Otwórz menu główne
Wikipedia

Marek Koterski

polski reżyser i scenarzysta

Marek Koterski (ur. 3 czerwca 1942 w Krakowie) – polski reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, aktor, poeta, prozaik i dramatopisarz.

Marek Koterski
Ilustracja
Marek Koterski na festiwalu filmowym Kino na Granicy w Cieszynie 2019
Data i miejsce urodzenia 3 czerwca 1942
Kraków
Zawód reżyser, scenarzysta, poeta, prozaik, dramatopisarz
Współmałżonek Małgorzata Bogdańska
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach

Spis treści

ŻyciorysEdytuj

Marek Koterski urodził się 3 czerwca 1942 roku w Krakowie. Po zakończeniu II wojny światowej wraz z rodzicami i starszym bratem zamieszkał we Wrocławiu, gdzie ukończył liceum i podjął studia na Uniwersytecie Wrocławskim. Studiował tam jednocześnie filologię polską i historię sztuki. Ukończywszy polonistykę, rozważał karierę naukową (był asystentem na uczelni), ale w 1966 roku wyjechał do Warszawy, by studiować przez rok malarstwo na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych, w pracowni Eugeniusza Eibischa. W 1967 roku podjął studia reżyserskie w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, które ukończył w 1972 roku. Pięć lat później otrzymał dyplom z wyróżnieniem[1].

Początkowo specjalizował się w filmach dokumentalnych oraz edukacyjnych. W części z nich – na przykład Naprzód (1976), Teatr – reżyser i tworzywo (1978), Teatr – reżyser i aktor (1978 – poświęcony próbom do Snu srebrnego Salomei prowadzonym przez Adama Hanuszkiewicza), Na to wszystko trzeba popatrzeć z tej drugiej, pogodniejszej strony (1979, portret aktora Romana Kłosowskiego), znalazły się odniesienia do jego twórczości teatralnej w ramach eksperymentalnego Teatru Otwartej Sceny[1]. Oprócz nich reżyser zrealizował między innymi Lekką tkliwość (1975), Dziwny świat Thomasa Puckeya (1977, zapis sztuki angielskiego performera), Szczęście (1980) oraz Przyczyny narkomanii (1982)[2].

Przełomem w karierze reżysera stała się sztuka teatralna Dom wariatów, w której Koterski zawarł bezpośrednie odniesienia do własnej biografii[1]. W komediodramacie z udziałem Marka Kondrata oraz Tadeusza Łomnickiego, czerpiącym inspirację z teatru absurdu, reżyser stworzył swoje alter ego – Adama Miauczyńskiego, neurotycznego inteligenta mającego pretensje do całego świata[2]. Adam, nazywany również zdrobniale Adasiem, obarcza winą za swoją neurozę konflikt pomiędzy matką i ojcem, w którym to matka odgrywała rolę dominującą[3]. Pełnometrażowy debiut Koterskiego przyniósł mu nagrodę na Festiwalu „Młodzi i Film” w Koszalinie, co pozwoliło mu na realizację kolejnych filmów[1].

W nagrodzonym w Gdyni Życiu wewnętrznym (1986), a także kasowym filmie erotycznym Porno (1989) główny bohater nosi już imię Michał, a głównym poruszanym przez reżysera wątkiem jest nieporadność w obcowaniu z kobietami[1]. Sukces Porno spowodował, że Koterski mógł skupić się na pracy dla teatru, a jego sztuka Nienawidzę (1992) została nagrodzona na Festiwalu Małych Form w Szczecinie[1]. Pisząc dla czasopisma „Kino”, reżyser z czasem opracował scenariusz do kolejnego filmu Nic śmiesznego (1995), którego bohater znów otrzymał imię Adaś. Grany przez Cezarego Pazurę Miauczyński odtwarzał autotematyczną rolę reżysera filmowego, a sam film stanowił autokrytykę pozbawionego fabuły, niszowego kina osobnego, do którego zresztą reżyser należał[4]. W Ajlawju (1999) ponownie w Miauczyńskiego wcielił się Pazura, który odegrał tym razem rolę nieporadnego pisarza uwikłanego w toksyczny związek z kobietą graną przez Katarzynę Figurę.

