Eustrephus latifolius
gatunek rośliny
Eustrephus latifolius R.Br. – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju Eustrephus R.Br. z rodziny szparagowatych. Występuje we wschodniej Australii oraz na Nowej Gwinei, Nowej Kaledonii i Wyspach Salomona[3].
| |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | |||||
| Klasa | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj |
Eustrephus | ||||
| Gatunek |
Eustrephus latifolius | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Eustrephus latifolius R. Brown Bot. Mag. 31: t. 1245 (1809)[3] | |||||
| |||||
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Wieloletni krzew lub pnącze o długości do 5 metrów[4]. Gatunek bardzo zróżnicowany w budowie[5].
- Pędy
- Podziemne skrócone kłącze z włóknistymi korzeniami, na końcach których tworzą się bulwy korzeniowe. Łodyga ulistniona, rozgałęziona, wieloletnia[5].
- Liście
- Ulistnienie naprzemianległe[5]. Blaszki liściowe jajowate do równowąskich o ostrych wierzchołkach, długości 2,5–12 mm i szerokości 2–35 mm. Ogonki liściowe o długości 0,5–1 mm[4].
- Kwiaty
- Zebrane w zredukowane wierzchotki wyrastające z pachwin liściowych w górnym odcinku pędu[4]. Szypułki o długości 8–15 mm[4]. Okwiat biały, fiołkoworóżowy lub różowy przechodzący do białego, o średnicy 10–18 mm[4]. Listki okwiatu położone w dwóch okółkach, w zewnętrznym całobrzegie, w wewnętrznym frędzelkowate[4]. Pręciki o długości 4–7 mm, o nitkach spłaszczonych, zrośniętych u nasady[4]. Pylniki podługowate, skierowane do wewnątrz, osadzone u nasady, pękające przez wierzchołkowe otworki[5]. Zalążnia górna, trójkomorowa[6], jajowata, długości 2–3 mm, gładka[4]. Szyjka słupka o długości 5–7 mm, zakończona drobno orzęsionym znamieniem[4].
Systematyka edytuj
- Pozycja systematyczna
- Rodzaj z grupy Arthropodium w podrodzinie Lomandroideae rodziny szparagowatych Asparagaceae[7][2].
- Według Flora of Australia zaliczany do rodziny kolcoroślowatych[4]. W systemie Takhtajana z 1997 roku zaliczany do rodziny Luzuriagaceae w rzędzie smilaksowców (Smilacales)[8]. W niektórych ujęciach (np. Krause 1930) włączany do rodzaju czepin (Luzuriaga)[5]. W systemie Kubitzkiego z 1998 roku zaliczany do rodziny Lomandraceae[5].
- Zróżnicowanie
- Historycznie gatunek podzielony był na kilka podgatunków i odmian, jednak współcześnie podział ten uznawany jest za nieprawidłowy, ponieważ zaobserwowano, że z tego samego osobnika możliwe było pobranie materiału roślinnego reprezentatywnego dla różnych podkategorii[4].
Nazewnictwo edytuj
- Etymologia nazwy naukowej
- Nazwa rodzaju pochodzi od greckiego słowa εὐ-στρέφω (eu-strepho – dobrze skręcony), odnosząc się do pnącej formy życiowej tej rośliny. Epitet gatunkowy po łacinie oznacza „szerokolistny”[9].
- Nazwy zwyczajowe
- W języku angielskim zwyczajowa nazwa tej rośliny to wombat berry, co oznacza „jagoda wombata”[4]. W słownikach XIX-wiecznych, a także w Słowniku polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin z roku 1900 pod redakcją Józefa Rostafińskiego rodzaj Eustrephus podawany był pod polską nazwą rozwodlin[10].
Znaczenie użytkowe edytuj
Aborygeni australijscy spożywali dość mdły miąższ owoców oraz małe, słodkawe bulwy tej rośliny[4].
Roślina uprawiana też jako ozdobna[11]. W Europie wymaga ochrony przed mrozem w zimę i zbyt wysokimi temperaturami w okresie letnim (w gorących warunkach tworzy zarośla)[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-09-08] (ang.).
- ↑ a b c Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2021. [dostęp 2022-01-25]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Alexander S. George (red.): Flora of Australia. T. 46: Smilacaceae. Canberra: Australian Government Publishing Service, 1986, s. 192. ISBN 0-644-04356-3.
- ↑ a b c d e f g J.G. Conran: Lomandraceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 362. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).
- ↑ a b J. Cullen (red.): The European garden flora, flowering plants: a manual for the identification of plants cultivated in Europe, both out-of-doors and under glass. Wyd. 2. Cambridge: Cambridge University Press, 2011, s. 171. ISBN 978-0-521-76167-3. OCLC 733546580.
- ↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2022-01-24]. (ang.).
- ↑ Brands, S.J. (ed.): The Taxonomicon. 1989–. [dostęp 2022-01-25]. (ang.).
- ↑ David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.
- ↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 272. (pol.).
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 355, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.