Traganek wytrzymały

Traganek wytrzymały
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	traganek
Gatunek	traganek wytrzymały
	Nazwa systematyczna
	Astragalus frigidus (L.) A. Gray; Proc. Amer. Acad. Arts 6:219. 1864
Synonimy
	Phaca alpina L.; Phaca frigida L.;
	Phaca alpina L.; Phaca frigida L.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Traganek wytrzymały^[5] (Astragalus frigidus (L.) A. Gray) – gatunek roślin należący do rodziny bobowatych.

Zasięg występowania

Gatunek euroazjatycki^[4]. Występuje w rozproszeniu, na izolowanych obszarach, głównie w górach i na dalekiej północy. W Europie występuje tylko w Alpach, Karpatach, północnych regionach Niżu Wschodnioeuropejskiego i w Skandynawii. Na terenie Polski występuje w Tatrach i to tylko w Tatrach Zachodnich na nielicznych stanowiskach: Dolina Litworowa, Dolina Mułowa, Kobylarz, Kobylarzowa Igła, Kobylarzowy Żleb, Kozi Grzbiet, Mała Świstówka, Skrajna Małołącka Turnia, Rzędy Tomanowe, Wielka Świstówka, Wielka Turnia, Żleb Kirkora^[6].

Morfologia

Pokrój

Kwiatostan

Pokrój: Roślina tworząca kępy o pokładających się i podnoszących pędach. Wszystkie włoski są pojedyncze. Przyrastają tylko jednym końcem, a drugi mają wolny^[7]^[6].
Łodyga: Naga lub słabo owłosiona, wysokości 15–30 cm^[7].
Liście: Złożone z 3-5 par jajowatych, dużych i zaokrąglonych listków z dużymi, jajowatymi lub okrągłymi przylistkami^[7].
Kwiaty: Motylkowe, wyrastające na szypułkach i zebrane w luźny kwiatostan. Kwiat wraz z szypułką jest dłuższy od listka, nad którym wyrasta. Kwiaty są jasnożółte i jednobarwne. Kielich w górnej części owłosiony czarnymi włoskami^[7]^[6].
Owoc: Wyrastający na cienkim trzonku eliptyczny i wydęty strąk o długości do 3 cm i szerokości do 1 cm. Jest owłosiony^[7]^[6].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do sierpnia, rozmnaża się przez nasiona. Około 40–60% pędów zakwita, pozostałe to pędy płonne. W Tatrach występuje głównie w piętrze halnym, zazwyczaj na świetlistych i skalistych miejscach, wyłącznie na podłożu wapiennym^[6]. Gatunek charakterystyczny dla Ass. Festuco versicoloris-Seslerietum^[8]. Liczba chromosomów 2n = 16 Ga 3, 4, 5, 6^[9]

Zagrożenia

Kategorie zagrożenia gatunku:

Według klasyfikacji IUCN z 2001 jest gatunkiem narażonym na wyginięcie (kategoria VU)^[6]
Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006, 2016)^[10]^[11]: VU (narażony na wyginięcie)
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin (2001): EN (endangered, zagrożony); 2014: VU (narażony)^[12].

Wszystkie stanowiska traganka wytrzymałego w polskich Tatrach znajdują się na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego i to w większości na obszarze ochrony ścisłej. Najliczniejsze populacje były na Kobylarzu (ok. 600 pędów) i w Kobylarzowym Żlebie (ok. 500 pędów). Nie istnieją czynniki bezpośrednio mu zagrażające, jednak niewielka liczba stanowisk i niewielki obszar, na którym występuje uzasadniają zaliczenie go do gatunków zagrożonych^[6].

Zobacz też

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).
↑ The International Plant Names Index. [dostęp 2017-01-24].
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ., HalinaH. Piękoś-Mirkowa HalinaH., AdamA. Zając AdamA., MariaM. Zając MariaM., Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 38, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Flora Francji. [dostęp 2011-02-12].
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).

[3] The International Plant Names Index. [dostęp 2017-01-24].

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].

[checklist-5] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ., HalinaH. Piękoś-Mirkowa HalinaH., AdamA. Zając AdamA., MariaM. Zając MariaM., Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 38, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[K-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[szafer-7] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[8] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[9] Flora Francji. [dostęp 2011-02-12].

[10] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[11] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[12] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]