Kaplicznik (Wzgórza Trzebnickie)
Kaplicznik, Kapliczne Wzgórze – wzniesienie (wzgórze) położone w Paśmie Farnej Góry, należącym do Wzgórz Trzebnickich. Jego wysokość bezwzględna wynosi 244,0 m n.p.m. Wzgórze znajduje się na terenie miasta Trzebnica przy jego południowej granicy, w powiecie Trzebnickim, województwie dolnośląskim.
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
244,0 m n.p.m. |
Położenie na mapie Trzebnicy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu trzebnickiego  | |
Położenie na mapie gminy Trzebnica  | |
| 51°17′41″N 17°03′01″E/51,294722 17,050278 | |
Położenie
edytujWzgórze Kaplicznik położone jest w Paśmie Farnej Góry, nazywanym także Pasmem Północnym, w obrębie Wzgórz Trzebnickich, będących mezoregionem o identyfikatorze 318.44 (według regionalizacji fizycznogeograficznej opracowanej przez Jerzego Kondrackiego)[1][2], należących do Wału Trzebnickiego (makroregion o indeksie 318.4)[2][3]. W ramach tych Wzgórz Trzebnickich wyróżnia się także mikroregion obejmujący Kaplicznik – Grzbiet Trzebnicki (indeks 318.444)[2][4]. Pod względem podziału administracyjnego jest ono położone na terenie miasta Trzebnica przy jego południowej granicy, w powiecie trzebnickim, województwie dolnośląskim (zobacz: podział administracyjny województwa dolnośląskiego)[5][6][7]. Na zachód od wierzchołka przebiega ulica Wrocławska[8].
Charakterystyka
edytujWysokość bezwzględna na jakiej położony jest wierzchołek wzniesienia wynosi 244,0 m n.p.m.[9] (240,0 m n.p.m.[10][11], 255,0 m n.p.m.[12][13]). Na znajduje się kaplica[1][14][15][16] (kaplica przydrożna z XVIII-XIX wieku[17]) – Kaplica św. Jadwigi[9][15][17], która jako zabytek objęta jest ochroną w ramach wojewódzkiej ewidencji zabytków[17][18][19] i stacja Dużej Ścieżki Świętej Jadwigi Śląskiej[12][14]. Wzniesienie wskazywane jest także jako punkt widokowy na miasto oraz okoliczne wzgórza i wąwozy[14], sady[14][13] (tzw. Sady Trzebnickie[1][20]) oraz lasy, przede wszystkim bukowe[14][21] (Las Bukowy[21]). Samo miejsce bywa określane jako urokliwe[14]. Przez wzniesienie wytyczono szlaki turystyczne, w tym szlaki piesze i szlaki rowerowe[22].
Zabytki
edytujNa wzgórzu znajduje się Kaplica św. Jadwigi (j. niem. St. Hedwigs-Kapelle[23]) z XVIII w.[24] i stacja Dużej Ścieżki Świętej Jadwigi Śląskiej. W okolicach Kaplicy św. Jadwigi nagrywane były pierwsze sceny do filmu „Popiół i diament”[24] oraz serialu telewizyjnego „Czterej pancerni i pies” w odcinku pod tytułem „Rozstajne drogi”[13][25].
Nazwa
edytujNazwa własna wzniesienia – Kaplicznik[6][26][27] – jest nazwą urzędową, gdyż została ustalona i ujęta w państwowym rejestrze nazw geograficznych na podstawie zarządzenia wydanego przez Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 marca 1954 r., nr 70, ogłoszonego w Monitorze Polskim z 1954 r. nr 38, poz. 516, a także polskiej mapy topograficznej w skali 1:10 000. Odnosi się ona do ukształtowania terenu określonego jako wzgórze, wzniesienie. W rejestrze tym przypisano jej identyfikator: PRNG – 176801, identyfikator IIP – PL.PZGiK.320.NGRP.176801. Podaje on następujące współrzędne geograficzne punktu głównego wzniesienia: szerokość geograficzna – 51°17'41" N, długość geograficzna – 17°03'01" E. Nazwa została ujęta w wymienionym rejestrze dnia 27.02.2015 r. Oprócz wymienionej nazwy rejestr ten wymienia także nazwę oboczną – Kapliczne Wzgórze[6][27]. Tę drugą nazwę można spotkać w publikacjach i różnych opracowaniach[1][9][28]. Na niektórych niemieckich mapach historycznych można odnaleźć historyczną, niemiecką nazwę tego wzgórza, gdzie podawana jest jako Kapellen-Berge[29].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Zwoliński 2018 ↓, mapa.
- ↑ a b c Kondracki i b.d. ↓, s. 278-280.
- ↑ PRNG 2023 ↓, PRNG: 141025.
- ↑ PRNG 2023 ↓, PRNG: 141023.
- ↑ GUGiK 2023 ↓, PRG, PRNG.
- ↑ a b c PRNG 2023 ↓, PRNG: 176801.
- ↑ UMWD 2023 ↓, BDOT10k.
- ↑ SIP Trzebnica 2023 ↓, Dane ewidencyjne: Ulice.
- ↑ a b c Ranoszek i in. 2008 ↓, s. 41, 84.
- ↑ Mapa Turystyczna 2023 ↓, Wzgórza Trzebnickie.
- ↑ SIP Trzebnica 2023 ↓, OpenStreetMap.
- ↑ a b Gmina Trzebnica 2023 ↓, Duża Ścieżka Świętej Jadwigi Śląskiej.
- ↑ a b c SSEMP 2023 ↓, Trzebnica.
