Działoszyn
Działoszyn – miasto w środkowo-południowej Polsce, w województwie łódzkim, w powiecie pajęczańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Działoszyn, położone na obszarze historycznej ziemi wieluńskiej. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa sieradzkiego.
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Rondo komunikacyjne na Placu Wolności – widok z lotu ptaka | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | |||||
Prawa miejskie |
1412–1870, 1994 | ||||
Burmistrz |
Rafał Drab (od 2010) | ||||
Powierzchnia |
4,94[1] km² | ||||
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość |
|||||
Strefa numeracyjna |
+48 43 | ||||
Kod pocztowy |
98-355 | ||||
Tablice rejestracyjne |
EPJ | ||||
Położenie na mapie gminy Działoszyn | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa łódzkiego | |||||
Położenie na mapie powiatu pajęczańskiego | |||||
51°07′04″N 18°52′12″E/51,117778 18,870000 | |||||
TERC (TERYT) |
1009014 | ||||
SIMC |
0703026 | ||||
Urząd miejski ul. Piłsudskiego 2198-355 Działoszyn | |||||
Strona internetowa |
Według danych GUS z 31 grudnia 2020 r. miasto liczyło 5746 mieszkańców[2]
Działoszyn leży nad Wartą, tuż przy jej przełomie.
Historia edytuj
Do 1939 edytuj
Ważna osada na szlaku handlowym między Rusią a Śląskiem. Osada lokowana na prawie magdeburskim, prawa miejskie uzyskała w 1412. Ważny ośrodek kalwinizmu i braci polskich. Doszczętnie zniszczony podczas potopu szwedzkiego. Podczas rozbiorów pod panowaniem pruskim, od 1809 w Księstwie Warszawskim.
Aż do wielkiego pożaru, w którym spłonęła – z powodu drewnianych zabudowań – cała osada, w Działoszynie istniała synagoga o bardzo dużym znaczeniu w skali kraju.
II wojna światowa edytuj
Podczas wojny obronnej 1939 roku miejsce ciężkich walk 30 Dywizji Piechoty gen. Leopolda Cehaka. W odwecie za śmierć generała Dilla, doszczętnie zniszczone w dniach 1–3 września przez lotnictwo niemieckie; według opowiadań niektórych mieszkańców po nalocie zostały w mieście tylko 4 budynki. Niemcy później również nazywali Działoszyn od nazwiska generała Dilla. Podczas okupacji miejscową ludność żydowską wywieziono do obozów koncentracyjnych.
Czasy powojenne edytuj
Od lat 60. XX w. ponowny okres odbudowy. Budowa cementowni w Działoszynie znacznie wpłynęła na okoliczne tereny. W Działoszynie i zarazem siedzibie powiatu Pajęczno, zbudowano nowe osiedla bloków mieszkalnych.1 stycznia 1994 r. Działoszyn odzyskał prawa miejskie.
Przemysł i transport edytuj
Przemysł edytuj
W XIX wieku w Działoszynie istniała fabryka tytoniu i cygar Kronenberga.
Od stycznia 1986 w Działoszynie funkcjonuje Z.P.O i W "ALMAR" zakład zajmujący się przetwórstwem owoców i warzyw.
W 1993 została tutaj założona fabryka lodów i mrożonek „Anita”[3].
Komunikacja drogowa edytuj
Przez Działoszyn przebiega droga krajowa oraz dwie drogi wojewódzkie:
- droga krajowa nr 42 relacji Namysłów – Kluczbork – Działoszyn – Pajęczno – Radomsko – Ostrowiec Świętokrzyski
- droga wojewódzka nr 486 relacji Działoszyn – Wieluń
- droga wojewódzka nr 491 relacji Działoszyn – Częstochowa.
Komunikacja kolejowa edytuj
W pobliżu Działoszyna przebiega linia kolejowa nr 131, na której znajduje się stacja kolejowa Działoszyn (zamknięta dla ruchu pasażerskiego w 2009 r.).
