Abdus Salam
Abdus Salam (ur. 29 stycznia 1926 w Jhang, zm. 21 listopada 1996 w Oksfordzie)[2] – pakistański fizyk teoretyczny, laureat Nagrody Nobla, profesor fizyki teoretycznej w Imperial College London, założyciel i dyrektor International Centre for Theoretical Physics (ICTP) w Trieście[3].
| ||
 Abdus Salam (z lewej) i Syed Qasim Mahmood, pakistański pisarz, encyklopedysta i dziennikarz | ||
| Data i miejsce urodzenia | 29 stycznia 1926 Jhang | |
| Data i miejsce śmierci | 21 listopada 1996 Oksford | |
| Przyczyna śmierci | choroba Parkinsona | |
| Miejsce spoczynku | Rabwah (Pendżab) | |
| Zawód, zajęcie | fizyk | |
| Narodowość | pakistańska | |
| Tytuł naukowy | profesor | |
| Alma Mater | Government College University w Lahore, University of Cambridge | |
| Stanowisko | dyrektor International Centre for Theoretical Physics | |
| Wyznanie | muzułmańskie | |
| ||
| Odznaczenia | ||
    _-_ribbon_bar.gif){kind=small}   | ||
Ojciec Abdusa Salama był urzędnikiem w Wydziale Edukacji w ubogim rolniczym regionie. Abdus Salam jako czternastolatek przystąpił do egzaminu wstępnego na University of the Punjab i uzyskał na nim najwyższy wynik w historii uczelni. Uzyskał stypendium, które pozwoliło mu na podjęcie studiów w Government College na University of the Punjab (obecnie Government College University, Lahore). Studia ukończył w 1946, uzyskując tytuł MA. W tym samym roku wyjechał na stypedndium do St John’s College, wchodzącego w skłąd University of Cambridge. Tam, w 1949 roku, uzyskał stopień BA w dziedzinie matematyki i fizyku[4].
W 1950 roku został wyróżniony Smith's Prize, nagrodą przyznawaną przez University of Cambridge osobom przed doktoratem, za wybitny wkład w dziedzinie fizyki. Stopień doktora fizyki teoretycznej uzyskał w 1952 roku, jego rozprawa dotyczyła elektrodynamiki kwantowej [4].
W 1951 roku wrócił do Pakistanu, aby wykładać matematykę w Government College, rok później objął stanowisko kierownika Zakładu Matematyki na University of the Punjab. W 1954 roku opuścił Pakistan i ponownie wyjechał do Cambridge, gdzie, w 1957 roku, został profesorem fizyki teoretycznej na Imperial College London. Stanowisko to łączył z funkcją dyrektora International Centre for Theoretical Physics (ICTP) w Trieście, którego był współzałożycielem[5].
Abdus Salam za pomocą hipotetycznych równań opisał zależności pomiędzy siłą elektromotoryczną , a oddziaływaniami słabymi. Postulował istnienie cząstek elementarnych, takich jak Bozon W, czy Bozon Z. Do podobnych wniosków doszli Sheldon Lee Glashow oraz Steven Weinberg, którzy stosowali inne metody badawcze. Istnienie tych bozonów zostało potwierdzone przez eksperymenty prowadzone w CERNie w 1983 roku [5].
Od 1966 blisko współpracował z gen. Władysławem Turowiczem, komendantem pakistańskiego Space & Upper Atmosphere Research Committee (SUPARCO), przy rozwijaniu programu rakietowego i kosmicznego (satelity, astronauci). Brał również udział w rozwoju pakistańskiego programu nuklearnego[6].
Nagrodę Nobla otrzymał w 1979, wraz z Sheldonem Lee Glashowem i Stevenem Weinbergiem, za niezależne prace nad jednolitą teorią wzajemnego słabego i elektromagnetycznego oddziaływania cząstek elementarnych[7]. Był pierwszym muzułmańskim i pakistańskim laureatem Nagrody Nobla. Otrzymał również wiele innych honorowych tytułów oraz wysokich odznaczeń[8].
Po śmierci, spowodowanej chorobą Parkinsona, jego ciało zostało przetransportowane do Rabwah w Pendżabie i tam złożone w pobliżu grobu rodziców.
