Wilhelm Hohenzollern (1882–1951)

Wilhelm Hohenzollern
	głowa Domu Hohenzollernów
Okres	od 4 czerwca 1941; do 20 lipca 1951
Poprzednik	Wilhelm II Hohenzollern
Następca	Ludwik Ferdynand (II) Hohenzollern
	Dane biograficzne
Dynastia	Hohenzollernowie
Data urodzenia	6 maja 1882
Data śmierci	20 lipca 1951
Ojciec	Wilhelm II Hohenzollern
Matka	Augusta Wiktoria von Schleswig-Holstein-Sonderburg-Augustenburg
Żona	Cecylia Mecklenburg-Schwerin
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wilhelm von Preußen, niem. Friedrich Wilhelm Victor August Ernst von Hohenzollern (ur. 6 maja 1882 w Poczdamie, zm. 20 lipca 1951 w Hechingen) – ostatni następca tronu (Kronprinz) Prus i Niemiec, syn cesarza Wilhelma II i Augusty Wiktorii ze Szlezwika-Holsztynu-Augustenburga.

Życiorys edytuj

Książę Wilhelm urodził się 6 maja 1882 roku w Poczdamie. Lata szkolne spędził w Domu Książęcym w Plön(inne języki). W wieku dziesięciu lat został, zwyczajem przyjętym w domu panującym, wcielony do pułku gwardyjskiego. Była to kwestia formalna, ale mały książę musiał uczestniczyć w paradach i ćwiczeniach^[1]. Następnie studiował na Uniwersytecie w Bonn. W czasie studiów, podobnie jak ojciec, należał do korporacji akademickiej Corps Borussia Bonn. Nie mieszkał wraz z innymi studentami, lecz wynajmował specjalnie dla niego przygotowaną willę. Już w trakcie nauki rozpoczął „dorosłą” karierę wojskową. W wieku osiemnastu lat został podporucznikiem służby czynnej w 1. Pułku Piechoty Gwardii^[2]. W 1911 roku trafił do Gdańska w związku z objęciem dowództwa 1. Regimentu Brygady Przybocznej Huzarów. W Gdańsku stacjonował przez dwa lata od 1911 do 1913 roku. W tym czasie zamieszkiwał w willi przy Hauptstrasse 98 (dziś Al. Grunwaldzka 114; ówczesny budynek nie zachował się)^[3]. Uczestniczył w I wojnie światowej jako oficer. Objął formalne dowództwo nad 5. armią. Brał udział w bitwie pod Verdun. Faktycznym dowódcą do 21 sierpnia 1916 roku był generał Konstantin Schmidt von Knobelsdorf, a następnie generał baron Walther von Lüttwitz. Podporządkowanie Wilhelma obu generałom było zgodne z życzeniem cesarza^[4].

Po wojnie i abdykacji ojca, za namową Paula von Hindenburga zrzekł się praw do tronu i wyjechał do Holandii. Zrobił to, aby uniknąć wojny domowej (ku wielkiemu rozczarowaniu grupy zwolenników utrzymania monarchii z hrabią Fryderykiem von der Schulenburgiem na czele)^[5]. Na wygnaniu skazany był przez królową holenderską Wilhelminę na areszt domowy w probostwie na opustoszałej wyspie Wieringen(inne języki), na północy kraju. W 1923 powrócił do Niemiec i do Berlina, gdzie zaczął wieść bardzo swobodne życie, spędzając czas na koktajlach i szalonych przyjęciach, z dala od żony, przekonany, iż Hohenzollernowie nigdy już nie wrócą na tron. W 1932 był wymieniany jako jeden z kandydatów na prezydenta Republiki Weimarskiej, jednakże cesarz Wilhelm II nie wyraził zgody na jego kandydowanie. Syna i ojca dzieliła głęboka przepaść, ponieważ syn od wczesnej młodości cieszył się sławą niezmordowanego uwodziciela, co nie podobało się ojcu. Był znany również jako miłośnik sportu (w 1908 ufundował Puchar Kronprinza w piłce nożnej, obecnie Puchar Niemiec).

