Chocianów

miasto w województwie dolnośląskim
(Przekierowano z Stal Chocianów)

Chocianów (tuż po wojnie Kaczanów[2], niem. Kotzenau[3]) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie polkowickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Chocianów. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. legnickiego.

Chocianów
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Kościół św. Józefa Oblubieńca
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

polkowicki

Gmina

Chocianów

Data założenia

1284

Prawa miejskie

1895

Burmistrz

Tomasz Kulczyński

Powierzchnia

9,0[1] km²

Populacja (01.01.2023)
• liczba ludności
• gęstość


7455[1]
828,3 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 76

Kod pocztowy

59-140

Tablice rejestracyjne

DPL

Położenie na mapie gminy Chocianów
Mapa konturowa gminy Chocianów, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Chocianów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Chocianów”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Chocianów”
Położenie na mapie powiatu polkowickiego
Mapa konturowa powiatu polkowickiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Chocianów”
Ziemia51°25′02″N 15°54′05″E/51,417222 15,901389
TERC (TERYT)

0216014

SIMC

0954060

Hasło promocyjne: Zawitaj, Zobacz, Zostań
Urząd miejski
ul. Ratuszowa 10
59-140 Chocianów
Strona internetowa
BIP

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto liczyło 7455 mieszkańców[1] (458. miejsce w kraju).

Miasto leży we wschodniej części Borów Dolnośląskich na zachód od Lubina i północ od Chojnowa. Na północ od Chocianowa znajdują się Lasy Chocianowskie.

Historia

edytuj
 
Pieczęć Bolka Surowego - inicjatora zamku od którego zaczęło się miasto
 
Zabudowa rynku w Chocianowie
 
Park pałacowy jesienią

Około roku 1297 na polecenie księcia jaworsko-świdnickiego Bolka I; czasowo sprawującego rządy nad księstwem legnickim; powstał w Chocianowie zamek, w założeniu mający pewnie powstrzymywać zakusy Piastów głogowskich. Niedługo trzeba było czekać, a obok zamku szybko wyrosła osada, jej nazwę w 1311 zapisano Koczina, w 1329 Chotzenow, w 1359 Cozcenow, w 1388 Koczczenow, a w 1430 Kocznaw[potrzebny przypis].

W średniowieczu wieś przekształciła się w ośrodek górniczy. W 1430 uruchomiono kuźnię żelaza. Miejscowość leżąca w księstwie legnickim była wielokrotnie zastawiana lub dzierżawiona. W 1444 księżna Elżbieta Hohenzollern przekazała Chocianów jako lenno braciom Krzysztofowi i Mikołajowi von Dornheimom, następnie miejscowość była w posiadaniu rodu von Schellendorfów (1507–1518), von Nositzów (1587–1613), von Stoschów (1613–1722), von Redernów (1722–1766) i von Dohnów (1766–1945). W 1703 baronowa Katarzyna Freiin von Stosch z domu von Kottwitz nadała miejscowości prawa miejskie, równocześnie zwolniła z poddaństwa mieszczan i rzemieślników, a kmieciom, zagrodnikom i chałupnikom nadała przywileje. Nowe miasto uzyskało przywilej organizowania jarmarków oraz wyznaczono rynek o pierzejach 60x80 metrów. W 1713 Habsburgowie potwierdzili przywilej jarmarczny, ale miasto nie rozwijało się i już w 1742 zostało pozbawione praw miejskich stając się osadą targową[4]. Gwałtowny rozwój miasta zaczął się w połowie XIX wieku. W dwóch pożarach (maj i wrzesień) 1847 spłonęło prawie całe miasteczko i nastąpiła całkowita odbudowa. Jednocześnie w 1854 Anton Schlittgen i Hasse zbudowali hutę żelaza „Maria”, bazującą początkowo na miejscowych, bardzo ubogich i niedużych złożach rud darniowych, a następnie na importowanych ze Szwecji wysokoprocentowych magnetytowych rudach żelaza. Wkrótce potem, dzięki obecności huty, powstało kilka innych zakładów wytwarzających produkty z żeliwa, a w 1891 otworzono linię kolejową z Rokitek do Przemkowa. Pod koniec XIX w. w miejskiej hucie pracował chemik Carl Bosch, późniejszy laureat nagrody Nobla z 1931, który również wynajmował mieszkanie w budynku nr 2 w rynku. W 1895[5] Chocianów odzyskał prawa miejskie i w 1899 zbudowano ratusz miejski. Na początku XX wieku miasto zgazyfikowano (1906) i zelektryfikowano (1924). W 1915 uruchomiono linię kolejową do Lubina. Powstał też wtedy duży tor motocyklowy, gdzie odbywały się ogólnoniemieckie wyścigi motocykli. W czasie wielkiego kryzysu huta została zamknięta w 1931 i nie działała do 1936.

