Stanisław Ratomski
Stanisław Ratomski (ur. 4 grudnia 1896 na st. kolej. Prudy, zm. 8 maja 1981 w Wielkiej Brytanii) – major pilot–obserwator Wojska Polskiego i Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 major pilot obserwator
| |
| Data i miejsce urodzenia |
4 grudnia 1896 |
|---|---|
| Data śmierci |
8 maja 1981 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   
| |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytujUrodził się 4 grudnia 1896 na stacji kolejowej Prudy, w rodzinie Józefa i Karoliny z Downarowiczów[1].
Wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego i w 1919 roku został skierowany na kurs obserwatorów w Oficerskiej Szkole Obserwatorów Lotniczych w Toruniu. Po jego ukończeniu otrzymał przydział do 3 eskadry wywiadowczej, w składzie której walczył podczas wojny polsko-bolszewickiej. Brał udział w bitwie warszawskiej i bitwie nad Niemnem[2].
23 kwietnia 1920 roku, w ramach przygotowywania operacji kijowskiej, wystartował z ppor. pil. Stefanem Żochowskim na rozpoznanie w rejon Koziatynia. W wyniku awarii silnika lądowali przymusowo w okolicach Sachnówki. Samolot skapotował, jednak załoga wyszła z wypadku bez obrażeń a samolot po remoncie służył w jednostce[3]. 26 kwietnia wystartował ponownie w załodze z pil. Stefanem Żochowskim na rozpoznanie sytuacji przy mostach na Irszy i Teterwi. Zadanie zostało wykonane, potwierdzili uchwycenie mostów przez polskie oddziały. Natomiast ich samolot został uznany za wrogi i silnie ostrzelany przez polską kawalerię i piechotę[4].
Wyróżnił się 8 maja 1920 roku kiedy to wspierał piechotę polską w walkach nad Dnieprem i w okolicach stacji kolejowej Darnica. W załodze z ppor. pil. Józefem Krzyszkowskim przeprowadzał rozpoznanie rejonu Kijowa. Z niskiego pułapu zaatakowali oddziały Armii Czerwonej oraz uniemożliwili lokomotywie dojazd na stację kolejową i zabranie przygotowanego składu[5]. Pomimo uszkodzenia samolotu powrócili na macierzyste lotnisko, gdzie złożyli meldunek marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu[6].
15 maja, w załodze z por. pil. Stefanem Żochowskim bombardował stację kolejową Bobrik. Silny ogień przeciwlotniczy nie pozwolił im na wykonanie ataku z niskiego pułapu co spowodowało nieskuteczność bombardowania[7].
19 i 20 maja brał udział, w załodze z ppor. Tadeuszem Praussem, w nalotach na stację kolejową Demirki, gdzie były zgromadzone transporty wojskowe i pociągi pancerne nieprzyjaciela. Polskim lotnikom udało się uszkodzić pociąg pancerny "Lenin" co został okupione zestrzeleniem samolotu załogi Prauss-Ratomski. Lotnicy zdołali powrócić do macierzystej jednostki[8].
28 maja i 1 czerwca 1920 roku wspierał polskie oddziały broniące Rżyszewa i Witaczewa. 1 czerwca wykonał lot w celu nawiązania łączności z oddziałami 7 Dywizji Piechoty. Po ich odnalezieniu zaatakował czerwonoarmijną konnicę zagrażającą 7 DP, czym doprowadził do rozproszenia oddziału nieprzyjaciela. W wyniku uszkodzeń polska załoga była zmuszona lądować przymusowo w rejonie Białej Cerkwi. Ratomski sprowadził pomoc, co pozwoliło ewakuować uszkodzoną maszynę[9].
18 sierpnia 1920 roku, w załodze z por. pil. Marianem Romeyko, przeprowadził rozpoznanie z bombardowaniem w kierunku Węgrowa i Drohiczyna. W wyniku rozpoznania 4 Armia przeprowadziła skuteczny kontratak w rejonie Drohiczyna[9].
