Środula
dzielnica Sosnowca (od 1914), osada z XVII wieku
 |
Ten artykuł od 2012-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Środula – północna dzielnica Sosnowca, 2 km na płn.-wsch. od centrum miasta.
| Dzielnica Sosnowca | |
 Środula; Osiedla – ul. Józefa Wybickiego ( lewa strona ) i ul. Kornela Ujejskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Sosnowca |
1914 |
| Powierzchnia |
4 km² |
| Populacja (2014) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
około 3663 os./km² |
| Kod pocztowy |
41-219 |
Położenie na mapie Sosnowca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°17′46″N 19°09′21″E/50,296111 19,155833
| |
Portal  Polska
| |
Graniczy od północy z Będzinem[1], od wschodu z Zagórzem, od południa z Sielcem, a od zachodu z Pogonią, którą to granicę wyznacza przepływająca tutaj rzeka Czarna Przemsza. Dzielnicę tę zamieszkuje około 14,6 tys. ludzi[2].
Przecięta drogą krajową nr 94, zwaną w tym fragmencie Trasą K-D (Katowice-Dąbrowa Górnicza) i posiadającą tutaj węzeł o charakterze miejskim oraz torowiskiem historycznej Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej nie posiadającym tutaj stacji. Ponadto w północnej części przepływa Potok Zagórski[3].
PodziałEdytuj
W dzielnicy wyodrębnia się:[4]
- Kolonia Zuzanna,
- Środula Dolna (osiedle Środula),
- Środulka z Pałacem Schöna.
- Konstantynów (Katarzyna).
Od 2013 r. na obszarze Środuli, Kolonii Zuzanna i Konstantynowa (bez Środulki) istnieje jednostka pomocnicza gminy Sosnowiec pod nazwą Dzielnica „Środula”[5].
HistoriaEdytuj
- 1902 – włączenie Środulki (bez głównej części Środuli) do Sosnowca
- 1914 – włączenie Środuli do terytorium miasta Sosnowiec
- 1935, 22 lutego – uruchomienie połączenia tramwajowego na trasie z Konstantynowa do Milowic
- 1940 – utworzenie na terenie Środuli (okolice ulicy Staszica) obozu dla jeńców wojennych
- 1942, listopad – utworzenie na terenie Środuli getta dla Żydów
- 1943, lipiec-sierpień – likwidacja getta na Środuli; masowy wywóz Żydów do obozów koncentracyjnych
- 1952 – wydzielenie z parafii zagórskiej parafii Podwyższenia Krzyża Świętego na Środuli.
- lata siedemdziesiąte XX wieku – wyburzenie większości starej architektury Środuli i budowa osiedla mieszkaniowego z wielkiej płyty
- 1980, 21 lipca – oddanie do użytku linii tramwajowej łączącej Środulę z centrum miasta.
- 1982, 28 października – oddanie do użytku odcinka linii tramwajowej łączącej Środulę z Zagórzem.
