Syrakuzy

włoska gmina

Syrakuzy (łac. Syracusae, wł. Siracusa) – miasto we Włoszech we wschodniej Sycylii.

Syrakuzy
ilustracja
Państwo  Włochy
Region Sycylia
Burmistrz Giancarlo Garozzo
Powierzchnia 204 km²
Wysokość 17 m n.p.m.
Populacja (2004)
• liczba ludności
• gęstość
123 322
593 os./km²
Nr kierunkowy 0931
Kod pocztowy 96100
Tablice rejestracyjne SR
Położenie na mapie Sycylii
Mapa konturowa Sycylii, po prawej znajduje się punkt z opisem „Syrakuzy”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Syrakuzy”
Ziemia37°05′N 15°17′E/37,083333 15,283333
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Przemysł przetwórstwa ropy naftowej, chemiczny. Kąpielisko morskie.

HistoriaEdytuj

Miasto to powstało jako antyczna kolonia greckich Dorów z Koryntu w 733 p.n.e. na miejscu wcześniejszej osady. Pierwsze ślady osadnictwa greckiego na tym terenie w postaci ceramiki mykeńskiej oraz grobów tholosowych pochodzą z XIV w. p.n.e.[1] Początkowo miasto zajmowało tylko przybrzeżną wysepkę Ortygię (gr. Ορτυγία, wł. Ortigia). Po zbudowaniu kamiennej grobli w VI wieku p.n.e. Syrakuzy zaczęły rozrastać się szybko na lądzie stałym, gdzie założono agorę, a z dala od miasta, nad rzeką Anopos, wzniesiono około 560-550 p.n.e. wielki peripteros dorycki poświęcony Zeusowi Olimpijskiemu. Od V wieku p.n.e. Syrakuzy były uważane za najpiękniejsze i najbogatsze, z pewnością też najludniejsze miasto wyspy (około 200 tysięcy mieszkańców), posiadające dwa doskonałe porty (handlowy i wojenny), które zapewniały panowanie miasta nad wschodnią częścią Sycylii. Starożytne Syrakuzy składały się ostatecznie z pięciu dzielnic:

  • Achradine, gdzie znajdowała się świątynia Zeusa,
  • Tyche, gdzie znajdowała się świątynia tej bogini,
  • Neapolis, gdzie znajdował się największy teatr na Sycylii,
  • Epipolai,
  • wyspa Ortygia, gdzie znajdowało się silnie obwarowane akropolis i pałac tyranów.

Początkowo w Syrakuzach panował ustrój arystokratyczny, potem demokratyczny. Tyranię wprowadził Gelon I w 485 p.n.e. W V wieku p.n.e. tyrani Syrakuz sięgnęli po hegemonię w Wielkiej Grecji i walczyli z powodzeniem (bitwa pod Himerą, 480 p.n.e.) z zajmującymi zachód wyspy Kartagińczykami.

Syrakuzy były szeroko promieniującym centrum kultury greckiej, ojczyzną np. Epicharma i Archimedesa, gościły także m.in. Pindara, Ajschylosa i Platona. W mieście tym żył i tworzył Archimedes, który zginął z rąk Rzymian podczas oblężenia miasta w czasie II wojny punickiej w 212 p.n.e. W trakcie tych walk Archimedes skonstruował wiele machin wojennych używanych do obrony miasta. Do II wojny punickiej Syrakuzy przystąpiły po stronie Kartaginy, chcąc odzyskać utraconą niezależność – podczas I wojny punickiej Hieron II, tyran Syrakuz był sprzymierzeńcem Rzymu. Po zdobyciu przez Rzymian miasto straciło wiele ze swojej dawnej świetności, choć wciąż powstawały nowe budowle, jak portyki czy teatry.

Zdobyte i złupione w 212 p.n.e. przez Rzymian miasto stało się częścią pierwszej kolonii imperium, czyli Sycylii.

Według relacji biblijnej ok. 59 roku n.e. z Malty przypłynął aleksandryjski statek, na którego pokładzie znajdował się ewangelista Łukasz, Arystarch i przewożony na proces do Rzymu apostoł Paweł. Dzieje Apostolskie (28,11-12) podają, iż statek zatrzymał się w Syrakuzach na trzy dni. W tym okresie miasto podzielone było na dwie części: jedna znajdowała się na wyspie Ortygia, gdzie prawdopodobnie przybił statek, a druga na lądzie Sycylii.

