Wikipedia

Włastnyj (1901)

rosyjski niszczyciel

Włastnyj (ros. Властный) – rosyjski niszczyciel z przełomu XIX i XX wieku, jedna z pięciu jednostek typu Foriel. Okręt został zwodowany 28 listopada 1901 roku we francuskiej stoczni Société Nouvelle des Forges et Chantiers de la Méditerranée(inne języki) w Hawrze, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego został wcielony w czerwcu 1902 roku, z przydziałem do Floty Bałtyckiej. Niszczyciel został przerzucony na Daleki Wschód, gdzie wszedł w skład Eskadry Oceanu Spokojnego. Podczas wojny rosyjsko-japońskiej jednostka została internowana w chińskim porcie Czyfu. W trakcie I wojny światowej okręt początkowo służył na Dalekim Wschodzie, a następnie w Arktyce. Podczas wojny domowej został przejęty przez Brytyjczyków, a następnie sprzedany w 1921 roku.

Włastnyj
Властный
Ilustracja
„Włastnyj”
Klasa

niszczyciel

Typ

Foriel

Historia
Stocznia

Société Nouvelle des Forges et Chantiers de la Méditerranée(inne języki),
Hawr

Położenie stępki

1900

Wodowanie

28 listopada 1901

 Rosyjska Carska MW
Nazwa

„Kiefal” → „Włastnyj” (od 1902)

Wejście do służby

czerwiec 1902

Wycofanie ze służby

listopad 1917

 Royal Navy
Wejście do służby

sierpień 1918

Wycofanie ze służby

maj 1921

Los okrętu

sprzedany w 1921

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

normalna: 312 ton
pełna: 347 ton

Długość

56,6 metra

Szerokość

5,9 metra

Zanurzenie

3,02 metra

Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania
4 kotły
moc 5200 KM, 2 śruby
Prędkość

26,5 węzła

Zasięg

1250 Mm przy prędkości 13 węzłów

Uzbrojenie
1 działo kal. 75 mm
5 dział kal. 47 mm (5 × I)
Wyrzutnie torpedowe

2 × 381 mm (2 × I)

Załoga

57–59

Multimedia w Wikimedia Commons

Projekt i budowa

edytuj

„Włastnyj” był jednym z pięciu niszczycieli zamówionych i zbudowanych we Francji[1][2]. Okręty były ulepszoną wersją pierwszego typu francuskich niszczycieli – Durandal, z odmiennym rozmieszczeniem kominów w dwóch parach po dwa[1][2].

Okręt zbudowany został w stoczni Société Nouvelle des Forges et Chantiers de la Méditerranée(inne języki) w Hawrze[1][3][a]. Stępkę jednostki położono w 1900 roku, a zwodowany został jako „Kiefal” (ros. „Кефаль”) 28 listopada 1901 roku[2][4][b]. W marcu 1902 roku nazwę okrętu zmieniono na „Włastnyj” (ros. „Властный”)[2].

Dane taktyczno-techniczne

edytuj

Okręt był niewielkim, czterokominowym niszczycielem[1][2]. Długość całkowita wynosiła 56,6 metra, szerokość 5,9 metra i maksymalne zanurzenie 3,02 metra[1][2][c]. Wyporność normalna wynosiła 312 ton, a pełna 347 ton[1][2][d]. Okręt napędzany był przez dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5200 KM, do której parę dostarczały cztery kotły Normand[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26,5 węzła[1][2]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o maksymalnej masie 82 ton, co zapewniało zasięg wynoszący 1250 Mm przy prędkości 13 węzłów[2][e].

Uzbrojenie artyleryjskie okrętu stanowiły: umieszczone na nadbudówce dziobowej pojedyncze działo kalibru 75 mm Canet L/48 oraz pięć pojedynczych dział trzyfuntowych kalibru 47 mm Hotchkiss M1885 L/40[1][2]. Jednostka wyposażona była w dwie pojedyncze obracalne nadwodne wyrzutnie torped kalibru 381 mm, umieszczone na pokładzie za pierwszą i drugą parą kominów[1][2].

