Andrespol (gmina)
Andrespol – gmina wiejska w województwie łódzkim, w powiecie łódzkim wschodnim. Siedzibą władz gminy jest Andrespol. Zarządcą gminy jest wójt Dariusz Kubus, pełniący tę funkcję nieprzerwanie od 2002 roku.
| gmina wiejska | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC |
1006022 | ||||
| Siedziba | |||||
| Wójt |
Dariusz Kubus | ||||
| Powierzchnia (2019) |
25,74 km² | ||||
| Populacja (30.05.2018) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
535,93 os./km² | ||||
| Urbanizacja |
0% | ||||
| Nr kierunkowy |
42 | ||||
| Kod pocztowy (2019) |
95-020 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
ELW | ||||
Adres urzędu: ul. Rokicińska 12695-020 Andrespol | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie powiatu
| |||||
| 51°43′32″N 19°38′17″E/51,725556 19,638056 | |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
Rys historyczny edytuj
Przed II wojną światową tereny współcześnie wchodzące w skład gminy Andrespol znajdowały się w gminach Gałkówek (Bedoń, Andrespol, Janówka, Justynów, Zielona Góra) oraz Brójce (Kraszew, Stróża i Wiśniowa Góra)[3].
W 1954 roku powołano na terenie obecnej gminy dwie gromady: Andrespol (wsie Andrespol, Bedoń i Hulanka) i Wiśniowa Góra (wsie Wiśniowa Góra, Kraszew, Stróża) zaś wsie Justynów, Janówka i Zielona Góra weszły w skład gromady Gałków Duży[4]. Jeszcze w 1957 roku zlikwidowano gromadę Wiśniowa Góra i włączono ją w skład gromady Andrespol, która stała się od tej pory częścią powiatu łódzkiego[5]. Następnie w roku 1963 gromada Andrespol została połączona z sąsiednią gromadą Andrzejów (wsie Andrzejów, Sąsieczno, Nery i Feliksin)[6].
Z końcem roku 1972 przestał obowiązywać podział na gromady i powołano gminę Andrespol w powiecie łódzkim. Obejmowała ona sołectwa: Andrespol, Andrzejów, Bedoń, Bedoń Przykościelny, Feliksin, Huta Szklana, Janówka, Justynów, Kraszew, Nery, Nowy Bedoń, Sąsieczno, Stróża i Wiśniowa Góra[7]. Po reformie administracyjnej z 1975 roku gmina trafiła do województwa łódzkiego[8]. Wieś Zielona Góra stanowiła część gminy Koluszki należącej do województwa piotrkowskiego.
Zmiana granic w 2019 roku edytuj
Z dniem 1 stycznia 2019 roku po wieloletnich staraniach mieszkańców sołectwa Zielona Góra sołectwo to o powierzchni 204 ha, należące uprzednio do gminy Koluszki, zostało przyłączone do gminy Andrespol[9][10].
Położenie gminy edytuj
Gmina Andrespol znajduje się w centralnej Polsce, w województwie łódzkim. Jest jedną z sześciu gmin powiatu łódzkiego wschodniego. Leży na południowy wschód od stolicy regionu – miasta Łodzi. Gmina stanowi ok. 5,15% powierzchni powiatu łódzkiego wschodniego.
Od wschodu gmina Andrespol graniczy z miastem Łódź, od południa z gminą Brójce, od zachodu z gminą Koluszki, a od północy z gminami Nowosolna i Brzeziny. Zajmuje powierzchnię 25,74 km² (2 574 ha)[11].
Charakter gminy edytuj
Gmina Andrespol jest najmniejszą gminą w powiecie łódzkim wschodnim i jednocześnie najgęściej zaludnioną. Mimo że jest gminą wiejską (wskaźnik urbanizacji wynosi zatem 0%) gmina nie ma w większości typowego charakteru wiejskiego. Gmina Andrespol z powodu swojej bliskości do Łodzi stała się tzw. sypialnią wielkiego miasta. Dawne wsie rolnicze utraciły w XX wieku swój charakter i stały się miejscowościami o zwartej zabudowie mieszkaniowej. W ten sposób rozwinęły i dalej się rozwijają sołectwa Andrespol, Bedoń Przykościelny, Justynów[12], Janówka, Stróża, Wiśniowa Góra i Zielona Góra. Wiele mieszkańców Łodzi posiada na terenie gminy działki letniskowe[13]. Pola uprawne znajdują się nadal w sołectwa Nowy Bedoń, Bedoń-Wieś i Kraszew jednak i te miejscowości rozwijają się w kierunku wsi rezydencjalnych. Sołectwo Justynów słynęło również z dużego ośrodka kolonijnego, do którego na wakacje przyjeżdżały dzieci z Łodzi. Ośrodek ten jednak został zamknięty w 1998 roku i od tamtej pory popada w ruinę[14].
