Wikipedia

Giovanni Bausan (1928)

włoski okręt podwodny

Giovanni Bausan – włoski okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z czterech jednostek typu Pisani. Okręt wypierał 880 ton w położeniu nawodnym i 1058 ton pod wodą, a jego główną bronią było dziewięć torped kalibru 533 mm wystrzeliwanych z sześciu wewnętrznych wyrzutni. Jednostka rozwijała na powierzchni prędkość 15 węzłów, osiągając zasięg 4230 Mm przy prędkości 9,3 węzła.

Giovanni Bausan
Ilustracja
Siostrzany „Vettor Pisani” w marszu na powierzchni
Klasa

okręt podwodny

Typ

Pisani

Historia
Stocznia

Cantiere Navale Triestino,
Monfalcone

Położenie stępki

27 stycznia 1926

Wodowanie

24 marca 1928

 Regia Marina
Wejście do służby

15 września 1929

Wycofanie ze służby

18 maja 1942

Los okrętu

złomowany w 1946

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


880 ton
1058 ton

Długość

68,2 metra

Szerokość

6,09 metra

Zanurzenie

4,93 metra

Zanurzenie testowe

100 metrów

Rodzaj kadłuba

jednokadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 3000 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1100 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


15 węzłów
8,2 węzła

Zasięg

powierzchnia: 4230 Mm przy 9,3 węzła
zanurzenie: 70 Mm przy 4 węzłach

Sensory
hydrofony
Uzbrojenie
1 działo kal. 102 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm (2 x I)
9 torped
Wyrzutnie torpedowe

6 × 533 mm

Załoga

48-49

Okręt został zwodowany 24 marca 1928 roku w stoczni Cantiere Navale Triestino w Monfalcone, a w skład Regia Marina wszedł 15 września 1929 roku. Nazwę otrzymał na cześć Giovanniego Bausana – oficera floty Królestwa Obojga Sycylii z przełomu XVIII i XIX wieku. Pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, biorąc udział m.in. w wojnie domowej w Hiszpanii i kampanii śródziemnomorskiej. Jednostka została wycofana z czynnej służby 18 maja 1942 roku, po czym służyła jako pływająca barka paliwowa pod oznaczeniem GR 251. Okręt został złomowany w 1946 roku.

Projekt i budowa edytuj

Budowane przez Włochy w okresie przed i w trakcie I wojny światowej okręty podwodne były małymi jednostkami przeznaczonymi do działań na Adriatyku, przeciwko Austro-Węgrom[1]. Zmiana sytuacji międzynarodowej spowodowała konieczność wymiany posiadanych okrętów na pełnomorskie, o dużym zasięgu, mogące działać przeciw Marine nationale czy Royal Navy[1]. Przyjęty przez Włochy program zbrojeniowy z lat 1923–1924 zakładał zbudowanie okrętów o łącznej wyporności 36 568 ton, na co miały się składać dwa krążowniki ciężkie („Trento” i „Trieste”), niszczyciele typów Sauro i Turbine oraz okręty podwodne typów Balilla, Mameli i Pisani[2]. Projekty trzech typów okrętów podwodnych powstały w tym samym czasie, w celu porównania ich charakterystyk i stworzenia na podstawie doświadczeń eksploatacyjnych docelowych typów dla włoskiej floty podwodnej[1]. Jednostki typu Pisani zaprojektowali inżynierowie: pułkownik Curio Bernardis i major Rodolfo Tito Tizzoni w czerwcu 1924 roku[3][4]. Przyjęto konstrukcję jednokadłubową, z powiększonymi w stosunku do typu Mameli zbiornikami paliwa[5][6]. Problemem była jednak słaba stateczność okrętów[5][7]. Rozwiązano go, instalując zewnętrzne siodłowe zbiorniki balastowe, co jednak zmniejszyło osiąganą prędkość maksymalną (z projektowanych 17,3 węzła na powierzchni do 15 węzłów i podwodną z 8,8 do 8,2 węzła)[6][8].

