Korytowo (powiat choszczeński)
Korytowo (niem. Kürtow) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie choszczeńskim, w gminie Choszczno.
wieś | |
kościół w Korytowie pod wezwaniem św. Stanisława Kostki | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
75 m n.p.m. |
Liczba ludności (2022) |
422[2] |
Strefa numeracyjna |
95 |
Kod pocztowy |
73-222[3] |
Tablice rejestracyjne |
ZCH |
SIMC |
0179105 |
Położenie na mapie gminy Choszczno | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego | |
Położenie na mapie powiatu choszczeńskiego | |
53°08′44″N 15°32′56″E/53,145556 15,548889[1] | |
Strona internetowa |
Wieś wchodząca w skład sołectwa Golcza.
Wieś leży ok. 10 km na południowy wschód od Choszczna, nad Jeziorem Korytowskim.
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Korytowo, po jej zniesieniu w gromadzie Zieleniewo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa gorzowskiego.
Historia
edytujJest to najstarsza miejscowość na ziemi choszczeńskiej. Początki sięgają czasów średniowiecza, kiedy to w rejonie cypla Jeziora Korytowskiego funkcjonowała osada przygrodowa (IX - XII wiek). Wraz z ziemią choszczeńską była we władaniu książąt wielkopolskich, a pod koniec XIII wieku, mimo burzliwych dziejów wymieniono ją w Kronice wielkopolskiej, jako ziemię leżącą w granicach diecezji poznańskiej. Początkowo Korytowo należało do joannitów, a od XIV wieku do rodziny von Wedel i von Goltz. Na przełomie XV / XVI wieku Korytowo było miastem. Do dziś z tego okresu pochodzi układ ulic.
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[4][5]:
- kościół pod wezwaniem św. Stanisława Kostki z XIII wieku, przebudowany w połowie XVI wieku. Kościół parafialny, rzymskokatolicki należący do dekanatu Choszczno, archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej, metropolii szczecińsko-kamieńskiej. Kościół ufundowała rodzina von Wedel. Budynek orientowany, zbudowany został na planie prostokąta o wymiarach 18,9 x 12,3 m. Przy zachodniej ścianie szczytowej korpusu stoi wieża zbudowana na rzucie prostokąta o wymiarach 6,7 x 7,1 m. Do północnej ściany wieży dobudowano zakrystię. Obiekt posiada budowę trzybryłową, a mianowicie: korpus nawowy pokryty dwuspadowym wysokim dachem, wieżą zwieńczoną stopniowanym hełmem z latarnią i ostrosłupową iglicą, oraz zakrystię o bryle nieregularnego wielościanu, nakrytą wysokim dachem pulpitowym. W sensie architektonicznym świątynia ma budowę halową. Elewacja południowa jest czteroosiowa, rytmiczna, przyozdobiona ceglanym portalem, Elewacja północna jest trzyosiowa, symetryczna bez elementów stylowych. Wyjątkowa jest dwuosiowa elewacja wschodnia, w której szczyt przyozdobiony został stopniowanym układem blend arkadowych i wieńczącymi go sterczynami. W blendach arkadowych umieszczono otwory okienne których łuki wsparte są na ozdobnych główkach. Masywna wieża wyróżnia się odsłoniętym wątkiem i fakturą muru kamienno - ceglanego. Na wysokości trzeciej kondygnacji elewacja ma dwuosiowy podział z ceglanymi obramieniami i pełno łukowymi nadprożami okiennymi. W kościele zachowało się kilka elementów wyposażenia o cechach zabytkowych. Najcenniejszym zabytkiem jest wczesnorenesansowa nastawa ołtarzowa w formie pentaptyku z roku 1588, ze sceną ukrzyżowania Jezusa i figurami św. Piotra i Pawła. Na trzeciej kondygnacji wieży zawieszony jest dzwon spiżowy z roku 1732. Elementem wyposażenia są też ławki drewniane wykonane w latach 30. XX wieku. Starszy dzwon z 1568 wykonany przez stargardzkiego ludwisarza Josta van Westena przechowywany jest obecnie w kościele św. Józefa w Jenikowie[6]. W latach 2002–2008 wykonany został kompleksowy remont wieży kościoła: wykonana została nowa konstrukcja latarni, nowa więźba hełmu, który został pokryty blachą miedzianą[7].
- zespół pałacowy:
- dwór - pałac z XV - XVIII wieku, przebudowany w latach 1830–1890. Nad wejściem głównym herbem właścicieli przedstawiający lwa i krasnala z rybim ogonem. Budynek stoi na dużo starszych murach średniowiecznego zamku, piwnice gotyckie. Pałac jest trzyskrzydłowy, parterowy, dziedziniec otwarty na ogród. Nakryty wysokim mansardowym dachem. Główne skrzydło ozdobione facjatkami i trzykondygnacyjnym ryzalitem z owalnym frontonem, boczne skrzydła ozdobione skromnymi szczytami.
- park graniczący z dworem założony w XVI wieku. Dla podniesienia walorów widokowych usypano kopiec. Park rozciągał się wzdłuż jeziora i przechodził w promenadę leśną.
inne zabytki:
- budowle z gołębnikami i spichlerzami wchodzącymi w skład folwarku, bezstylowa oficyna.
- grodzisko stożkowe porośnięte parkiem, w jego zboczu głęboka lodownia z XVIII w[8].
Gospodarka
edytujW Korytowie jest jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 58644
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 516 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. zachodniopomorskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 5. [dostęp 2013-04-11].
- ↑ „Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków”. Szczecin.
- ↑ M. Majewski Ludwisarstwo stargardzkie XVI-XVII wieku. Przyczynek do "Corpusu Campanorum Pomeranorum" [w:] Mała Ojczyzna - Wczoraj i Dziś. Materiały z sesji, Stargard 1999, s. 60
- ↑ Parafia Korytowo. „Archidiecezja szczecińsko-kamieńska”. Szczecin.
- ↑ Piotr Skurzyński "Pomorze" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2007 s. 51 ISBN 978-83-7495-133-3
Bibliografia
edytuj- Grzegorz Jacek Brzustowicz, Przewodnik po gminie Choszczno, Bydgoszcz, 2003