Demografia[15] edytuj
Według statystyk Głównego Urzędu Statystycznego gminę Andrespol, w 2018 roku zamieszkiwało 13 795 osób. Gęstość zaludnienia wyniosła w 2018 roku 591 os./km², co plasowało gminę Andrespol na pierwszym miejscu wśród gmin wiejskich. Po przyłączeniu Zielonej Góry, gęstość spadła do 535 os./km² i gmina znajduje się aktualnie na trzecim miejscu (za gminami Buczkowice i Ksawerów)[16].
Gmina Andrespol charakteryzuje się dodatnim przyrostem rzeczywistym. Mimo ujemnego przyrostu naturalnego do gminy napływa wiele nowych mieszkańców, przede wszystkim z Łodzi.
| Struktura płci | ||||
|---|---|---|---|---|
| Kobiety | Mężczyźni | Ogółem | ||
| 7 264 | 52,66% | 6 531 | 47,34% | 13 795 |
| Przyrost naturalny | ||||
| Urodzenia żywe | 104 | |||
| Zgony | 141 | |||
| Przyrost naturalny | -37 | |||
| Saldo migracji | ||||
| Zameldowania | 280 | |||
| Wymeldowania | 99 | |||
| Saldo migracji | +181 | |||
W 2018 roku dochód gminy na 1 mieszkańca wyniósł 4 072,84 złotych.
Ochrona zdrowia i pomoc społeczna edytuj
Na terenie gminy funkcjonuje jedna samorządowa placówka ochrony zdrowia: Gminna Przychodnia Zdrowia w Andrespolu, z której usług w 2019 roku skorzystało 7 617 pacjentów[11][17]. Ponadto na terenie gminy Andrespol działają trzy niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej oraz sześć aptek[11].
W gminie Andrespol działa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Andrespolu oraz jeden dom pomocy społecznej[11].
Oświata edytuj
W gminie działa sześć publicznych placówek oświatowych, w tym dwie szkoły podstawowe, jedna szkoła średnia, jeden zespół szkolno-przedszkolny i dwa przedszkola[11][18]:
- Liceum Ogólnokształcące im. Jana Karskiego w Wiśniowej Górze;
- Szkoła Podstawowa z oddziałami przedszkolnymi im. Jana Brzechwy w Justynowie;
- Szkoła Podstawowa z oddziałami przedszkolnymi im. Henryka Sienkiewicza w Wiśniowej Górze;
- Zespół Szkolno-Przedszkolny im. Jana Pawła II w Bedoniu-Wsi;
- Samorządowe Przedszkole w Andrespolu;
- Samorządowe Przedszkole w Justynowie.
Ponadto na terenie gminu funkcjonują 4 niepubliczne przedszkola.
Do szkół i przedszkoli w gminie Andrespol, w roku 2019 uczęszczało 2 067 uczniów[11].
Kultura, rekreacja i sport edytuj
Na terenie gminy Andrespol działa Biblioteka Gminna w Andrespolu z filiami w Justynowie i Wiśniowej Górze[19]. W sołectwie Wiśniowa Góra funkcjonuje Gminny Ośrodek Kultury, prowadzący działalność kulturalno-artystyczną i edukacyjną[20].
W Justynowie funkcjonuje Ludowy Klub Sportowy Justynów (LZS Justynów), prowadzący m.in. seniorski zespół piłkarski (grający w łódzkiej klasie A), juniorskie drużyny piłkarską i siatkarską, a także sekcje jogi i nordic-walking[21]. W Wiśniowej Górze zaś działa Gminny Ludowy Klub Sportowy Andrespolia (GLKS Andrespolia)[22]. Oba kluby posiadają swoje kompleksy sportowe.
Ponadto w Wiśniowej Górze funkcjonuje Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji „Relaks” z basenami i halą sportową[23]. Na wschód od Andrespola znajduje się kompleks stawów rybnych „Marysinek”, przy którym funkcjonuje koło wędkarskie[24]. Odbywają się tam festyny i odpusty, a w ostatnich latach podjęto na tym terenie inwestycje: wybudowano ścieżkę rowerową łączącą stawy z Andrespolem, dwa parkingi oraz chodniki otaczające stawy[25].
