Wikipedia

Bitwa pod Słobodą

bitwa z okresu wojny polsko-bolszewickiej

Bitwa pod Słobodą – walki polskiego 1 pułku Ułanów Wielkopolskich z oddziałami sowieckimi toczone w pierwszym roku wojny polsko-bolszewickiej.

Bitwa pod Słobodą
Wojna polsko-bolszewicka
Czas

8–9 sierpnia 1919

Miejsce

pod Słobodą

Terytorium

Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich

Wynik

zwycięstwo Polaków

Strony konfliktu
 Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Władysław Anders
Siły
1 pułk Ułanów Wielkopolskich oddziały Armii Czerwonej
brak współrzędnych
Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921[1]

Geneza

edytuj

W pierwszych miesiącach 1919 roku na wschodnich krańcach odradzającej się Rzeczypospolitej stacjonowały jeszcze wojska niemieckie Ober-Ostu. Ich ewakuacja powodowała, że opuszczane przez nie tereny od wschodu zajmowała Armia Czerwona. Jednocześnie od zachodu podchodziły oddziały Wojska Polskiego[2]. W lutym 1919 jednostki polskie weszły w kontakt bojowy z oddziałami Armii Czerwonej. Rozpoczęła się nigdy niewypowiedziana wojna polsko-bolszewicka[3].

Wskutek zarządzenia pogotowia bojowego przeciwko Niemcom, w maju i czerwcu front przeciwsowiecki pozostawał w defensywie. W drugiej połowie lipca Naczelne Dowództwie WP zakończyło prace nad planem szeroko zakrojonej operacji zaczepnej, której celem było opanowanie Mińska, Borysowa, Bobrujska i oparcie frontu o linię rzek Dźwiny i Berezyny[4][5].

W rozkazie operacyjnym Frontu Litewsko-Białoruskiego z 3 sierpnia 1919 przewidziano, że natarcie na Mińsk ubezpieczą na lewym skrzydle oddziały 1 Dywizji Piechoty Legionów w rejonie Mołodeczna, Wilejki, a na prawym skrzydle oddziały Grupy Operacyjnej gen. Lasockiego. 2 Dywizja Piechoty Legionów miała wykonać natarcie na miasto z północnego zachodu, a następnie miała ubezpieczyć Mińsk z kierunku Borysowa. Z kolei Grupa Wielkopolska gen. Konarzewskiego miała nacierać od południowego zachodu, a jednocześnie 1 pułk Ułanów Wielkopolskich miał wyjść na tyły Mińska i przeciąć drogę oraz linię kolejową Mińsk-Borysów[6].

Walczące wojska

edytuj
Jednostka Dowódca Podporządkowanie
  Wojsko Polskie
⇒ Grupa Wielkopolska gen. Daniel Konarzewski Front Litewsko-Białoruski
⇒ 1 pułk Ułanów Wielkopolskich ppłk Władysław Anders grupa ppłk. Andersa
→ 1 szwadron por. Konrad Łoziński
→ 2 szwadron rtm. Jarema Zapolski
→ 4 szwadron por. Bartłomiej Zakrzewski
→ szwadron techniczny por. Antoni Tuncelman
→ szwadron ckm rtm. Leon Schmidt
→ grupa minerów ppor. Czesław Buszkiewicz
→ dwa plutony 4 szwadronu por. Janusz Czarnecki
⇒ 2 bateria konna por. Alfred Milewski
  Armia Czerwona
oddziały ACz 16 Armia

Walki pod Słobodą

edytuj
 
14 Dywizja Piechoty - 1 Dywizja Strzelców Wlkp. - w wojnie i pokoju[7]

W sierpniu 1919, w ramach polskiej ofensywy na Mińsk, 1 pułk Ułanów Wielkopolskich ppłk. Władysława Andersa otrzymał rozkaz wykonania zagonu na północ od Mińska z zadaniem przecięcia traktu i linii kolejowej łączących Mińsk z Borysowem[8]. Miał też zwalczać sowieckie odwody zmierzające z Borysowa w kierunku Mińska[9][10].

Rano 7 sierpnia 1 pułk Ułanów Wielkopolskich bez 3 szwadronu[a] z 2 baterią artylerii konnej por. Milewskiego przeszedł za frontem oddziałów 2 Dywizji Piechoty Legionów na jej lewe skrzydło, po kilku godzinach marszu dotarł pod Małe Gajany opanował je. Zdobycie Małych Gajan wybiło lukę w sowieckiej obronie i umożliwiło kontynuowanie zagonu przez szwadrony 1 pułku Ułanów Wielkopolskich[6][11].

Osobny artykuł: bitwa pod Małymi Gajanami.

