Chocianów
Chocianów (tuż po wojnie Kaczanów[2], niem. Kotzenau[3]) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie polkowickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Chocianów. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. legnickiego.
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Kościół św. Józefa Oblubieńca | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | |||||
Data założenia |
1284 | ||||
Prawa miejskie |
1895 | ||||
Burmistrz |
Tomasz Kulczyński | ||||
Powierzchnia |
9,0[1] km² | ||||
Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
(+48) 76 | ||||
Kod pocztowy |
59-140 | ||||
Tablice rejestracyjne |
DPL | ||||
Położenie na mapie gminy Chocianów | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu polkowickiego | |||||
51°25′02″N 15°54′05″E/51,417222 15,901389 | |||||
TERC (TERYT) |
0216014 | ||||
SIMC |
0954060 | ||||
Hasło promocyjne: Zawitaj, Zobacz, Zostań | |||||
Urząd miejski ul. Ratuszowa 1059-140 Chocianów | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto liczyło 7455 mieszkańców[1] (458. miejsce w kraju).
Miasto leży we wschodniej części Borów Dolnośląskich na zachód od Lubina i północ od Chojnowa. Na północ od Chocianowa znajdują się Lasy Chocianowskie.
Historia
edytujOkoło roku 1297 na polecenie księcia jaworsko-świdnickiego Bolka I; czasowo sprawującego rządy nad księstwem legnickim; powstał w Chocianowie zamek, w założeniu mający pewnie powstrzymywać zakusy Piastów głogowskich. Niedługo trzeba było czekać, a obok zamku szybko wyrosła osada, jej nazwę w 1311 zapisano Koczina, w 1329 Chotzenow, w 1359 Cozcenow, w 1388 Koczczenow, a w 1430 Kocznaw[potrzebny przypis].
W średniowieczu wieś przekształciła się w ośrodek górniczy. W 1430 uruchomiono kuźnię żelaza. Miejscowość leżąca w księstwie legnickim była wielokrotnie zastawiana lub dzierżawiona. W 1444 księżna Elżbieta Hohenzollern przekazała Chocianów jako lenno braciom Krzysztofowi i Mikołajowi von Dornheimom, następnie miejscowość była w posiadaniu rodu von Schellendorfów (1507–1518), von Nositzów (1587–1613), von Stoschów (1613–1722), von Redernów (1722–1766) i von Dohnów (1766–1945). W 1703 baronowa Katarzyna Freiin von Stosch z domu von Kottwitz nadała miejscowości prawa miejskie, równocześnie zwolniła z poddaństwa mieszczan i rzemieślników, a kmieciom, zagrodnikom i chałupnikom nadała przywileje. Nowe miasto uzyskało przywilej organizowania jarmarków oraz wyznaczono rynek o pierzejach 60x80 metrów. W 1713 Habsburgowie potwierdzili przywilej jarmarczny, ale miasto nie rozwijało się i już w 1742 zostało pozbawione praw miejskich stając się osadą targową[4]. Gwałtowny rozwój miasta zaczął się w połowie XIX wieku. W dwóch pożarach (maj i wrzesień) 1847 spłonęło prawie całe miasteczko i nastąpiła całkowita odbudowa. Jednocześnie w 1854 Anton Schlittgen i Hasse zbudowali hutę żelaza „Maria”, bazującą początkowo na miejscowych, bardzo ubogich i niedużych złożach rud darniowych, a następnie na importowanych ze Szwecji wysokoprocentowych magnetytowych rudach żelaza. Wkrótce potem, dzięki obecności huty, powstało kilka innych zakładów wytwarzających produkty z żeliwa, a w 1891 otworzono linię kolejową z Rokitek do Przemkowa. Pod koniec XIX w. w miejskiej hucie pracował chemik Carl Bosch, późniejszy laureat nagrody Nobla z 1931, który również wynajmował mieszkanie w budynku nr 2 w rynku. W 1895[5] Chocianów odzyskał prawa miejskie i w 1899 zbudowano ratusz miejski. Na początku XX wieku miasto zgazyfikowano (1906) i zelektryfikowano (1924). W 1915 uruchomiono linię kolejową do Lubina. Powstał też wtedy duży tor motocyklowy, gdzie odbywały się ogólnoniemieckie wyścigi motocykli. W czasie wielkiego kryzysu huta została zamknięta w 1931 i nie działała do 1936.
W czasie II wojny światowej w Chocianowie Niemcy urządzili obóz pracy, będący filią Groß-Rosen, obsługujący fabrykę silników lotniczych działającą na terenie huty. w 1945 w ramach operacji wiślańsko-odrzańskiej w walkach z niemieckimi wojskami o miasto uczestniczył między innymi 6 Gwardyjski Korpus Pancerny z 1 Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej[6].
W 1951 założono w tej fabryce Fabrykę Urządzeń Mechanicznych CHOFUM, działającą do dziś. W 1955 roku, staraniem sztabu Północnej Grupy Wojsk Radzieckich, w miejscu zbiorowej mogiły żołnierzy radzieckich na Placu Wolności, których zwłoki przeniesiono na cmentarz wojenny wzniesiono pomnik[7].
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[8]:
- układ urbanistyczny, z pierwszej ćw. XVIII w.
- kościół pomocniczy pw. św. Józefa Oblubieńca, z 1865 r., 1680 r., klasycystyczny z renesansowymi elementami wystroju, np. chrzcielnica z 1585 r. pochodzącymi ze starszej świątyni
- cmentarz katolicki, obecnie komunalny, z lat 1731–1945,
- zespół pałacowy, z lat 1728–1732, XIX/XX w.:
- pałac z pierwszej połowy XVIII wieku
- pawilon parkowy
- park.
-
Kościół św. Józefa Oblubieńca
-
Pałac w Chocianowie
-
Ratusz w Chocianowie
Demografia
edytujPiramida wieku mieszkańców Chocianowa w 2014 roku[9].
Transport
edytujPrzez Chocianów przebiegają drogi: 328 Droga wojewódzka nr 328: Złotoryja - Chojnów - Chocianów - Przemków - Nowe miasteczko 331 Droga wojewódzka nr 331: Chocianów - Polkowice - Rynarcice
Wspólnoty wyznaniowe
edytuj- Kościół rzymskokatolicki (dekanat Chocianów):
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Chocianów (Sala Królestwa ul. Piotrowska 10A)[10]
Miasta partnerskie
edytujSport
edytujKlub piłkarski Stal Chocianów został założony w 1950 roku. Obecnie gra w Lidze Okręgowej dolnośląskiej[12].
Osoby związane z Chocianowem
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-07-23] (pol.).
- ↑ Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Waldemar Bena opis do mapy "Bory Dolnośląskie, Przemkowski Park Krajobrazowy" Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2004 ISBN 83-88049-83-6
- ↑ Dziennik Urzędowy Pruskiej Regencji w Legnicy z 1895, Nr 37, poz. 577
- ↑ Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga, Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Wybrane miejsca bitew, walk i akcji bojowych. Warszawa 1971, s.62.
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 403
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 137. [dostęp 2012-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Chocianów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14] .
- ↑ Site officiel de la mairie de Juvigné en Mayenne 53.
- ↑ Skarb – Stal Chocianów [online], www.90minut.pl [dostęp 2020-02-13] (pol.).
Bibliografia
edytuj- U. Romaniuk, Długa droga do miasta, „Słowo Polskie”, 29.03.2007.
- artykuł w „Odkrywcy” o tajnej jednostce w Chocianowie.
Linki zewnętrzne
edytuj- Kaczanów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 652 .