Wilhelm odmówił wstąpienia do partii nazistowskiej. Choć spotykał się z Hitlerem, nie prosił o żadne godności i zaszczyty. Sceptycznie wypowiadał się też o zapewnieniach nazistów, którzy deklarowali chęć odtworzenia monarchii. Po zamordowaniu jego przyjaciela, byłego kanclerza Kurta von Schleichera w czasie nocy długich noży w 1934, całkowicie wycofał się z życia politycznego. W latach międzywojennych rezydował głównie w swych prywatnych posiadłościach pałacu Cecilienhof w Poczdamie i w zamku oleśnickim na Dolnym Śląsku. Po śmierci ojca w 1941 został głową domu Hohenzollernów. W końcówce II wojny światowej został pojmany przez Francuzów w austriackim Vorarlbergu i uwięziony przez trzy tygodnie na rozkaz gen. Jeana de Lattre de Tassigny w Lindau, a następnie umieszczony w areszcie domowym w zamku Hohenzollern. Umarł na atak serca niemal dokładnie dziesięć lat po ojcu, 20 lipca 1951, i został pochowany w zamku Hohenzollern.

Odznaczenia edytuj

Odznaczenia niemieckie do 1918^[6], a zagraniczne do 1911^[7]:

Order Orła Czarnego z Łańcuchem (Prusy)
Order Wojskowy Pour le Mérite (1915, Prusy)^[8]
Order Wojskowy Pour le Mérite z Liśćmi Dębu (1916, Prusy)
Krzyż Wielki Orderu Orła Czerwonego z Liśćmi Dębu i Koroną (Prusy)
Order Królewski Korony I Klasy (Prusy)
Krzyż Wielkiego Komandora Orderu Królewskiego Hohenzollernów (Prusy)
Krzyż Żelazny I Klasy (Prusy)
Krzyż Honorowy I Klasy Orderu Książęcego Hohenzollernów (Hohenzollern)
Krzyż Wielki Orderu Alberta Niedźwiedzia z Mieczami (Anhalt)
Krzyż Fryderyka v. Krzyż Zasługi Wojskowej (Anhalt)
Order Wierności (Badenia)
Krzyż Wielki Orderu Bertholda I (Badenia)
Order Świętego Huberta (Bawaria)
Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Maksymiliana Józefa (Bawaria)
Krzyż Wielki Orderu Henryka Lwa (Brunszwik)
Krzyż Zasługi Wojskowej (Brunszwik)
Krzyż Hanzeatycki (Brema)
Krzyż Hanzeatycki (Hamburg)
Krzyż Hanzeatycki (Lubeka)
Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)
Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (Brazylia)
Order Smoka Podwójnego I Klasy (Chiny)
Order Słonia (Dania)
Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja)
Order Podwiązki (Wielka Brytania)
Krzyż Wielki Orderu Ludwika (Hesja)
Medal Waleczności (Hesja)
Order Annuncjaty (Włochy)
Order Chryzantemy (Japonia)
Krzyż Honorowy Wojenny (Lippe)
Krzyż Zasługi Wojennej (Lippe)
Krzyż Wielki z Koroną w Rudzie z Łańcuchem Orderu Korony Wendyjskiej (Meklemburgia-Schwerin)
Krzyż Zasługi Wojskowej I Klasy (Meklemburgia-Schwerin)
Krzyż Wielki Orderu Świętego Karola (Monako)
Krzyż Wielki Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia)
Order Świętego Olafa z Łańcuchem (Norwegia)
Krzyż Wielki z Koroną i Łańcuchem Orderu Zasługi (Oldenburg)
Order Świętego Stefana (Austro-Węgry)
Order Lwa i Słońca I Klasy (Persja)
Wstęga Trzech Orderów (Portugalia):
- Krzyż Wielki Orderu Chrystusa
- Krzyż Wielki Orderu Świętego Benedykta z Avis
- Krzyż Wielki Orderu Świętego Jakuba od Miecza
Krzyż Wielki Orderu Wieży i Miecza (Portugalia)
Krzyż Zasługi Wojennej (Reuss)
Krzyż Wielki Orderu Korony (Rumunia)
Order Świętego Andrzeja (Rosja)
Order Świętego Aleksandra Newskiego (Rosja)
Order Orła Białego (Rosja)
Order Świętej Anny I Klasy (Rosja)
Order Świętego Stanisława I Klasy (Rosja)
Order Domowy Korony Rucianej (Saksonia)
Komandor I Klasy Orderu Wojskowego Świętego Henryka (Saksonia)
Krzyż Wielki z Mieczami Orderu Domowego Sokoła Białego (Saksonia-Weimar)
Krzyż Wielki z Mieczami Orderu Domowego Ernestyńskiego (Saksonia)
Krzyż Odznaki Honorowej za Zasługi Wojenne (Saksonia-Mein)
Order Królewski Serafinów (Szwecja)
Krzyż Wielki Orderu Orła Białego (Serbia)
Order Domowy Chakri I Klasy (Syjam)
Order Złotego Runa (Hiszpania)
Order Imtiyaz (Turcja)
Order Sławy (Turcja)
Order Osmana I Klasy z Brylantami (Turcja)
Krzyż Wielki Orderu Korony (Wirtembergia)
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Wojskowej (Wirtembergia)
Królewski Łańcuch Wiktoriański (1904, Wielka Brytania)^[9]

