Zosterowate
Zosterowate (Zosteraceae Dumort.) – rodzina roślin jednoliściennych. Obejmuje dwa rodzaje (zostera Zostera i Phyllospadix) z ponad 20 gatunkami. Są to rośliny wodne występujące w wodach morskich głównie strefy umiarkowanej półkuli północnej, także w strefie międzyzwrotnikowej wzdłuż wybrzeży wschodniej Afryki, Australii i Nowej Zelandii oraz Chile[2][3]. Na północy sięgają do Morza Beringa[4].
 Zostera marina | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
zosterowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Zosteraceae Dumort. Anal. Fam. Pl.: 65, 66. 1829, nom. cons. | |
Rośliny te zaliczane są do tzw. traw morskich. Liście zostery morskiej wykorzystywane były jako materiał do wyścielania opakowań[3], wykorzystywane są też jako zielony nawóz[4]. Korzenie zostery morskiej stosowane są przez Indian jako przyprawa do potraw mięsnych[4]. Rośliny z tej rodziny ogrywają ogromną rolę w ekosystemach morskich tworząc charakterystyczne „łąki podmorskie”, siedlisko istotne dla wielu grup ekologicznych organizmów morskich, włączając w to ekonomicznie istotne dla człowieka gatunki ryb i skorupiaków[3].
Morfologia edytuj
_-_iNaturalist.org(1).jpg)
- Łodyga
- Rośliny kłączowe, tworzące w węzłach krótkie pędy z kilkoma liśćmi. Nie tworzą turionów[5][6].
- Liście
- Skrętoległe, dwurzędowe[3]. Blaszki liściowe równowąskie o równoległym użyłkowaniu[3]. Pochwa liściowa uszkowata i języczkowata, bardziej trwała niż blaszka liściowa[5][6].
- Kwiaty
- Jednopłciowe, przy czym rośliny bywają jednopienne i dwupienne. Kwiaty zebrane są w kolby otoczone liściową pochwą kwiatostanową, wyrastające naprzeciw liścia[5][6]. Oś kwiatostanowa jest spłaszczona, a kwiaty wyrastają po jednej jej stronie w dwóch rzędach[4]. Kwiaty męskie i żeńskie pozbawione są okwiatu, często wsparte są natomiast przysadką. W kwiatach męskich obecny jest pojedynczy pręcik z pylnikami pękającymi podłużną szczeliną[5][6]. Kwiaty żeńskie z pojedynczą zalążnią, z krótką szyjką i dwoma długimi znamionami[3].
Biologia i ekologia edytuj
W większości są to byliny, rzadko rośliny jednoroczne[5][6]. Rozmnażające się wegetatywnie rośliny mogą być bardzo długowieczne. Wiek niektórych klonów rosnących na dnie Bałtyku oceniono na co najmniej tysiąc lat[3]. Kwiaty nie wynurzają się ponad powierzchnię wód – zapylenie następuje w wodzie, adaptacją do niego są długie, nitkowate ziarna pyłku i silnie wydłużone znamiona słupka[3].
Są to hydrofity żyjące wyłącznie w wodach zasolonych[5], na podłożu piaszczystym lub mulistym, czasem też na skałach. Rosną zwykle w miejscach płytkich, w strefie pływów morskich[3].
Systematyka edytuj
Rodzina oddzieliła się od siostrzanej rdestnicowatych Potamogetonaceae ok. 30 milionów lat temu. Nie są jednak znane żadne ślady kopalne (w przeszłości błędnie opisano jako należący tutaj rodzaj Archeozostera)[3].
- Systematyka według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Zosterowate należą do rzędu żabieńcowców i zajmują w jego drzewie filogenetycznym następującą pozycję[2]:
| żabieńcowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa żabieńcowe (Alismatidae Takht.), nadrząd Alismatanae Takht., rząd rdestnicowce (Potamogetonales Dumort.), podrząd Potamogetonineae Engl., rodzina zosterowate (Zosteraceae Dumort.)[7]
- Wykaz rodzajów[8]
- Phyllospadix Hook.
- Zostera L. – zostera
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-28] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 127–128. ISBN 978-1842466346.
- ↑ a b c d Rośliny kwiatowe. [T.] 2, Warszawa: Muza, 1998, s. 351, ISBN 83-7079-779-2, OCLC 830208478.
- ↑ a b c d e f g Youhao Guo, Robert R. Haynes, C. Barre Hellquist: Zosteraceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-01-23].
- ↑ a b c d e f Robert R. Haynes: Zosteraceae Dumortier. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-01-23].
- ↑ Crescent Bloom: Zosteraceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-30]. (ang.).
- ↑ Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).