W czasie II wojny światowej w Chocianowie Niemcy urządzili obóz pracy, będący filią Groß-Rosen, obsługujący fabrykę silników lotniczych działającą na terenie huty. w 1945 w ramach operacji wiślańsko-odrzańskiej w walkach z niemieckimi wojskami o miasto uczestniczył między innymi 6 Gwardyjski Korpus Pancerny z 1 Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej[6].

Osobny artykuł: Walki o Chocianów.

W 1951 założono w tej fabryce Fabrykę Urządzeń Mechanicznych CHOFUM, działającą do dziś. W 1955 roku, staraniem sztabu Północnej Grupy Wojsk Radzieckich, w miejscu zbiorowej mogiły żołnierzy radzieckich na Placu Wolności, których zwłoki przeniesiono na cmentarz wojenny wzniesiono pomnik[7].

Zabytki

edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[8]:

  • układ urbanistyczny, z pierwszej ćw. XVIII w.
  • kościół pomocniczy pw. św. Józefa Oblubieńca, z 1865 r., 1680 r., klasycystyczny z renesansowymi elementami wystroju, np. chrzcielnica z 1585 r. pochodzącymi ze starszej świątyni
  • cmentarz katolicki, obecnie komunalny, z lat 1731–1945,
  • zespół pałacowy, z lat 1728–1732, XIX/XX w.:
    • pałac z pierwszej połowy XVIII wieku
    • pawilon parkowy
    • park.

Demografia

edytuj

Piramida wieku mieszkańców Chocianowa w 2014 roku[9].
 

Transport

edytuj

Przez Chocianów przebiegają drogi: 328 Droga wojewódzka nr 328: Złotoryja - Chojnów - Chocianów - Przemków - Nowe miasteczko 331 Droga wojewódzka nr 331: Chocianów - Polkowice - Rynarcice

Wspólnoty wyznaniowe

edytuj

Miasta partnerskie

edytuj

Klub piłkarski Stal Chocianów został założony w 1950 roku. Obecnie gra w Lidze Okręgowej dolnośląskiej[12].

Osoby związane z Chocianowem

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Chocianowem.
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Chocianowie.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-07-23] (pol.).
  2. Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945.
  3. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  4. Waldemar Bena opis do mapy "Bory Dolnośląskie, Przemkowski Park Krajobrazowy" Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2004 ISBN 83-88049-83-6
  5. Dziennik Urzędowy Pruskiej Regencji w Legnicy z 1895, Nr 37, poz. 577
  6. Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga, Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Wybrane miejsca bitew, walk i akcji bojowych. Warszawa 1971, s.62.
  7. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 403
  8. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 137. [dostęp 2012-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  9. Chocianów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  10. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14].
  11. Site officiel de la mairie de Juvigné en Mayenne 53.
  12. Skarb – Stal Chocianów [online], www.90minut.pl [dostęp 2020-02-13] (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • U. Romaniuk, Długa droga do miasta, „Słowo Polskie”, 29.03.2007.
  • artykuł w „Odkrywcy” o tajnej jednostce w Chocianowie.

Linki zewnętrzne

edytuj