Przyroda edytuj
Mimo że gmina Andrespol jest niewielka i gęsto zabudowana (jak na gminę wiejską) to i tak znalazły się na jej terenie duże połacie lasów i innych terenów zielonych. Przez środek gminy przepływa rzeka Miazga, wzdłuż której utworzono Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Miazgi pod Andrespolem”[26]. Ponadto w gminie znajdują się trzy użytki ekologiczne chroniące torfowiska w Andrespolu i Zielonej Górze oraz epizodyczny ciek Gałkowianka.
Porządek publiczny i bezpieczeństwo edytuj
W Andrespolu znajduje się posterunek policji[27]. Ponadto na terenie gminy funkcjonują cztery ochotnicze straże pożarne: OSP Justynów, OSP Bedoń, OSP Andrespol i OSP Wiśniowa Góra[28].
Religia edytuj
Kościół rzymskokatolicki edytuj
Członkowie kościoła rzymskokatolickiego z sołectw Janówka, Justynów i Zielona Góra należą do Parafii Miłosierdzia Bożego w Justynowie w dekanacie koluszkowskim[29]; z sołectw Andrespol, Wiśniowa Góra, Kraszew i Stróża – Parafii Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Andrespolu[30] w dekanacie Łódź Olechów; zaś sołectw Bedoń Przykościelny, Bedoń-Wieś i Nowy Bedoń należą do Parafii Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Bedoniu[31] w dekanacie Łódź Olechów. Wszystkie te dekanaty należą do Archidiecezji Łódzkiej.
Świadkowie Jehowy edytuj
Na terenie gminy działalność kaznodziejską prowadzi zbór Wiśniowa Góra Świadków Jehowy, korzystający z Sali Królestwa w Kraszewie[32].
Cmentarze edytuj
Na terenie gminy Andrespol funkcjonują dwa cmentarze parafialne w Justynowie i w Bedoniu Przykościelnym. W 2011 roku utworzono również cmentarz parafialny w Andrespolu, który jednak administracyjnie leży na terenie Łodzi przy ulicy Ziarnistej[33]. Ponadto zmarli mieszkańcy gminy chowani są na cmentarzach w Gałkowie i Kurowicach.
Komunikacja edytuj
Gmina Andrespol jest bardzo dobrze skomunikowana z Łodzią i z resztą kraju. Przez centrum gminy przebiega droga wojewódzka nr 713, łącząca Łódź z Tomaszowem Mazowieckim i Opocznem. Łączy ona gminę Andrespol z centrum Łodzi oraz wjazdem na Autostradę A1 (węzeł 22 – Łódź Wschód).
Przez północną część gminy przebiega linia kolejowa nr 25. Dzięki Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej i dwóm przystankom w gminie – Bedoń i Justynów, zyskała ono bardzo dobre połączenie kolejowe z Łodzią, ale i z Warszawą.
Przez gminę Andrespol przebiegają trasy linii autobusowych MPK Łódź: 82B (z Dworca Łódź-Widzew do Ludwikowa przez Andrzejów, Andrespol, Wiśniową Górę i Stróżę), 90C (z Janowa do Brzezin przez Andrzejów, Andrespol z wjazdem kieszeniowym do Bedonia), 92 (z Dworca Łódź Dąbrowa przez Wiskitno do wsi Stróża), 201 (z ronda Inwalidów w Łodzi do Bedonia), 202 (z ronda Inwalidów w Łodzi do Janówki, przez Justynów, z wjazdem kieszeniowym do Kraszewa) oraz linię nocną N5B (z Radogoszcza, przez centrum Łodzi do Andrespola)[34][35].
Kursują tędy również autobusy wielu innych przewoźników regionalnych, obsługujących m.in. połączenia z Łodzi do Tomaszowa Mazowieckiego.
W 2019 roku uruchomiono linię autobusową L1, która miała połączyć jedyne sołectwo niepołączone komunikacją autobusową z resztą gminy – Zieloną Górę z Andrespolem i Justynowem. Z powodu nikłego zainteresowania linią, spowodowanego zapewne przez pandemię COVID-19, linię zlikwidowano[36].
W Andrespolu funkcjonuje filia Urzędu Pocztowego w Łodzi nr 15[37].