- 1991 – początek adaptacji terenów byłego PGRu na teren rekreacyjny, obecnie park, miejsce rozgrywania licznych zawodów lekkoatletycznych oraz kolarskich
- 1999 – otwarcie pierwszego hipermarketu na obszarze Środuli
- 2013 – powstaje pierwsza książka opisująca historię Środuli pt: "Środula – historia zapomnianej dzielnicy 1612 – 1970" autor: Artur Żak[6]
ZabytkiEdytuj
- Pałac Schöna w Środulce z zespołem parkowo-pałacowym, siedziba Muzeum w Sosnowcu
- Pałac Wilhelma
Inne obiekty i miejscaEdytuj
Obiekty sportoweEdytuj
ParkiEdytuj
- Park Środula z dwoma wysokimi wzniesieniami, stanowiącymi doskonały punkt widokowy na teren Sosnowca i okolice
- Sztuczny stok narciarski w Parku Środula
- Park Schöna z licznymi gatunkami drzew oraz Muzeum
- Park Środula Okrzei
Obiekty handloweEdytuj
- Centrum Handlowe Plejada – Carrefour
- Centrum Handlowe Auchan
- Hipermarket sportowy Decatlon
- Hipermarket budowlany Leroy Merlin
- Aura Park
Pomniki i płyty pamiątkoweEdytuj
- Płyta pamiątkowa na parkingu CH Auchan, upamiętniająca wizytę papieża Jana Pawła II w Sosnowcu[7];
- Pamiątkowa płyta na placu przy ulicy Ujejskiego upamiętniająca żydowskie getto(plac Braci Kożuchów)[8];
- Tablica upamiętniająca robotników poległych 9 lutego 1905 r. (Konstantynów, ul. Staszica)[9];
Zobacz teżEdytuj
Ulice na ŚroduliEdytuj
- S. Batorego
- Bohaterów Getta
- J. Chełmońskiego
- F. Domańskiego
- L. Dziubińskiego
- Fabryczna
- A. Frankiewicza
- A. Golisa
- S. Goszczyńskiego
- A. Grottgera
- gen. F. Jarosza
- S. Jędryczki
- J. Kochanowskiego
- B. Kocjana
- M. Konopnickiej
- J. Kossaka
- Z. Krasińskiego
- Mateusza i Władysława Kreksów
- S. Kumora
- J. Malczewskiego
- A. Malewicza
- A, Marudy
- J. Matejki
- J. Michałowskiego
- A. Mickiewicza
- A. Nogi
- C. K. Norwida
- P. Nowakowskiego
- S. Okrzei
- W. Pałysa
- W. Pańczyka
- W. Perzyńskiego
- Piotrkowska
- W. Pola
- J. Potasińskiego
- Północna
- B. Prusa
- P. Rauka
- Robotnicza
- H. Rodakowskiego
- J. Słowackiego
- A. Sołtysika
- S. Staszica
- A. Stoksika
- W. Stwosza
- J. Szewczyka
- J. Szreniawskiego
- K. Tetmajera
- K. Ujejskiego
- Wapienna
- A. Wieczorka
- S. Witkiewicza
- A. Wnukowskiego
- gen. J. Wybickiego
- S. Wyspiańskiego
- Zuzanny
PrzypisyEdytuj
- ↑ Teren mieszkalnictwa wielorodzinnego – rejon Środula Północ
- ↑ Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Sosnowca na lata 2016-2023, s. 37.
- ↑ Potok Zagórski – WikiZagłębie, wikizaglebie.pl [dostęp 2021-12-02].
- ↑ Środula (Sosnowiec) – WikiZagłębie, wikizaglebie.pl [dostęp 2021-12-02].
- ↑ Redakcja, Rada Dzielnicy Środula: wybory zakończone. Zobacz, kto został radnym, Sosnowiec Nasze Miasto, 10 czerwca 2013 [dostęp 2021-12-02] (pol.).
- ↑ Żak, Artur – Środula : historia zapomnianej dzielnicy 1612-1970 / Artur Żak., 978-83-61975-49-6, Biblioteki UŚ i UE Katowice, PROLIB OPAC WWW, opac.ciniba.edu.pl [dostęp 2016-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-08].
- ↑ Miejsce Pamięci: Tablica upamiętniająca miejsce lądowania Jana Pawła II w czerwcu 1999 r. (Sosnowiec - Środula) – WikiZagłębie, wikizaglebie.pl [dostęp 2021-12-02].
- ↑ Miejsce Pamięci: Pomnik sosnowieckiego getta żydowskiego (Sosnowiec - Środula) – WikiZagłębie, wikizaglebie.pl [dostęp 2021-12-02].
- ↑ Miejsce Pamięci: Tablica upamiętniająca robotników poległych 9 lutego 1905 r. (Sosnowiec - Konstantynów) – WikiZagłębie, wikizaglebie.pl [dostęp 2021-12-02].
Linki zewnętrzneEdytuj
- Środula, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 166.
- Środula w Encyklopedii Zagłębia Dąbrowskiego