Eugeniusz Tromszczyński
Eugeniusz Tromszczyński (ur. 22 sierpnia?/3 września 1894 w Porieckoje, zm. 7 lutego 1922 w Warszawie) – porucznik pilot obserwator Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 porucznik pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia |
3 września 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1922 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja |
|
| Jednostki |
10 pułku strzelców polskich, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  
| |
.svg){kind=small}
Życiorys edytuj
Syn Wiktora i Jadwigi. W 1914 roku zdał maturę w Warszawie i 15 października 1915 r. został powołany do odbycia służby w wojsku carskim. Służbę rozpoczął w kawalerii, następnie został skierowany szkoły oficerskiej. Po jej ukończeniu został skierowany na Front Wschodni. W 1917 roku został skierowany na kurs obserwatorów, po jego ukończeniu służył w 3 oddziale niszczycielskim, następnie w 25 oddziale korpuśnego lotnictwa[1]. Od 3 stycznia 1918 roku służył w oddziale awiacyjnym I Korpusu Polskiego w Rosji[2].
26 maja 1918 roku, przewidując rozbrojenie Korpusu przez Niemców, uciekł do Murmańska na pokładzie samolotu Ilja Muromiec, a następnie przedostał się do Francji i wstąpił do armii Hallera[3]. Otrzymał przydział do 10 pułku strzelców polskich, gdzie służył jako dowódca kompanii. Został skierowany na szkolenie w szkole obserwatorów lotniczych w Reine La Chapell, które ukończył w listopadzie 1918 roku. Następnie otrzymał przydział do 66 eskadra breguetów w charakterze obserwatora[4]. W składzie tej jednostki powrócił do Polski na 16 maja 1919 roku[5].
Został skierowany na pierwszy kurs obserwatorów w Oficerskiej Szkole Obserwatorów Lotniczych, który ukończył 19 września 1919 roku[6]. 25 września 1919 roku minister spraw wojskowych mianował go obserwatorem z prawem noszenia odznaki obserwatora na czas pełnienia służby w Wojskach Lotniczych[7].
Po ukończeniu kursu w OSOL otrzymał przydział do 4 eskadry wywiadowczej, w jej składzie wykonywał liczne loty bojowe na Froncie Litewsko–Białoruskim. W tym czasie latał głównie w załodze z por. pil. Antonim Sielickim na samolocie Breguet XIVB2 o numerze bocznym „9”[8].
19 lutego 1920 roku otrzymał polecenie od gen. Stanisława Szeptyckiego przeprowadzenia rozpoznania na trasie Wilno–Wiłkomierz–Janów–Koszedary–Wilno. 8 marca 1920 roku wystartował na zadanie rozpoznania umocnień Kowna, ale z powody złej pogody i silnego ognia przeciwlotniczego wojsk litewskich nie wykonał zadania. 18 kwietnia 1920 roku prowadził rozpoznanie w okolicy Połocka i Witebska oraz rozrzucił nad Witebskiem ulotki. Po południu tego samego dnia polska załoga poleciała nad Bieszenkowicze, gdzie też rozrzuciła ulotki. 20 kwietnia polecieli nad Połock i Kazimierzowo, gdzie Tromszczyński rozrzucił 16 paczek ulotek[8].
24 kwietnia 1920 roku wykryli i zaatakowali bombami nieprzyjacielski balon obserwacyjny w rejonie Połoty. Atak okazał się nieskuteczny, a polska załoga zaatakowała rozpoznane w tym rejonie oddziały lądowe Armii Czerwonej. Kolejny atak na balon został przeprowadzony 25 kwietnia i doprowadził do jego uszkodzenia[8]. 26 maja 1920 roku, również w załodze z por pil. Antonim Sielickim, przeprowadził rozpoznanie mostów na rzekach: Dźwina, Dryssa i Desna. Lot był ryzykowny z uwagi na dużą odległość (400–500 km nad terenem zajętym przez nieprzyjaciela) oraz stan techniczny samolotu, którego silnik był bardzo wyeksploatowany. Pomimo tego załoga wykonała powierzone im zadanie i dostarczyła polskim sztabowcom dokładne zdjęcia wskazanych obiektów[9][8].
W maju 1920 roku został przeniesiony do 10 eskadry wywiadowczej, w jej składzie wziął udział w bitwie warszawskiej[4]. 18 sierpnia 1920 roku, w załodze z pilotem plut. Erykiem Szwencerem, wyróżnił się podczas ataku na wycofujące się oddziały Armii Czerwonej. Na drodze Sokołów Podlaski–Siedlce–Drohiczyn zaatakował kolumnę przeciwnika, którą zbombardował i ostrzelał z broni pokładowej. Ich samolot został trafiony osiemnastokrotnie, uszkodzony został silnik i przestrzelony zbiornik z paliwem. Lądowali przymusowo w okolicy wsi Kurolew, ukryli się w pobliskim lesie gdzie doczekali nadejścia polskich wojsk[10].
Po zakończeniu działań wojennych został skierowany na kurs pilotów myśliwskich do Bydgoskiej Szkoły Pilotów, którą ukończył 10 maja 1921 roku. Został skierowany na szkolenie w Wyższej Szkole Pilotów w Ławicy. Po jego ukończeniu otrzymał 20 lipca 1921 roku przydział do 1 pułku lotniczego w Warszawie. W tym czasie rozpoczął również studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego[4].
7 lutego 1922 roku zginął podczas lotu służbowego na samolocie SPAD S.VII[11]. Został pochowany na cmentarzu wojskowym na Powązkach (kwatera A14-7-28)[12].
Ordery i odznaczenia edytuj
Za swą służbę w polskim lotnictwie otrzymał odznaczenia[13][1]:
- Srebrny Krzyż Virtuti Militari nr 8136 – pośmiertnie 27 lipca 1922[14],
- Krzyż Walecznych,
- Polowa Odznaka Obserwatora – pośmiertnie 11 listopada 1928 roku „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918-1920”[15].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Tromszczyński (Trompszczyński, Trąpstyczyński)* Eugeniusz por. pil. obs.. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-02-10]. (pol.).
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 32.
- ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 41.
- ↑ a b c Romeyko 1933 ↓, s. 324.
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 76.
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 128.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, Nr 93 z 25 października 1919 roku, poz. 3507, 3508.
- ↑ a b c d Tomasz Kopański: Breguet nr 9. „Lotnictwo z szachownicą”. 21/2002, s. 18-19, 2002. Wrocław: Wydawnictwo Sanko. ISSN 1643-5702. OCLC 69537539.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 71.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 247.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 70.
- ↑ Eugeniusz Tromszczyński. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2020-02-10]. (pol.).
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 246, 261.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 27 października 1922 roku, s. 807.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 437.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych. Wojskowa Biblioteka Cyfrowa „Zbrojownia”. [dostęp 2019-10-03].
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Marian Romeyko (red.): Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
- Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.