W VII i VIII wieku Syrakuzy były napadane przez muzułmańskich Arabów, w 668 zostały złupione przez nich podczas śmiałego wypadu z północnej Afryki na Sycylię. Wraz z całą wyspą miasto dostało się pod panowanie arabskie w 878. W 1086 Syrakuzy zajęli Normanowie pod wodzą Rogera I zwanego Wielkim Księciem, którzy stworzyli rządzone przez własną dynastię prosperujące królestwo.

ZabytkiEdytuj

Na przełomie V i IV wieku p.n.e. tyran Dionizjos I[2] włączył do miasta i ufortyfikował płaskie wzgórze Epipolaj, a umacniając cały system obronny (długości około 22 km; obecnie zachowane tylko fragmenty) zbudował w Euryalos potężną twierdzę, stanowiącą najwybitniejsze osiągnięcie ówczesnej architektury wojskowej. Do miasta prowadził kompleks wejść nazywany Heksapylonem (Sześciobramnym).

W starej części Syrakuz, na Ortygii, z ufortyfikowanym akropolem, pałacem tyranów i źródłem Aretuzy, wzniesiono około 570-560 p.n.e. najstarszy na Sycylii dorycki peripteros (stylobat: 21,47x55,33 m), poświęcony Apollinowi, i młodszy, z około 470 p.n.e. – Atenie. Świątynia Ateny liczyła 22 × 55,02 m i miała 6 × 14 kolumn o wysokości 8,71 m i dolnej średnicy 1,92 m. Jest pierwszą konstrukcją, w której problem zachowania proporcji między interkolumniami i tryglifami w narożnikach budowli został rozwiązany przez stopniowe zmniejszanie odległości między dwoma ostatnimi interkolumniami w narożnikach (tzw. kontrakcja narożna). Metodę tę przyjęto z czasem w całej Grecji. Świątynia ta została adaptowana w VII wieku n.e. na trójnawową bazylikę chrześcijańską. W pobliżu świątyni Ateny odsłonięto relikty nigdy nieukończonej wielkiej świątyni jońskiej z VI wieku p.n.e., długości około 56 metrów.

W nowej części miasta, koło agory, odkryto m.in. część domu ze studnią z VI wieku p.n.e., dalej wielki teatr grecki, powstały po 270 p.n.e., o unikalnej trapezoidalnej orchestrze i widowni, który powstał na miejscu starszego, zbudowanego według projektu Damokoposa w l połowie V wieku p.n.e. W tej części miasta odnaleziono także monumentalny ołtarz Zeusa, długości około 195 m, fundacji Hierona II (po 270 p.n.e.). Ponadto zachowały się ruiny rzymskiego amfiteatru i zespołu architektonicznego (świątynia, portyk i teatr), zwane błędnie gimnazjonem, oraz kamieniołomy (częściowo zawalone), słynne z doskonałej akustyki, stąd zwane Uchem Dionizjusza (Dionizjosa)[2]. Były one miejscem uwięzienia m.in. jeńców ateńskich po klęsce armii Nikiasza w 413 p.n.e.

Obecnie trzy muzea w Syrakuzach gromadzą cenne zbiory archeologiczne.

Do zabytków z okresu średniowiecza na uwagę zasługują kościoły św. Mikołaja i św. Tomasza z XI i XII wieku.

Syrakuzy wpisane są na Światową Listę Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO.

ReligiaEdytuj

Patronką miasta jest Łucja z Syrakuz (dzień obchodów: 13 grudnia).

Miasto jest siedzibą rzymskokatolickiej archidiecezji Syrakuz. Znajduje się tu Sanktuarium Matki Bożej Płaczącej w Syrakuzach.

Ludzie związani z SyrakuzamiEdytuj

Zobacz też kategorie: Ludzie związani z Syrakuzami, Ludzie urodzeni w Syrakuzach.

Galeria zabytków SyrakuzEdytuj

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ N.G.L. Hammond: Dzieje Grecji. Warszawa: PIW, 1973, s. 80.
  2. ↑ a b W języku polskim częściej używa się formy Dionizjusz.

BibliografiaEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Syrakuzy&oldid=63582762”