Sołectwa i miejscowości edytuj
W skład gminy wchodzi dziesięć sołectw: Andrespol (siedziba), Bedoń Przykościelny, Bedoń-Wieś, Janówka, Justynów, Kraszew, Nowy Bedoń, Stróża, Wiśniowa Góra, Zielona Góra; oraz jedna miejscowość niesołecka Ludwików w sołectwie Stróża.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Gmina Andrespol w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Statystyczne Vademecum Samorządowca 2014 – gmina wiejska Andrespol [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2015-02-26] [zarchiwizowane z adresu 2015-02-26].
- ↑ Łódzki Dziennik Urzędowy 1935, nr 28, poz. 385.
- ↑ Dz. Urz. WRN Łódź, 1954, nr 11, poz. 39.
- ↑ Dz. Urz. PRL 1957 nr 59, poz. 308.
- ↑ Dz. Urz. PRL, 1963, nr 23, poz. 129.
- ↑ Dz. Urz. WRN Łódź, 1972, nr 14, poz. 185.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 17, poz. 92.
- ↑ Zmiana Granic Gmin Koluszki i Andrespol stała się faktem. – Zielona Góra [online] [dostęp 2020-12-28].
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 lipca 2018 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta.
- ↑ a b c d e f Raport o stanie gminy Andrespol 2019.
- ↑ Historyczne korzenie Justynowa [online], justynow.com.pl [dostęp 2020-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-01].
- ↑ Gmina Andrespol [online], andrespol.pl [dostęp 2020-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-20].
- ↑ Wyborcza.pl [online], lodz.wyborcza.pl [dostęp 2020-12-28].
- ↑ Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych, 2018.
- ↑ Gęstość zaludnienia polskich miast i gmin [online] [dostęp 2020-05-13].
- ↑ Gmina Andrespol [online], andrespol.pl [dostęp 2020-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-03].
- ↑ Gmina Andrespol [online], andrespol.pl [dostęp 2020-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-03].
- ↑ Gmina Andrespol [online], andrespol.pl [dostęp 2020-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-11].
- ↑ Gmina Andrespol [online], andrespol.pl [dostęp 2020-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-03].
- ↑ LZS Justynów [online], lzsjustynow.pl [dostęp 2020-12-28].
- ↑ O nas – Andrespolia [online] [dostęp 2020-12-28] (pol.).
- ↑ Zakład Gospodarki Komunalnej w Wiśniowej Górze [online], zgk.andrespol.pl [dostęp 2020-12-28].
- ↑ Historia – GSW [online], marysinek.pl [dostęp 2020-12-28].
- ↑ Gmina Andrespol [online], andrespol.pl [dostęp 2020-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-03].
- ↑ Przeglądanie danych – Obszar chronionego krajobrazu [online], crfop.gdos.gov.pl [dostęp 2020-12-28].
- ↑ J.S.K. Internet, Posterunek Policji w Andrespolu [online], Komenda Powiatowa Policji powiatu łódzkiego wschodniego [dostęp 2020-12-28] (pol.).
- ↑ Gmina Andrespol [online], andrespol.pl [dostęp 2020-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-03].
- ↑ Parafia Miłosierdzia Bożego w Justynowie | Archidiecezja Łódzka [online], archidiecezja.lodz.pl [dostęp 2020-12-29].
- ↑ Parafia Najświętszej Maryi Panny Nieustającej Pomocy w Andrespolu | Archidiecezja Łódzka [online], archidiecezja.lodz.pl [dostęp 2020-12-29].
- ↑ Parafia Matki Boskiej Królowej Polski w Bedoniu | Archidiecezja Łódzka [online], archidiecezja.lodz.pl [dostęp 2020-12-29].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-01-07].
- ↑ Parafia NMP NP w Andrespolu – GALERIA ZDJĘĆ CMENTARZA [online], archidiecezja.lodz.pl [dostęp 2020-12-29].
- ↑ Rozkłady jazdy – MPK-Łódź Spółka z o.o. [online], mpk.lodz.pl [dostęp 2020-05-13].
- ↑ Gmina Andrespol [online], andrespol.pl [dostęp 2020-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-16].
- ↑ Ostatni kurs Busa L1 – Zielona Góra [online] [dostęp 2020-12-28].
- ↑ Poczta Polska ul. Rokicińska 126 Andrespol, FUP Łódź 15, PNA: 95-020 – godziny otwarcia, telefon. [online], andrespol.poczta-online.com [dostęp 2020-12-28].