Okręt zbudowany został w stoczni Cantiere Navale Triestino w Monfalcone (numer stoczniowy 152)[6][9]. Stępkę jednostki położono 27 stycznia 1926 roku, a zwodowana została 24 marca 1928 roku[4][10][a]. Nazwę otrzymał na cześć oficera floty Królestwa Obojga Sycylii z przełomu XVIII i XIX wieku, Giovanniego Bausana[9][11]. Dewizą jednostki była maksyma Per i mari in cerca del nemico (pol. za morza w poszukiwaniu wroga)[9].

Dane taktyczno-techniczne edytuj

 
Rzut boczny okrętu typu Pisani

„Giovanni Bausan” był średniej wielkości oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji jednokadłubowej[5][8]. Długość całkowita wynosiła 68,2 metra, szerokość – 6,09 metra, a zanurzenie – 4,93 metra[3][6]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 880 ton, a w zanurzeniu 1058 ton[3][4][b]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Tosi o łącznej mocy 3000 KM[3][6][c]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne CGE o łącznej mocy 1100 KM[5][6][d]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 8,2 węzła w zanurzeniu[5][6]. Zasięg wynosił 4230 Mm przy prędkości 9,3 węzła w położeniu nawodnym (lub 1600 Mm przy prędkości 17,1 węzła) oraz 70 Mm przy prędkości 4 węzłów w zanurzeniu (lub 7 Mm przy prędkości 8,2 węzła)[4][12][e]. Zbiorniki paliwa mieściły 70 ton oleju napędowego[6][8]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 100 metrów[4][13].

Okręt wyposażony był w sześć stałych wyrzutni torped kalibru 533 mm: cztery na dziobie i dwie na rufie, z łącznym zapasem dziewięciu torped[3][8][f]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło zainstalowane na podeście przed kioskiem pojedyncze działo pokładowe kalibru 102 mm L/35 Schneider–Armstrong 1914-15 z zapasem 168 naboi[8][13]. Masa działa z zamkiem wynosiła 1,22 tony (całego stanowiska 5 ton), kąt podniesienia lufy wynosił od -5° do 45°, masa naboju 13,74 kg, prędkość początkowa pocisku 750 m/s, donośność 11 700 metrów przy maksymalnym kącie podniesienia, zaś szybkostrzelność 7 strz./min[14][15]. Broń przeciwlotniczą stanowiły umieszczone na kiosku dwa pojedyncze wielkokalibrowe karabiny maszynowe Breda M1931 kalibru 13,2 mm L/76 z zapasem 3000 naboi[8][13]. Masa karabinu wynosiła 47,5 kg, kąt podniesienia lufy wynosił od -10° do 80°, masa naboju 0,125 kg, prędkość początkowa pocisku 790 m/s, donośność maksymalna 6000 metrów (skuteczna 2000 metrów), zaś szybkostrzelność 500 strz./min[16]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony[8].

Załoga okrętu składała się z 4–5 oficerów oraz 44 podoficerów i marynarzy[3][4][g].

Służba edytuj

„Giovanni Bausan” został wcielony do służby w Regia Marina 15 września 1929 roku[4][10]. Okręt rozpoczął służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 5 eskadry (wł. Squadriglia) okrętów podwodnych średniego zasięgu Flotylli stacjonującej w Neapolu (wraz z siostrzanymi „Vettor Pisani”, „Marcantonio Colonna” i „Des Geneys”)[9][17]. 14 listopada 1929 roku otrzymał flagę bojową ufundowaną przez mieszkańców Gaety[9]. W marcu 1930 roku jednostka zanurzyła się na głębokość 105 metrów[13]. We wrześniu cała eskadra odbyła długi rejs po Morzu Śródziemnym, odwiedzając porty w Grecji i docierając do Dodekanezu[9][17]. Podczas rejsu szkoleniowego po Morzu Śródziemnym, w nocy z 2 na 3 maja 1932 roku jednostka osiadła na mieliźnie w Cieśninie Bonifacio; okręt zszedł z niej o własnych siłach o godzinie 4:36 3 maja[13].