Po opanowaniu miejscowości 1 i 4 szwadron zanocowały w Małych Gajanach, a pozostała część pułku w folwarku Magazyn[12]. 8 marca pułk wznowił działania, a w szpicy maszerował 2 szwadron. W okolicy Łemkowa i Bujków szpica natknęła się na dobrze przygotowane sowieckie pozycje obronne. Szwadron spieszył się i zaatakował, ale sowiecka obrona okazała się zbyt twarda i polskie natarcie nie miało powodzenia. Wtedy dowódca pułku wsparał 2 szwadron szwadronem technicznym i pododdziałem karabinów maszynowych. Jednocześnie bateria artylerii wyjechała na otwartą pozycję i celnym ogniem raziła pozycje wroga. Nieprzyjaciel nie wytrzymał drugiego ataku i wycofał się[12]. Pułk nie podjął pościgu za nieprzyjacielem, a realizował konsekwentnie postawione zadanie. Jako straż przednia do działania ruszył tym razem 4 szwadron z osią marszu na Krapużyn, Titwinówkę i Ostrożyce. Pododdziały pułku maszerowały przez Mańczuki, Władzinowo, Karpilówkę, Przylepy, Baturynikę i po kilku godzinach dotarły do Słobody, położonej w odległości trzech kilometrów od toru i traktu Mińsk – Borysów. Szwadrony stanęły na odpoczynek, a grupa minerów ppor. Czesława Buszkiewicza, osłaniana przez dwa plutony 4 szwadronu pod jednolitym dowództwem por. Janusza Czarneckiego, udała się na tor kolejowy zamierzając go wysadzić[13][14][12]. W tym momencie od strony Mińska nadjechał „prowizoryczny pociąg pancerny”[14]. Ostrzelano go z najbliższej odległości i załoga pociągu poniosła duże straty od ognia karabinowego i granatów. Po przejechaniu kilku kilometrów Sowieci porzucili pociąg i ratowali się ucieczką[15]. Zaalarmowane odgłosami walki szwadrony pułku podeszły w pobliże torów, a ppłk Anders wysłał patrole w stronę Mińska oraz Borysowa. Wieczorem zauważono zbliżającą się od strony Mińska kolumnę sowieckiej piechoty z artylerią. Polacy zorganizowali zasadzkę. 1 i 4 szwadron oraz szwadron ckm zajęły stanowiska wzdłuż toru na skraju lasu. Kolumna sowiecka maszerowała bez ubezpieczeń, nie spodziewając się Polaków na tak głębokich tyłach frontu. Zaskoczona uległa panice, a czerwonoarmiści o zmroku utracili zdolność rozróżniania kto swój a kto obcy i rozpoczęli „walkę” między sobą. W ciągu kilkunastu minut kolumna rozproszyła się i nie stanowiła już większej wartości bojowej[13][16]. Podobny sposób prowadzenia walki wielkopolscy ułani zastosowali w działaniach nocnych, rozpraszając kilka mniejszych oddziałów wycofujących się z Mińska[17].

Rano 9 sierpnia pozycje pułku zaatakowała silna kolumna sowieckiej piechoty. Dzięki wykorzystaniu zdobycznych armat, obsługiwanych przez kanonierów artylerii konnej, atak przeważającego liczebnie nieprzyjaciela odparto, a Sowieci wycofali się w kierunku Ilhumenia. Po południu pułk, już bez styczności z przeciwnikiem, pomaszerował do Mińska[13][18].

Bilans walk

edytuj

Zagon 1 pułku Ułanów Wielkopolskich zakończył się spektakularnym sukcesem taktycznym[19]. Spowodował wiele zamieszania wśród wycofujących się z rejonu Mińska oddziałów Armii Czerwonej. Polacy zdobyli cztery działa, jedenaście jaszczy artyleryjskich, improwizowany pociąg pancerny, duże ilości amunicji, uzbrojenia i różnego sprzętu wojskowego. Do niewoli wzięto około stu jeńców[6].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ W tym czasie 3 szwadron por. Jerzego Skrzydlewskiego przydzielony był do 4 pułku Strzelców Wielkopolskich[10].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Przybylski 1930 ↓.
  2. ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 9.
  3. ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 146.
  4. ↑ Odziemkowski 2010 ↓, s. 415.
  5. ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 165.
  6. ↑ a b c Tym 2020 ↓, s. 18.
  7. ↑ 14 Dywizja Piechoty 1937 ↓.
  8. ↑ 14 Dywizja Piechoty 1937 ↓, s. 48.
  9. ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 251.
  10. ↑ a b Czarnecki 1929 ↓, s. 12.
  11. ↑ 14 Dywizja Piechoty 1937 ↓, s. 49.
  12. ↑ a b c Czarnecki 1929 ↓, s. 14.
  13. ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 382.
  14. ↑ a b 14 Dywizja Piechoty 1937 ↓, s. 51.
  15. ↑ Czarnecki 1929 ↓, s. 15.
  16. ↑ 14 Dywizja Piechoty 1937 ↓, s. 52.
  17. ↑ Czarnecki 1929 ↓, s. 16.
  18. ↑ Czarnecki 1929 ↓, s. 17.
  19. ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 157.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bitwa_pod_Słobodą&oldid=74071982”