- ↑ a b c d e f Ranoszek i in. 2008 ↓, s. 41.
- ↑ a b Kobielska i in. 2009 ↓, s. 145.
- ↑ SIP Trzebnica 2023 ↓, Geoportal-TOPO.
- ↑ a b c WUOZ 2022 ↓, arkusz: g.Trzebnica, wiersz 540 (Trzebnica poz. 7).
- ↑ NID geoportal 2023 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_MA.2721.
- ↑ NID zabytek.pl 2023 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_MA.2721.
- ↑ Żmuda i in. 2000 ↓, s. 26-27 (mapa).
- ↑ a b Olctus 2014 ↓, mapa.
- ↑ Kobielska i in. 2009 ↓, s. 111, 145-147.
- ↑ Kaplica św. Jadwigi. St. Hedwigs-Kapelle. polska-org.pl. [dostęp 2023-07-31]. (pol.).
- ↑ a b Kapliczka św. Jadwigi. turystyka.trzebnica.pl. [dostęp 2023-07-31]. (pol.).
- ↑ Bąk 2022 ↓, Ciekawostki Trzebnica.
- ↑ GUGiK 2023 ↓, Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych.
- ↑ a b pzgik.geoportal.gov.pl 2023 ↓, PRNG 176801 (Kaplicznik).
- ↑ Żmuda i in. 2000 ↓, s. 26-27 (mapa), okładka tylna s. wewn..
- ↑ UMWD 2023 ↓, Mapy historyczne: Messtischblatt 1905-1944.
Bibliografia
edytuj- Paulina Bąk, Ciekawostki Trzebnica. Jakie produkcje nakręcono w Trzebnicy?, TRZEBNICAinfo, nowe medium, 6 stycznia 2022 [dostęp 2023-06-09] (pol.).
- Trzebnica. Bogactwo historii, potencjał przyszłości, SSEMP S.A. - Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsiębiorczości S.A. [dostęp 2023-06-09] (pol.).
- Duża Ścieżka Świętej Jadwigi Śląskiej w Trzebnicy, Gmina Trzebnica [dostęp 2023-06-09] (pol.).
- Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Geoportal Krajowy, GUGiK – Geoportal Krajowy [dostęp 2023-06-02] (pol.).
- Kaplicznik, prng, Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2023-06-09] (pol.).
- Katarzyna Kobielska i inni, Koncepcja subregionalnego produktu turystycznego Wzgórz Trzebnickich i Doliny Baryczy, Dolnośląskie Centrum Rozwoju Regionalnego, 2009 [dostęp 2023-06-09] (pol.), Portal Województwa Dolnośląskiego.
- Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski [PDF] [online] (pol.).
- Kraina Wzgórz Trzebnickich, mapa, Gniezno, Bydgoszcz: Olctus, 2014 (pol.).
- Narodowy Instytut Dziedzictwa, Geoportal o zabytkach, NID [dostęp 2023-06-09] (pol.).
- Narodowy Instytut Dziedzictwa, Portal zabytek.pl, NID [dostęp 2023-06-09] (pol.).
- Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych - obiekty fizjograficzne [xlsx], Dane na dzień: 1 stycznia 2023 r., gov.pl, 14 maja 2021 [dostęp 2023-04-19] (pol.), Państwowy rejestr nazw geograficznych.
- Włodzimierz Ranoszek, Marcin Mazurkiewicz, Małgorzata Duszejko-Studenna, Korona Gór Kocich, Trzebnica: Stowarzyszenie Gmin Turystycznych Wzgórz Trzebnickich i Doliny Baryczy, 2008 (pol.), Szlak zaprojektowany i wytyczony przez Stowarzyszenie Gmin Turystycznych Wzgórz Trzebnickich i Doliny Baryczy; Prezentacja współfinansowana ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego.
- System informacji przestrzennej Trzebnica [online], geoportal sip.gison.pl [dostęp 2023-06-09] (pol.).
- Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Geoportal Dolny Śląsk, UMWD Wydział Geodezji i Kartografii; Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej [dostęp 2023-05-26] (pol.).
- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, Wykazy zabytków, dawne województwo wrocławskie, powiat trzebnicki, Piotr Jędrzejewski, Anna Olech, Biuletyn Informacji Publicznej – Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, 13 lutego 2023 [dostęp 2023-06-09] (pol.).
- Wzgórza Trzebnickie [online], Mapa Turystyczna [dostęp 2023-05-31] (pol.).
- Grzegorz Zwoliński (red.), Wzgórza Trzebnickie. Mapa dla rowerzystów i piechurów, wyd. IV, Studio PLAN, 2018, ISBN 978-83-66151-07-9 (pol.).
- Piotr Żmuda i inni, Trzebnica, Oborniki Śląskie i okolice, Wrocław: Studio wydawnicze PLAN, 2000, ISBN 83-911777-4-2 (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Kaplica św. Jadwigi, [w:] Polska / Województwo dolnośląskie / Powiat trzebnicki / Trzebnica / ul. Wrocławska [online], polska-org.pl, ID: 510480 [dostęp 2023-06-09] (pol.).
- Kaplica św. Jadwigi, [w:] Polska / woj. dolnośląskie / trzebnicki / Trzebnica / ul. Wrocławska [online], fotopolska.eu, ID: b15935 [dostęp 2023-06-09] (pol.).
- Kapliczne Wzgórze (223m n.p.m.) [online], www.altimetr.pl – baza podjazdów [dostęp 2023-06-09] (pol.).
- Kaplicznik [online], 3D Maps & Peaks Identification [dostęp 2023-06-09] (ang.).