Glaresidae
Glaresidae – rodzina chrząszczy z podrzędu wielożernych i nadrodziny żuków. Obejmuje 89 opisanych gatunków. Występują we wszystkich krainach zoogeograficznych oprócz australijskiej. Zamieszkują siedliska piaszczyste. Larwy pozostają nieznane nauce.
| Glaresidae | |
| Kolbe, 1905 | |
| Okres istnienia: jura wczesna–dziś | |
 Glaresis frifaldskyi, rycina autorstwa Jakobsona | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina |
Glaresidae |
Morfologia
edytuj_Figures_1%E2%80%9310.jpg)
Chrząszcze te osiągają od 2,5 do 6 mm długości wypukłego i owalnego w zarysie ciała. Ubarwienie mają żółtawobrunatne, czerwonawobrunatne do ciemnobrązowego[1][2]. Nie przejawiają w budowie zewnętrznej dymorfizmu płciowego. Ich oskórek porastają krótkie szczecinki[1].
Mała[1] głowa jest odgięta ku dołowi. Czułki zbudowane są z dziesięciu członów, z których trzy ostatnie tworzą buławkę[2]. Oczy złożone są częściowo lub całkowicie podzielone występem policzka zwanym canthus[1]. Nadustek jest krótki i nie nakrywa od góry narządów gębowych[1]. Głaszczki są czteroczłonowe[2].
Przedplecze ma brzegi boczne i nasadowy porośnięte grubymi, gęsto rozmieszczonymi szczecinkami. Między nasadami pokryw widoczna jest tarczka. Powierzchnia każdej z pokryw ma 10 rzędów i tyleż międzyrzędów. Podgięcia pokryw są szerokie[1]. Autapomorfią użyłkowania tylnego skrzydła jest redukcja gałęzi RP1 i RP3+4 tylnej żyłki radialnej[3][2]. Odnóża mają zaopatrzone w ząbki golenie oraz krótkie, pięcioczłonowe stopy o słabo rozwiniętych pazurkach. Tylna para odnóży ma uda i golenie silnie rozszerzone[1].
Odwłok ma wszystkie przetchlinki dobrze wykształcone i umieszczone po bokach segmentów na błonach pleuralnych. Na spodzie odwłoka widocznych jest tylko pięć sternitów (wentrytów). Narządy genitalne samca składają się z prosto zbudowanego, trójpłatowego edeagusa. Samice mają narządy rozrodcze z czterema owariolami w każdym jajniku[2].
Ekologia i występowanie
edytujOwady o bardzo słabo poznanej biologii i ekologii. Spotykane są na stanowiskach piaszczystych (w tym na brzegach rzek[1][4]) i półpustynnych[2], w tym w napływkach i pod kamieniami[1][4]. Zaniepokojone owady dorosłe stosują strydulację[2]. Niekiedy przylatują do sztucznych źródeł światła[3]. Lawy pozostają nieznane nauce[2][3]; nie znaleziono ich w środowisku i nie udało ich się uzyskać drogą hodowli owadów dorosłych[3].
Rodzina rozmieszczona jest niemal kosmopolitycznie, ale brak jej w Australii, Nowej Zelandii i Japonii[2]. Z Polski wykazana została na podstawie pojedynczego okazu Glaresis rufa, odłowionego we wrześniu 1931 roku w okolicy Krakowa[1][4]. Gatunek ten uznano za przypuszczalnie wymarły w Polsce, umieszczając go z taką kategorią na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce[5].
Taksonomia i ewolucja
edytujTakson ten wprowadzony został w 1905 roku przez Hermanna Juliusa Kolbe[6]. Dawniej włączany był do rodziny modzelatkowatych[1]. Współcześnie uznaje się go za osobną rodzinę, przypuszczalnie bazalną w obrębie nadrodziny żuków[3][2]. Do rodziny tej zalicza się 89 opisanych gatunków (w tym 82 gatunki współczesne) zgrupowanych w 4 rodzajach[6]:
- †Aphodiites Heer, 1865
- †Cretoglaresis Nikolajev, 2007
- Glaresis Erichson, 1848
- †Lithoglaresis Nikolajev, 2007
Najstarszą znaną skamieniałością jest ta należąca do Aphodiites protogaeus, pochodząca z jury wczesnej, jednak jego przynależność do Glaresidae budzi wątpliwości[7]. Pozostałe rodzaje Glaresidae znane są w zapisie kopalnym od aptu w kredzie[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 26-27 Jelonkowate – Lucanidae, Modzelatkowate – Trogidae. Warszawa, Wrocław: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1983, s. 5, 19–20.
- ↑ a b c d e f g h i j Rolf G. Beutel, Richard A. B. Leschen: Coleoptera, Beetles, Volume 1: Morphology and Systematics (Archostemata, Adephaga, Myxophaga, Polyphaga partim). de Gruyter, 2005, seria: Handbuch der Zoologie. ISBN 3-11-017130-9.
- ↑ a b c d e Paweł Jałoszyński: Co się porobiło w Scarabaeoidea, czyli ile jest teraz rodzin żukowatych. maj 2007. [dostęp 2020-05-14].
- ↑ a b c B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 9. Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. Warszawa: 1983.
- ↑ Jerzy Pawłowski, Daniel Kubisz, Mieczysław Mazur: Coleoptera. Chrząszcze. W: Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior: Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce. Suplement. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2002.
- ↑ a b family enigmatic scarab beetles Glaresidae Kolbe, 1905. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2020-05-14].
- ↑ Frank-Thorsten Krell. The fossil record of Mesozoic and Tertiary Scarabaeoidea (Coleoptera: Polyphaga). „Invertebrate Taxonomy”. 14 (6), s. 871-905, 2000. DOI: 10.1071/IT00031.
- ↑ G.V. Nikolajev: Mezozoyskiy Etap Evolyutsii Plastinchatousykh (Insecta: Coleoptera: Scarabaeoidea). Ałmaty: Kazak Universiteti, 2007, s. 1-222.