W 1935 roku 5 eskadra okrętów podwodnych średniego zasięgu, w której służyły jednostki typu Pisani, została przeniesiona do La Spezia, wchodząc w skład 1. Flotylli (wł. Gruppo) okrętów podwodnych[9][17]. W 1936 roku okręty typu Pisani przebazowano na Leros, gdzie utworzyły 2 eskadrę 6. Flotylli okrętów podwodnych[9][17]. Podczas wojny domowej w Hiszpanii „Giovanni Bausan” wykonał misję specjalną, nie wchodząc w kontakt z wrogiem[9]. W 1938 roku okręty typu Pisani przebazowano do Mesyny, gdzie weszły w skład 31 eskadry 3. Flotylli okrętów podwodnych[9][17].

10 czerwca 1940 roku, w momencie ataku Włoch na Francję, okręt nadal znajdował się w składzie 31 eskadry okrętów podwodnych 3. Flotylli w Mesynie (wraz z siostrzanymi „Vettor Pisani”, „Marcantonio Colonna” i „Des Geneys”)[18][19]. Dowództwo jednostki sprawował kmdr ppor. (wł. capitano di corvetta) Francesco Murzi[9][13]. Od 12 czerwca „Giovanni Bausan” został wysłany na wody Cieśniny Sycylijskiej nieopodal Malty, dołączając do „Benedetto Brina”[20][21]. 13 czerwca 1940 roku, podczas powrotu do Augusty, „Giovanni Bausan” dzięki manewrowi uniknął wystrzelonej przez wrogi okręt podwodny torpedy[9][13]. Między 20 a 24 czerwca został wysłany z rejonu Dodekanezu w celu sprawdzenia wód wokół Andikitiry, jednak z powodu poważnego uszkodzenia przednich sterów głębokości został zmuszony do przerwania misji i powrotu do bazy[9]. Od 14 do 21 lipca 1940 roku okręt udał się na wody między wyspą Pantelleria a Capo Bon, lecz znów został zmuszony do przerwania zadania z powodu poważnego uszkodzenia silników elektrycznych[9][22].

We wrześniu ze względu na zużycie „Giovanni Bausan”, „Vettor Pisani” i „Des Geneys” zostały przeniesione do Szkoły Okrętów Podwodnych w Poli[17]. Do tego czasu okręt przeprowadziła trzy rejsy operacyjne i pięć przejść między portami krajowymi, pokonując łącznie 2593 mil na powierzchni i 198 mil w zanurzeniu[9]. Od 1 stycznia do 8 października 1941 roku przeprowadził na wodach północnego Adriatyku 90 rejsów szkoleniowych[9][13].

18 maja 1942 roku wysłużony okręt został rozbrojony i wycofany z czynnej służby[4][13][h]. Następnie jednostka służyła jako pływająca barka paliwowa pod oznaczeniem GR 251[9][13].

Okręt został skreślony z listy floty i przekazany do złomowania 18 października 1946 roku[9][11].

