywna (Portulaca oleracea L.) – gatunek rośliny jednorocznej z rodziny portulakowatych. Obecnie jest to rozprzestrzeniony na całej kuli ziemskiej chwast[4]. Gatunek kosmopolityczny, z wyjątkiem Antarktydy występuje na wszystkich kontynentach i na bardzo wielu wyspach[5]. W Polsce gatunek ma liczne stanowiska w zachodniej części kraju i w rejonie Warszawy, poza tym rośnie w rozproszeniu[6] jako archeofit, miejscami jako roślina uprawna i efemerofit[7].

Portulaka pospolita
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

portulakowate

Rodzaj

portulaka

Gatunek

portulaka pospolita

Nazwa systematyczna
Portulaca oleracea L.
Sp. pl. 1:445. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Portulaca oleracea

Morfologia edytuj

Łodyga
Naga, płożąca lub wzniesiona, często podbarwiona czerwonawo, soczysta. Obficie rozgałęzia się.
Liście
Jajowate lub klinowatołopatkowate, mięsiste, przeważnie naprzeciwległe.
Kwiaty
Żółte, niepozorne. Kielich składający się z 2 działek, 5 płatków korony, liczne pręciki (8-15), na wpół dolny słupek. Kwitnie od lipca do września, jest samopylna.
Owoce
Torebka otwierająca się wieczkiem z czarnymi nasionami.

Biologia i ekologia edytuj

Występuje na polach uprawnych, przydrożach. Roślina miejsc suchych, często rośnie na piaskach. Do skiełkowania wymaga 8-10ºC[8]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku Eragrostion[9]. Liczba chromosomów 2n = 54[7].

Zmienność edytuj

Podgatunki portulaki warzywnej[7]:

  • Portulaca oleracea L. subsp. oleracea – niska roślina o wąskolistnych liściach i pokładających się pędach. Działki kwiatów tępogrzbieciste. Występuje na polach uprawnych, przydrożach.
  • Portulaca oleracea L. subsp. sativa (Hav.) Čelak, syn. P. sativa Hav. – roślina o wysokości do 60 cm, szerokich liściach i wzniesionych pędach. Działki kwiatów posiadają na grzbiecie skrzydełko. Roślina uprawiana.

Zastosowanie edytuj

  • Podgatunek Portulaca oleracea L. subsp. sativa uprawiany czasami jako warzywo. Liście i pędy portulaki zawierają duże ilości orzeźwiającego soku o lekkich właściwościach oczyszczających. Jest to warzywo wspomagające trawienie. Liście przyrządza się jak szpinak, a mięsiste łodygi jak szparagi. Jest też oryginalnym składnikiem sałatek, nadając im lekko kwaskowy smak. Roślina ta jest bogatym źródłem antyoksydantów, omega 3 (0,2 do 0,38 g na 100 g), witamin A i C oraz wapnia, żelaza, sodu, potasu i magnezu. Należy do podstawowych warzyw w kuchni greckiej na Krecie[potrzebny przypis].
  • Sposób uprawy: najlepsze do uprawy są gleby żyzne i słoneczne miejsca. Nasiona wysiewa się od maja do końca lipca w rzędy odległe o 25-30 cm. Zbiera się łodygi wraz z liśćmi w miesiącach czerwiec – wrzesień[potrzebny przypis].

Udział w kulturze edytuj

F. N. Hepper, jeden ze znawców roślin biblijnych uważa, że w wersecie Księgi Hioba (6,6) pod nazwą ślaz kryje się portulaka pospolita. Jest to jednak zdanie odosobnione, inni znawcy roślin biblijnych uważają, ze chodzi tutaj jednak o któryś z gatunków malwy lub ślazu[10].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. ↑ Portulaca oleracea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-01-03].
  5. ↑ The Plant List. [dostęp 2015-01-03].
  6. ↑ Adam Zając, Maria Zając (red.), Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce: dodatek, Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Instytut Botaniki, 2019, s. 423, ISBN 978-83-956282-0-7, OCLC 1143739807.
  7. ↑ a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  8. ↑ Portulaka pospolita - zwalczanie, szkodliwość, charakterystyka. [online], ZwalczamyChwasty.pl, 27 października 2016 [dostęp 2019-03-20] (pol.).
  9. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  10. ↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Portulaka_pospolita&oldid=73602607”