Wyćwiklinkowate (Basellaceae Raf.) – rodzina roślin z rzędu goździkowców. Obejmuje 4 rodzaje z 19 gatunkami występującymi głównie w tropikalnej części obu Ameryk, mniej licznie w Afryce, pojedyncze gatunki znane są z południowej Azji[4], gdzie najwyraźniej zostały zawleczone[2]. Kilka gatunków ma znaczenie jako rośliny jadalne. Bulwy Ullucus tuberosus są podstawowym źródłem skrobi w Andach. Mięsiste liście Basella alba i B. rubra są rozpowszechnionym warzywem w tropikach. Rośliny z rodzaju Anredera uprawiane są jako ozdobne, w południowej Azji i w Oceanii są też inwazyjne[4].

Wyćwiklinkowate
Ilustracja
Basella alba
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

wyćwiklinkowate

Nazwa systematyczna
Basellaceae Rafinesque
Fl. Tellur. 3: 44. Nov-Dec 1837[3]
Anredera cordifolia oplatająca eukaliptus

Morfologia

edytuj

Należą tu rośliny o pokroju sukulentowatym, pnące o zgrubiałych kłączach lub bulwach, z liśćmi pojedynczymi i niepozornymi kwiatami. Jednonasienny owoc znajduje się w mięśniejącym i trwałym okwiecie[2].

Systematyka

edytuj
Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina wskazywana jest jako siostrzana dla Didiereaceae i blisko spokrewniona z Halophytaceae. Wszystkie te rodziny łączy to, że mają owoce jednonasienne i niepękające. Wraz z wszystkimi wymienionymi i szeregiem innych rodzin wyćwiklinkowate wchodzą w skład rzędu goździkowców w obrębie dwuliściennych właściwych[2]:

caryophylloids

Rhabdodendraceae




Simmondsiaceaesimondsjowate





Asteropeiaceae



Physenaceae





Macarthuriaceae




Microteaceae





Caryophyllaceaegoździkowate




Achatocarpaceae



Amaranthaceaeszarłatowate






Stegnospermataceae




Limeaceaelibawowate





Lophiocarpaceae




Kewaceae




Barbeuiaceae




Gisekiaceae




Aizoaceaepryszczyrnicowate





Phytolaccaceaeszkarłatkowate



Sarcobataceae





Nyctaginaceaenocnicowate



Petiveriaceae











Molluginaceaeugłastowate




Montiaceaezdrojkowate





Halophytaceae




Basellaceaewyćwiklinkowate



Didiereaceae






Talinaceaeporwinkowate




Anacampserotaceae




Portulacaceaeportulakowate



Cactaceaekaktusowate

















Podział rodziny na rodzaje[5]

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2011-05-10]. (ang.).
  4. a b Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 56–57. ISBN 1-55407-206-9.
  5. Genera of Basellaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-05-10]. (ang.).
  6. Mieczysław Czekalski, Rośliny ozdobne do dekoracji wnętrz, Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, 1996, s. 197, ISBN 83-7160-011-9.
  7. Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyż̇szych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 166. (pol.).