Cyjanamid wapnia
Cyjanamidek wapnia[5][6] (lub cyjanamid wapnia)[7][8], CaCN2 – organiczny związek chemiczny, sól wapniowa cyjanamidu. Dianion [N=C=N]2− ma budowę liniową i jest izoelektronowy z O=C=O[7].
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
CaCN2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
80,10 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
bezbarwny lub szary proszek[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cyjanamid wapnia jest bezbarwnym proszkiem (produkt techniczny ma zabarwienie szare lub czarne), rozkładającym się powoli pod wpływem wody. Powoduje opadanie liści, kwiatów i owoców drzew oraz innej roślinności.
Cyjanamid wapniowy otrzymywany poprzez prażenie w temperaturze około 1100 °C karbidu (węgliku wapnia) z azotem cząsteczkowym:
- CaC2 + N2 CaCN2 + C
Przed opracowaniem wydajnych metod produkcji saletry amonowej na skalę przemysłową był stosowany jako nawóz sztuczny o nazwie azotniak. Od lat 60. XX w. nie jest stosowany w Polsce. Zawiera około 20% azotu. Jako nawóz był koloru czarnego, zabarwiony pozostałościami węgla z procesów produkcyjnych. Ze względu na toksyczne działanie na rośliny i kiełkujące nasiona stosowany był tylko przedsiewnie. Azotniak jest nawozem fizjologicznie zasadowym.
Stosuje się go także do utwardzania stali w procesie obróbki cieplno-chemicznej zwanym cyjanowaniem, które jest jednocześnie azotowaniem i nawęglaniem stali.
Jest toksyczny dla ludzi i zwierząt. Objawy zatrucia: silne zabarwienie skóry twarzy na kolor sinoczerwony, bóle i zawroty głowy, uczucie zimna i gorąca oraz ogólne osłabienie. Objawy ustępują po 1–2 dniach. Zatrucia nie są zazwyczaj śmiertelne. Cyjanamid wapnia działa również drażniąco na skórę.
Był stosowany przez lotnictwo amerykańskie podczas wojny wietnamskiej.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Calcium Carbimide, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 45051688 [dostęp 2023-09-03] (ang.).
- ↑ a b c Calcium cyanamide, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 3410 (niem. • ang.).
- ↑ Calcium Carbimide, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2012-07-11] (ang.).
- ↑ a b Cyjanamid wapnia, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-07] (ang.).
- ↑ Encyklopedia techniki CHEMIA, WNT, Warszawa 1965.
- ↑ Robert T. Morrison, Robert N. Boyd: Chemia organiczna. T. 1. Warszawa: PWN, 1985, s. 782–783. ISBN 83-01-04166-8.
- ↑ a b J.D. Lee: Zwięzła chemia nieorganiczna. Wyd. 1. Warszawa: PWN, 1997, s. 156. ISBN 83-01-12352-4.
- ↑ Adam Bielański: Podstawy chemii nieorganicznej. Wyd. 5. Warszawa: PWN, 2002, s. 805. ISBN 83-01-13654-5.