Małżeństwo i potomstwo edytuj

6 czerwca 1905 w Berlinie Wilhelm ożenił się z Cecylią Augustą Marią, księżniczką Meklemburgii-Schwerinu (1886–1954), córką księcia Fryderyka Franciszka III i wielkiej księżnej Anastazji Michajłownej Romanowej. Para doczekała się sześciorga dzieci:

Wilhelma (1906–1940), który zrzekł się praw do tronu i zginął we Francji w czasie II wojny światowej, męża Doroty von Salviati;
Ludwika Ferdynanda (1907–1994), księcia Prus, męża Kiry Kiriłłownej Romanowej,
Huberta (1909–1950), męża (1) Marii Anny von Humboldt-Dachroeden, (2) Magdaleny Pauliny Reuß zu Köstritz,
Fryderyka (1911–1966), męża Lady Brigid Guinness,
Aleksandryny (1915–1980), z zespołem Downa,
Cecylii (1917–1975), żony Clyda K. Harrisa.

Wilhelm prowadził życie arystokratycznego bon vivanta. Był typowym dandysem – typem przesadnie dbającego o wykwintne maniery i zgodny z ostatnimi wymogami modny strój, arystokratycznym elegantem^[10]. Miał upodobanie do koni wyścigowych, szybkich samochodów i pięknych kobiet, co nie zjednywało mu wyłącznie przyjaciół^[11]. Zarzucano mu brak zainteresowania sprawami państwowymi na rzecz dbania o własne wygody i przyjemności^[11]. Książę paradował często w otoczeniu pięknych kobiet. Ostatnią z nich była wówczas berlińska tancerka kabaretowa Gerda Puhlmann^[12].

Genealogia edytuj


Prapradziadkowie	król pruski Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern (1770–1840) ∞1793 Luiza Augusta z Meklemburgii-Strelitz (1776–1810)	wielki książę Saksonii-Weimar-Eisenach Karol II Fryderyk (1783–1853) ∞1804 Maria Pawłowna Romanowa (1786–1859)	książę Saksonii-Coburg-Gotha Ernest I z Saksonii-Coburga-Gothy (1784–1844) ∞1817 Ludwika z Saksonii-Gothy-Altenburga (1800–1831)	Edward August Hanowerski (1767–1820) ∞1818 Wiktoria z Saksonii-Coburga-Saalfeld (1786–1861)	książę Szlezwiku-Holsztynu Fryderyk Chrystian II ze Szlezwiku-Holsztynu-Sonderburg-Augustenburg (1765–1814) ∞1786 Luiza Augusta Oldenburg (1771–1843)	Chrystian Konrad Danneskjold-Samsøe (?–?) ∞? NN	Karol Ludwik zu Hohenlohe-Langenburg (1762–1825) ∞1786 Amalie Henriette zu Solms-Baruth (1768−1847)	Emich Carl zu Leiningen (1763–1814) ∞1803 Wiktoria z Saksonii-Coburga-Saalfeld (1786–1861)
Pradziadkowie	cesarz niemiecki Wilhelm I Hohenzollern (1797–1888) ∞1829 Augusta z Saksonii-Weimaru-Eisenach (1776–1810)		Albert z Saksonii-Coburg-Gotha (1819–1861) ∞1840 królowa Wielkiej Brytanii Wiktoria Hanowerska (1819–1901)		książę Szlezwika-Holsztynu Chrystian August II ze Szlezwika-Holsztynu-Sonderburg-Augustenburg (1798–1869) ∞ 1820 Ludwika Zofia Danneskjold-Samsøe (1796–1867)		Ernest zu Hohenlohe-Langenburg (1794–1860) ∞1828 Anna Teodora zu Leiningen (1807–1872)
Dziadkowie	cesarz niemiecki Fryderyk III Hohenzollern (1831–1888) ∞1858 Wiktoria Adelajda z Saksonii-Coburg-Gotha (1840-1901)				książę Szlezwika-Holsztynu Fryderyk VIII ze Szlezwika-Holsztynu-Sonderburg-Augustenburg (1829–1880) ∞1856 Adelajda Wiktoria zu Hohenlohe-Langenburg (1835–1900)
Rodzice	cesarz niemiecki Wilhelm II Hohenzollern (1859–1941) ∞1881 Augusta Wiktoria ze Szlezwika-Holsztynu-Sonderburga-Augustenburga (1858–1921)
Probant	Wilhelm Hohenzollern (1882–1951)