W najgłośniejszym filmie Koterskiego, Dniu świra (2002) na podstawie własnej sztuki (nominowanej do Nagrody Literackiej Nike 2003[5]), Miauczyńskiego ponownie zagrał Kondrat. Bohaterem Dnia świra był tym razem sfrustrowany polonista, który pała nienawiścią do sąsiadów, nie znajduje porozumienia z rodziną, jest odgrodzony od świata zewnętrznego i za swoje niepowodzenia życiowe obarcza nie tylko własne otoczenie, ale również klasę polityczną. Dniem świra Koterski wzburzył opinię publiczną ze względu na wyjątkowo obrazoburczy charakter samego filmu, w którym reżyser zadrwił z romantycznych i mesjanistycznych symboli tożsamości narodowej: Jana Pawła II, Chopina, Wajdy. Realizator filmu nadał jednak swojemu bohaterowi rys uniwersalny, wskutek czego ze sfrustrowanym nieudacznikiem mógł utożsamić się każdy z odmawiających na co dzień „modlitwę Polaka”[6]. Dzień świra zdobył Grand Prix Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, Orła oraz wiele innych wyróżnień na krajowych festiwalach[7].

Kolejny film Koterskiego, Wszyscy jesteśmy Chrystusami (2006), poświęcony został najtragiczniejszemu obliczu Miauczyńskiego, tym razem krytyka sztuki ze skłonnością do alkoholizmu, który dźwiga krzyż upokorzenia wynikającego ze swego nałogu. Pomimo że w rolę Miauczyńskiego ponownie wcielił się Kondrat, film nie uzyskał takiej popularności jak Dzień świra, choć sam reżyser otrzymał nagrodę na festiwalu w Gdyni[7]. Kolejnym filmem Koterskiego było dzieło Baby są jakieś inne (2011), które realizowało formułę kina drogi, opartą na bezustannym dialogu dwóch mizoginów granych przez Adama Woronowicza i Roberta Więckiewicza. Siedem lat później Marek Koterski powrócił do Adasia Miauczyńskiego (tym razem w tej roli syn reżysera – Michał) w filmie 7 uczuć, ukazując szkolne lata Miauczyńskiego[8].

Życie prywatneEdytuj

 
Autograf Marka Koterskiego na ścianie kawiarni literackiej "Kornel i Przyjaciele" w Cieszynie

Dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną, Iwoną Ciesielską, ma syna Michała Koterskiego. Obecnie związany z Małgorzatą Bogdańską[9].