OdznaczeniaEdytuj
- Order Pakistanu (1959)[8]
- Order Imtiaz (Pakistan, 1979)
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Naukowej (Brazylia, 1994)[9]
- Order Niepodległości (Jordania, 1980)[8]
- Order Andrésa Bella (Wenezuela, 1980)[8]
- Honorowy Rycerz Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego (Wielka Brytania, 1989)[8]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy, 1980)[8]
Doktoraty honoroweEdytuj
28 maja 1981 Uniwersytet Wrocławski przyznał mu tytuł doktora honoris causa[10]. Jego nazwisko znajduje się na liście uczelni, które przyznały ten tytuł, zamieszczonej na stronie internetowej Komitetu Noblowskiego[8]:
- University of the Punjab, Lahaur (1957)
- Uniwersytet Edynburski (1971)
- Università degli Studi di Trieste (Włochy, 1979)
- University of Islamabad (Pakistan, 1979)
- Universidad Nacional de Ingenieria w Limie (1980)
- Uniwersytet Świętego Marka w Limie (1980)
- Universidad Nacional de San Antonio Abad del Cusco (Peru, 1980)
- Universidad Simón Bolívar w Caracas (1980)
- Yarmouk University w Irbidzie (1980)
- Uniwersytet Stambulski (1980)
- Guru Nanak Dev University w Amritsarze (1981)
- Muslim University w Aligarh (1981)
- Banaras Hindu University w Waranasi (1981)
- University of Chittagong (Bangladesz, 1981)
- Uniwersytet Wrocławski (1981)
- University of Bristol (1981)
- University of Maiduguri (Nigeria, 1981)
- Uniwersytet Filipiński (1982)
- Uniwersytet Chartumski (1983)
- Uniwersytet Complutense w Madrycie (1983)
- City College of New York (1984)
- University of Nairobi (Kenia, 1984)
- Universidad Nacional de Cuyo w Mendozie (1985)
- Universidad Nacional de La Plata (Argentyna, 1985)
- University of Cambridge (1985)
- Uniwersytet w Göteborgu (1985)
- Uniwersytet Sofijski im. św. Klemensa z Ochrydy (1986)
- Uniwersytet w Glasgow (1986)
- University of Science and Technology w Hefei (1986)
- City, University of London (1986)
- Panjab University w Czandigarh (1987)
- Medicina Alternativa Institute w Kolombo (1987)
- National University of Benin w Kotonu (1987)
- University of Exeter (Wielka Brytania, 1987)
- Uniwersytet w Gandawie (1988)
- Bendel State University w Ekpomie (1990)
- Uniwersytet Ghany (1990)
- University of Warwick (1991)
- Université Cheikh Anta Diop w Dakarze (1991)
- Universidad Nacional de Tucumán w San Miguel de Tucumán (1991)
- University of Lagos (Nigeria, 1992)
PrzypisyEdytuj
- ↑ Abdus Salam był wierzącym muzułmaninem, jednak z urodzenia należał do ruchu Ahmadijja, przez co przez część współwyznawców był uznawany za heretyka.
- ↑ Nobel Prize in Physics 1979 • Abdus Salam – Facts (ang.). Nobel Media AB. [dostęp 2014-02-05].
- ↑ Abdus Salam – Biographical (ang.). Nobel Media AB. [dostęp 2014-02-05].
- ↑ a b Abdus Salam. Biographical (ang.). W: nobelprize.org [on-line]. [dostęp 2019-12-17].
- ↑ a b Abdus Salam Pakistani physicist (ang.). W: Encyclopaedia Britannica [on-line]. [dostęp 2019-12-17].
- ↑ The Rocket-Missile Man of Pakistan: Air Commodore Władysław Józef Marian Turowicz (ang.). Pakistan Defence. [dostęp 2015-09-09].
- ↑ Nobel Lecture, December 8, 1979 • Gauge Unification of Fundamental Forces (ang.). Nobel Media AB. [dostęp 2014-02-05].
- ↑ a b c d e f g Abdus Salam Curriculum Vitae (ang.). Nobel Media AB. [dostęp 2014-02-05].
- ↑ Listagem Geral da Ordem Nacional do Mérito Científico (port.). Ministério da Ciência, Tecnologia e Inovação. [dostęp 2014-02-25].
- ↑ Doktorzy honoris causa: Multimedialna Baza Danych Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego (pol.). mbd.muzeum.uni.wroc.pl. [dostęp 2018-07-11].
BibliografiaEdytuj
- Nobel Prize in Physics 1979 • Abdus Salam – Facts (ang.). Nobel Media AB.
- Andrzej Wróblewski. Noblista heretyk. „Wiedza i Życie”, s. 63, marzec 2010. Warszawa: Prószyński Media. ISSN 0137-8929.