Przypisy edytuj

↑ Robert M. W. Kempner, Trzecia Rzesza w krzyżowym ogniu pytań, Przeł. Karol Bunsch, Komentarz i posłowie Tadeusza Cypriana, Kraków 1975, s. 139.
↑ Robert M. W. Kempner, op. cit., s. 139.
↑ Z wizytą u pary książęcej we Wrzeszczu.
↑ Kronprinz Wilhelm: Meine Erinnerungen aus Deutschlands Heldenkampf Mittler & Sohn, Berlin 1923, Seite 4.
↑ Friedrich Wilhelm Prinz von Preußen: Das Haus Hohenzollern 1918–1945, Langen Müller, München/Wien 2003, S. 281 ff; Karl von Einem: Ein Armeeführer erlebt den Weltkrieg. Hase & Koehler, Leipzig, 1938, S. 468f.
↑ Handbuch über den Königlich Preussischen Hof und Staat. Berlin: 1918, s. 1.
↑ Handbuch über den Königlich Preussischen Hof und Staat. Berlin: 1911, s. 1.
↑ Ronald Pawly: The Kaiser’s Warlords: German Commanders of World War I. Osprey, 2012, s. 26.
↑ William A. Shaw: The Knights of England. A Complete Record from the Earliest Time to the Present Day of the Knights of All the Orders of Chivalry in England, Scotland, and Ireland, and of knights bachelors, incorporating a complete list of knights bachelors dubbed in Ireland. Londyn: Sherratt and Hughes, 1906, s. 415–416.
↑ Martha Schad, Hohenzollernowie, Warszawa 2004, s. 64.
↑ ^a ^b Martha Schad, op. cit., Warszawa 2004, s. 64.
↑ Martha Schad, op. cit., Warszawa 2004, s. 65.

Bibliografia edytuj

Paul Herre: Kronprinz Wilhelm. Seine Rolle in der deutschen Politik, München 1954.
Klaus W. Jonas: Der Kronprinz Wilhelm, Frankfurt/Main 1962.
Kronprinzessin Cecilie: Erinnerungen an den Deutschen Kronprinzen, Biberach 1952.
Carl Lange: Der Kronprinz und sein wahres Gesicht, Leipzig 1921.

Linki zewnętrzne edytuj

Wojciech Kossak o Wilhelmie. mojewendrowki.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-20)].

[1] Robert M. W. Kempner, Trzecia Rzesza w krzyżowym ogniu pytań, Przeł. Karol Bunsch, Komentarz i posłowie Tadeusza Cypriana, Kraków 1975, s. 139.

[2] Robert M. W. Kempner, op. cit., s. 139.

[3] Z wizytą u pary książęcej we Wrzeszczu.

[4] Kronprinz Wilhelm: Meine Erinnerungen aus Deutschlands Heldenkampf Mittler & Sohn, Berlin 1923, Seite 4.

[5] Friedrich Wilhelm Prinz von Preußen: Das Haus Hohenzollern 1918–1945, Langen Müller, München/Wien 2003, S. 281 ff; Karl von Einem: Ein Armeeführer erlebt den Weltkrieg. Hase & Koehler, Leipzig, 1938, S. 468f.

[6] Handbuch über den Königlich Preussischen Hof und Staat. Berlin: 1918, s. 1.

[7] Handbuch über den Königlich Preussischen Hof und Staat. Berlin: 1911, s. 1.

[osp-8] Ronald Pawly: The Kaiser’s Warlords: German Commanders of World War I. Osprey, 2012, s. 26.

[ke-9] William A. Shaw: The Knights of England. A Complete Record from the Earliest Time to the Present Day of the Knights of All the Orders of Chivalry in England, Scotland, and Ireland, and of knights bachelors, incorporating a complete list of knights bachelors dubbed in Ireland. Londyn: Sherratt and Hughes, 1906, s. 415–416.

[10] Martha Schad, Hohenzollernowie, Warszawa 2004, s. 64.

[Martha_Schad_2004-11] Martha Schad, op. cit., Warszawa 2004, s. 64.

[12] Martha Schad, op. cit., Warszawa 2004, s. 65.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]