Turystyka edytuj
Na końcu ulicy Zamkowej, na starym mieście znajduje się późnorenesansowy pałac. Obecnie mieści się tam sala wystawowa, sale konferencyjne, galeria lokalnych artystów i restauracja. Dookoła pałacu rozpościera się park, założony na wzór angielski i francuski. Za rynkiem (Placem Wolności) przy ul. Kościelnej stoi kościół pw. Znalezienia Krzyża św. i św. Marii Magdaleny, z XIV wieku.
Rekreacja edytuj
Na wyspie (teren rekreacji i wypoczynku mieszkańców) znajduje się las, a także boisko sportowe. Przy drodze wylotowej w kierunku cementowni "Warta" znajduje się stadion klubu piłkarskiego Warta Działoszyn; są tam również korty tenisowe i boisko do koszykówki.
Przyroda edytuj
Od strony zachodniej i południowo-wschodniej Działoszyn otacza las. Na zachodzie, w Załęczańskim Parku Krajobrazowym znajdują się formy skał wapiennych i skamieniałości, głównie amonity.
Demografia edytuj
- Piramida wieku mieszkańców Działoszyna w 2014 roku[4].
Zabytki edytuj
Późnorenesansowy pałac Stanisława Męcińskiego (według tradycji niegdyś stała tu słowiańska świątynia) i kościół parafialny (XVIII wiek).
Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[5] na listę zabytków wpisane są obiekty:
- kościół parafialny pw. św. św. Marii i Magdaleny, XVIII/XIX, nr rej.: 646 z 30.08.1967; w 2022 w czasie przebudowy drogi wojewódzkiej nr 486 odkryto pozostałości cmentarza przykościelnego sprzed 300 lat[6]
- dzwonnica, nr rej.: 647 z 30.08.1967
- pałac, XVIII, XX, nr rej.: 248 z 30.08.1967
- elektrownia wodna, drewn., nr rej.: 347 z 6.10.1986
Sport edytuj
W Działoszynie działa klub sportowy Warta Działoszyn. Prowadzi dwie sekcje: piłki nożnej i siatkówki.
Piłka nożna KS Warta Działoszyn (dawniej: Budowlani Działoszyn), występuje obecnie w trzeciej lidze. Założony został 6 kwietnia 1965. Swoją profesjonalną karierę rozpoczął tu w sezonie 1983/84 Robert Warzycha.
Sekcja siatkówki męskiej KS Warta Działoszyn istnieje od roku 2004. W sezonie 2006/2007 Warta występowała w II lidze.
Szkolnictwo w Działoszynie edytuj
Na terenie miasta działają:
Przedszkola:
- Publiczne Przedszkole nr 1 "Bajka"
- Publiczne Przedszkole nr 2
Szkoły podstawowe:
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Janusza Korczaka
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Mikołaja Kopernika
Szkoły ponadpodstawowe:
- Zespół Szkół im. Marii Skłodowskiej-Curie
Wspólnoty wyznaniowe edytuj
Podział administracyjny edytuj
Obszar miasta Działoszyna podzielony jest na 3 jednostki pomocnicze gminy, nazwane przez Radę Gminy Działoszyn osiedlami. Wyróżnione są one numerami od 1 do 3[7]. W rejestrze TERYT wyróżnionych jest 5 integralnych części miasta. Są to[8]:
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
- ↑ Działoszyn (łódzkie) » mapy, nieruchomości, GUS, noclegi, szkoły, regon, atrakcje, kody pocztowe, wypadki drogowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-12-06] (pol.).
- ↑ O firmie. oficjalna strona [dostęp 2019-06-13]
- ↑ Działoszyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].
- ↑ Zbigniew Rybczyński: Pod drogą w Działoszynie archeolodzy odsłonili cmentarz przykościelny sprzed wieków. 2022-10-10. [dostęp 2022-10-11].
- ↑ Uchwały w sprawie uchwalenia i zmian statutu. Urząd Miasta i Gminy Działoszyn. [dostęp 2017-02-27].
- ↑ Rejestr TERYT
Linki zewnętrzne edytuj
- Działoszyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 263 .
- Łaże, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 618 .
- Oficjalna strona internetowa
- Historia Żydów w Działoszynie na portalu Wirtualny Sztetl