Załoga okrętu liczyła 57–59 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][5][f].

Służba

edytuj
 
„Włastnyj” w 1902 roku w Kilonii

„Włastnyj” został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w czerwcu 1902 roku[2]. Jednostka weszła w skład Floty Bałtyckiej[3]. Między 1902 a 1903 rokiem niszczyciel został przerzucony na Daleki Wschód[3][6].

W momencie wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej jednostka wchodziła w skład 1. Flotylli Niszczycieli I Eskadry Oceanu Spokojnego, stacjonując w Port Artur[7][8]. 27 stycznia?/9 lutego 1904 roku okręt wziął udział w pierwszej, nierozstrzygniętej bitwie między głównymi siłami rosyjskimi i japońskimi na redzie Port Artur[9][10]. 12 lutego?/25 lutego niszczyciele „Włastnyj”, „Wynosliwyj”, „Wnimatielnyj” i „Grozowoj” udały się na patrol u południowo-zachodnich wybrzeży półwyspu Kwantung, a wracając podjęły walkę z japońskimi niszczycielami z 4 dywizjonu atakującymi patrolujące redę Port Artur niszczyciele i pancernik „Retwizan”[11]. Rankiem 26 lutego?/10 marca „Włastnyj”, „Biesstrasznyj”, „Wynosliwyj” i „Wnimatielnyj” wzięły udział w bitwie z trzema japońskimi niszczycielami z 1. dywizjonu („Asashio”(inne języki), „Kasumi”(inne języki) i „Akatsuki”(inne języki)) nieopodal półwyspu Laotieshan, uszkadzając wszystkie jednostki przeciwnika[12][13]. Podczas walki „Włastnyj” wystrzelił w kierunku „Akatsuki” dwie niecelne torpedy[14][g].

28 lipca?/10 sierpnia „Włastnyj”, dowodzony przez kpt. mar. A. Kowalewskiego, wraz z większością zgromadzonych tam okrętów wyszedł z oblężonego portu, podejmując drugą próbę przedarcia się I Eskadry do Władywostoku[15]. Doprowadziło to do bitwy na Morzu Żółtym, w wyniku której eskadra rosyjska została częściowo rozproszona, a „Włastnyj” wraz z innymi niszczycielami ochraniał przed atakami torpedowymi powracające do Port Artur główne siły floty rosyjskiej[16]. 5 sierpnia?/18 sierpnia „Włastnyj” wraz z sześcioma innymi niszczycielami wyszedł do Zatoki Gołębiej (chiń. Jiuwan) na spotkanie transportującego żywność francuskiego statku SS „Georges”, eskortując go w drodze do Port Artur, jednak awaria maszyny parowej zmusiła okręt do przerwania zadania i powrotu do bazy[17]. W nocy z 7 sierpnia?/20 sierpnia na 8 sierpnia?/21 sierpnia, podczas pierwszego szturmu portarturskiej twierdzy przez Japończyków, dowodzony przez kmdra por. Eugeniusza Jelisiejewa zespół niszczycieli („Włastnyj”, „Wynosliwyj”, „Bojkij”, „Silnyj”, „Raziaszczij” i „Skoryj”) został wysłany w rejon gór Laotieshan na wieść o japońskim desancie[18]. W dzień okręt uczestniczył w odparciu szturmu, ostrzeliwując japońskie baterie[19]. 10 sierpnia?/23 sierpnia zespół okrętów rosyjskich w składzie: pancernik „Siewastopol”(inne języki) i niszczyciele „Włastnyj”, „Wynosliwyj”, „Strojnyj”, „Skoryj”, „Raziaszczij”, „Smiełyj”, „Statnyj”, „Storożewoj” i „Rastoropnyj” wziął udział w ostrzale japońskich baterii polowych w zatoce Tahe, a następnie w wymianie ognia artyleryjskiego z przybyłymi na odsiecz krążownikami pancernymi „Nisshin” i „Kasuga”, wspartymi przez kilka kanonierek i niszczycieli[20]. 28 września?/11 października „Włastnyj”, „Bditielnyj”, „Silnyj”, „Sierdityj”, „Strojnyj”, „Statnyj”, „Storożewoj”, „Smiełyj” i „Rastoropnyj” postawiły 20 min u wejścia do Zatoki Lunwantan[21].