26 września 1920 roku, podczas operacji niemeńskiej, przyczynił się do nawiązania łączności z grupą wypadową na Lidę. Wylądował w pobliżu odciętej 1 Dywizji Piechoty Legionów i przekazał jej dowództwu wyniki rozpoznania rejonu Lidy. Następnie poleciał do Białegostoku, gdzie w Głównej Kwaterze Naczelnego Wodza zameldował o sytuacji l DP Leg. i przekazał otrzymany meldunek[10].
W czasie wojny polsko-bolszewickiej wykonał 54 loty bojowe, w tym: 35 lotów na rozpoznanie, 16 na bombardowanie, 2 na rozpoznanie połączone z bombardowaniem i 1 na przekazanie rozkazów[11]. 20 października 1920 otrzymał tytuł i odznakę obserwatora na czas służby w Wojskach Lotniczych[12]. 19 stycznia 1921 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu porucznika, w Wojskach Lotniczych, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej[13].
Po zakończeniu wojny pozostał w wojsku. 1 czerwca 1921 roku nadal pełnił służbę w 3 eskadrze lotniczej, a jego oddziałem macierzystym był 1 pułk lotniczy w Warszawie[14]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 80. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych[15]. 1 marca 1924 roku został mianowany oficerem taktycznym 2 pułku lotniczego. Poza służbą na tym stanowisku od lipca 1924 do maja 1925 roku i od września 1926 r. do lipca 1928 r. był dowódcą II dywizjonu lotniczego w 2 pl[16]. 1 grudnia 1924 roku został mianowany majorem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku i 28. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych[17]. 1 grudnia 1927 roku został skierowany na czteromiesięczny kurs dla oficerów sztabowych lotnictwa przy Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. Po jego ukończeniu został dowódcą dywizjonu w 5 pułku lotniczym. Na przełomie 1930 i 1931 roku objął dowództwo pułkowego dywizjonu szkolnego[18]. Z dniem 31 sierpnia 1935 roku został przeniesiony w stan spoczynku[19].
W czasie II wojny światowej przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie wstąpił do RAF (otrzymał numer służbowy P-0406). Służył w Polskich Siłach Powietrznych.
11 września 1947, po powrocie do Polski, został zarejestrowany w Rejonowej Komendzie Uzupełnień Poznań Miasto[1]. Mieszkał w Nowej Soli i Poznaniu[20]. Zmarł 8 maja 1981. 13 grudnia 1996 został pochowany na cmentarzu Junikowo w Poznaniu (pole 6, kwatera 5-G-9)[21].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 306 – 8 kwietnia 1921[22]
- Krzyż Walecznych
- Srebrny Krzyż Zasługi – 4 marca 1925 „za zasługi położone dla armji Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie rozwoju lotnictwa”[23]
- Polowa Odznaka Obserwatora nr 15 – 11 listopada 1928 „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918–1920”[24]
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Stanisław Ratomski. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.12527 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-22].
- ↑ dr Mariusz Niestrawski: Ratomski Stanisław. infolotnicze.pl. [dostęp 2020-01-27]. (pol.).
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 16-117.
- ↑ Ratomski 1935 ↓, s. 101-102.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 126.
- ↑ Ratomski 1935 ↓, s. 99-102.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 130.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 61.
- ↑ a b Ratomski Stanisław mjr pil. obs.. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-01-27]. (pol.).
- ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 214.
- ↑ Ratomski 1935 ↓, s. 99-101.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 40 z 20 października 1920 roku, s. 1077.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1921 roku, s. 213.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 352.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 246.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 147.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 737.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 317.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 85.
- ↑ [https://niebieskaeskadra.pl/?control=8&id=4268 Stanisław Ratomski]. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2020-01-28]. (pol.).
- ↑ Plan Poznania - Cmentarze [online], www.poznan.pl [dostęp 2023-03-02].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 9 kwietnia 1921 roku, s. 654.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 63, poz. 237.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 436.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Marian Romeyko (red.): Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
- Stanisław Ratomski. Wspomnienia z pracy 3-ciej eskadry lotniczej. „Przegląd Lotniczy”. 3/1935, s. 98–108, marzec 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej Państwa. OCLC 1036625413.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.