Uwagi edytuj

  1. ↑ muca 2021 ↓ i Giovanni Bausan 2018 ↓ podają, że stępkę okrętu położono 20 stycznia 1926 roku.
  2. ↑ Identycznie podają Bagnasco 1977 ↓, s. 141 i Giovanni Bausan 2018 ↓. Natomiast McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje wyporność nawodną 791 ton, a podwodną 1040 ton; Lipiński 1999 ↓, s. 654 – wyporność 808/1058 ton, Jackson 2001 ↓, s. 118 894/1075 ton, zaś Fontenoy 2007 ↓, s. 227, Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307 i Gogin 2021 ↓ – 866/1040 ton.
  3. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 i Giovanni Bausan 2018 ↓ podają, że moc silników Diesla wynosiła 2700 KM.
  4. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 twierdzi, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1200 KM.
  5. ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307 i Fontenoy 2007 ↓, s. 227 podają, że zasięg nawodny wynosił 5000 Mm przy prędkości 8 węzłów, zaś podwodny 108 Mm przy prędkości 4 węzłów.
  6. ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307 i Giovanni Bausan 2018 ↓ podają, że okręt przenosił 10 torped.
  7. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje, że załoga okrętu liczyła 46 osób.
  8. ↑ Identycznie podają muca 2021 ↓ i trentoincina 2021 ↓. Natomiast Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307, Gogin 2021 ↓, Fraccaroli 1974 ↓, s. 127 i Fontenoy 2007 ↓, s. 227 podają, że okręt został rozbrojony 24 kwietnia 1942 roku.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Franz 2016 ↓, s. 99.
  2. ↑ Franz 2016 ↓, s. 81.
  3. ↑ a b c d e f Fraccaroli 1974 ↓, s. 124.
  4. ↑ a b c d e f g h Pollina 1963 ↓, s. 116.
  5. ↑ a b c d e Fontenoy 2007 ↓, s. 227.
  6. ↑ a b c d e f g h Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307.
  7. ↑ Jackson 2001 ↓, s. 118.
  8. ↑ a b c d e f g Gogin 2021 ↓.
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r muca 2021 ↓.
  10. ↑ a b Fraccaroli 1974 ↓, s. 127.
  11. ↑ a b trentoincina 2021 ↓.
  12. ↑ Bagnasco 1977 ↓, s. 141.
  13. ↑ a b c d e f g h i j Giovanni Bausan 2018 ↓.
  14. ↑ Campbell 2002 ↓, s. 339.
  15. ↑ Fraccaroli 1974 ↓, s. 188-189.
  16. ↑ Campbell 2002 ↓, s. 347.
  17. ↑ a b c d e f Pollina 1963 ↓, s. 120.
  18. ↑ Franz 2016 ↓, s. 237.
  19. ↑ Kindell 1940 ↓.
  20. ↑ Sobski 2015 ↓, s. 40.
  21. ↑ Rohwer 1940a ↓.
  22. ↑ Rohwer 1940b ↓.

Bibliografia edytuj

  • Erminio Bagnasco: Submarines of World War Two. London: Arms and Armour Press, 1977. ISBN 0-85368-331-X. (ang.).
  • John Campbell: Naval Weapons of World War Two. London: Conway Maritime Press, 2002. ISBN 0-87021-459-4. (ang.).
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0002-6.
  • Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Wojna się rozpoczyna. T. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65495-67-9.
  • Giovanni Bausan. Ministero Della Difesa - Marina Militare. [dostęp 2021-07-23]. (wł.).
  • Giovanni Bausan. Museo Della Cantieristica Monflacone. [dostęp 2021-07-23]. (wł.).
  • Ivan Gogin: VETTOR PISANI medium submarines (1929). Navypedia. [dostęp 2021-07-23]. (ang.).
  • Robert Jackson: Okręty podwodne świata. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09214-1.
  • Don Kindell: ITALIAN, GREEK and YUGOSLAVIAN NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2021-07-23]. (ang.).
  • Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
  • Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
  • Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895-1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, Juni. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-07-23]. (niem.).
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, Juli. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-07-23]. (niem.).
  • Marek Sobski. Nasze morze naszym grobem. Działania operacyjne włoskiej floty podwodnej na Morzu Śródziemnym w 1940 roku. „Okręty”. Nr 1 (37). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN 1898-1518. 
  • Sommergibile Giovanni Bausan. Trento in Cina. [dostęp 2021-07-23]. (wł.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Giovanni_Bausan_(1928)&oldid=71731277”