Od 1 listopada?/14 listopada „Włastnyj” wspomagał kanonierkę „Otważnyj”(inne języki) w patrolowaniu Zatoki Biały Wilk[22]. 9 listopada?/22 listopada niszczyciele „Włastnyj”, „Skoryj”, „Statnyj”, „Storożewoj” i „Smiełyj” wyszły w morze na bezowocne poszukiwania płynącego do Port Artur z ładunkiem żywności niemieckiego statku „Veteran”, gdyż został on trzy dni wcześniej przechwycony przez japońskie awizo „Tatsuta”[23]. W nocy z 19 grudnia?/1 stycznia na 20 grudnia?/2 stycznia 1905 roku okręt wymknął się z oblężonego Port Artur i dopłynął do Czyfu, gdzie został internowany[24][25]. Po zakończeniu działań wojennych niszczyciel został zwrócony Rosji[2].

W 1913 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano wyrzutnie torped kal. 381 mm i wszystkie działka kal. 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 450 mm oraz drugą armatę kalibru 75 mm Canet L/48 i sześć pojedynczych karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm; przebudowano też mostek, instalując platformę z reflektorem[2][26]. Podczas I wojny światowej początkowo bazował we Władywostoku, a w 1916 roku został przerzucony do Arktyki[26][27]. W lutym 1917 roku „Włastnyj” i „Grozowoj” udały się do Wielkiej Brytanii na remont, w trakcie którego zostały przejęte przez Brytyjczyków w listopadzie 1917 roku podczas wojny domowej[2][26]. Objęty przez Białych okręt został w maju 1918 roku sprzedany Brytyjczykom w rozliczeniu za węgiel, a od sierpnia służył w Royal Navy w Archangielsku[2][26]. Niszczyciel powrócił na Wyspy Brytyjskie w maju 1921 roku i w tym samym roku został sprzedany do Niemiec w celu złomowania[28].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Identycznie podają Brassey 1903 ↓, s. 343 i Gogin 2022 ↓. Natomiast Olender 2012 ↓, s. 248 podaje, że okręt powstał w stoczni Chantiers et Ateliers Augustin Normand w Hawrze.
  2. ↑ Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 207 podaje, że stępkę okrętu położono w 1899 roku.
  3. ↑ Olender 2012 ↓, s. 248 podaje, że długość wynosiła 55,8 metra, szerokość 6,3 metra i zanurzenie 2 metry.
  4. ↑ Brassey 1902 ↓, s. 286 i Brassey 1903 ↓, s. 343 podają wyporność 300 ton.
  5. ↑ Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 207 podaje, że okręt zabierał 60–70 ton węgla.
  6. ↑ Gogin 2022 ↓ podaje, że załoga liczyła 64 osoby.
  7. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 80 podaje, że „Włastnyj” trafił „Akatsuki” torpedą w prawą burtę, niszcząc kocioł i powodując śmierć czterech i rany dwóch członków załogi japońskiego niszczyciela.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j k Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 207.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Gogin 2022 ↓.
  3. ↑ a b c Brassey 1902 ↓, s. 286.
  4. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 297.
  5. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 328.
  6. ↑ Brassey 1903 ↓, s. 343.
  7. ↑ Olender 2011 ↓, s. 15.
  8. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 37.
  9. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 59-60.
  10. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1985 ↓, s. 353.
  11. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 70-71.
  12. ↑ Olender 2011 ↓, s. 38-40.
  13. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 79-80.
  14. ↑ Olender 2011 ↓, s. 106.
  15. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 167-170.
  16. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 171-188.
  17. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 207.
  18. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 211.
  19. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 211-212.
  20. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 215.
  21. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 250-251.
  22. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 265.
  23. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 267.
  24. ↑ Olender 2012 ↓, s. 248.
  25. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 308.
  26. ↑ a b c d Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 298.
  27. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 573.
  28. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 297-298.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Włastnyj_(1901)&oldid=75094117”