NagrodyEdytuj

  • 1985: Dom wariatów – Wawrzyn „Radaru” (przyznawany przez tygodnik „Radar”)
  • 1985: Dom wariatów – Koszalin (KSF „Młodzi i Film”) nagroda za debiut reżyserski pełnometrażowy
  • 1985: Dom wariatów – Koszalin (KSF „Młodzi i Film”) nagroda dziennikarzy nagroda im. Wojciecha Wiszniewskiego; dla najciekawiej zapowiadającej się indywidualności twórczej
  • 1987: Życie wewnętrzne – Syrenka Warszawska (nagroda Klubu Krytyki Filmowej SDP) w kategorii filmu fabularnego
  • 1987: Życie wewnętrzne – Koszalin (KSF „Młodzi i Film”) Wyróżnienie Jury
  • 1987: Życie wewnętrzne – Koszalin (KSF „Młodzi i Film”) nagroda ZSMP nagroda ZW ZSMP w Słupsku dla najlepszego filmu w słupskiej edycji Koszalińskich Spotkań Filmowych
  • 1987: Życie wewnętrzne – Gdynia (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych) nagroda za reżyserię
  • 1992: Szczecin – XXVII OPTMF; wyróżnienie za teksty piosenek w przedstawieniu Nienawidzę (Teatr Rzeczy Znalezionych w Opolu)
  • 1999: Warszawa – III nagroda za dramat Dzień świra w zamkniętym konkursie na utwór dramatyczny ogłoszonym przez TVP
  • 2002: Dzień świra – Lubomierz (FF Komediowych) Brązowy Granat
  • 2002: Dzień świra – Ińsko (Ińskie Lato Filmowe) „Złota Rybka”
  • 2002: Dzień świra – Gdynia (do 1986 Gdańsk) (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych) nagroda Stowarzyszenia Filmowców Polskich za „twórcze przedstawienie współczesności”
  • 2002: Dzień świra – Gdynia (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych) Grand Prix (Wielka Nagroda Jury „Złote Lwy”)
  • 2003: Dzień świra – Tarnów (Tarnowska Nagroda Filmowa) nagroda specjalna jury młodzieżowego za scenariusz do filmu
  • 2003: Dzień świra – Orzeł, Polska Nagroda Filmowa w kategorii: najlepszy scenariusz
  • 2003: Dzień świra – Orzeł, Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: najlepsza reżyseria
  • 2003: Doroczna Nagroda Ministra Kultury w dziedzinie filmu
  • 2004: „Wielki FeFe” za całokształt twórczości na „Felliniadzie” w Warszawie
  • 2006: XII Ogólnopolski Konkurs na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej – nagroda dla autora tekstu dramatycznego za sztukę Dzień świra
  • 2006: Wszyscy jesteśmy Chrystusami – Tarnów (Tarnowska Nagroda Filmowa) nagroda jury młodzieżowego
  • 2006: Wszyscy jesteśmy Chrystusami – Tarnów (Tarnowska Nagroda Filmowa) Brązowa Statuetka Leliwity – Nagroda Główna
  • 2006: Wszyscy jesteśmy Chrystusami zdobył nagrodę na Festiwalu Polskich Fabularnych w Gdyni za reżyserię[10]
  • 2007: Wszyscy jesteśmy Chrystusami – Orzeł, Polska Nagroda Filmowa w kategorii: najlepszy scenariusz
  • 2014: Solanin Film Festiwal – „Mocny Solanin”[11]

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b c d e f Konrad J. Zarębski, Koterski Marek [w:] Anna Skoczek, Biografie ludzi filmu, Bochnia – Prószowki: Ziemia Bocheńska – Stowarzyszenie Rozwoju Regionu, 2007, s. 149.
  2. ↑ a b Marek Koterski, Akademia Polskiego Filmu [dostęp 2018-01-27] (pol.).
  3. ↑ Bartosz Żurawiecki, Marek Koterski – Nie tym tonem, Miauczyński! [w:] Grażyna Stachówna, Joanna Wojnicka, Autorzy kina polskiego, t. 1, Kraków 2004, s. 127.
  4. ↑ Ewa Mazierska, Domesticating Madness, Revisiting Polishness: The Cinema of Marek Koterski, „Journal of Film and Video”, 56 (3), 2004, s. 29-30, JSTOR: 20688461 [dostęp 2018-01-27].
  5. ↑ Nagroda Nike 2003. nike.org.pl. [dostęp 2015-08-06].
  6. ↑ Ewa Mazierska, Domesticating Madness, Revisiting Polishness: The Cinema of Marek Koterski, „Journal of Film and Video”, 56 (3), 2004, s. 24-30, JSTOR: 20688461 [dostęp 2018-01-27].
  7. ↑ a b Konrad J. Zarębski, Koterski Marek [w:] Anna Skoczek, Biografie ludzi filmu, Bochnia – Prószowki: Ziemia Bocheńska – Stowarzyszenie Rozwoju Regionu, 2007, s. 150.
  8. ↑ 7 UCZUĆ (pol.). FilmPolski.pl. [dostęp 10 października 2018].
  9. ↑ Marek Koterski i Małgorzata Bogdańska dla „Super Expressu” przed występem w Nowym Jorku: „Uśmiechnij się! Życie nie jest Twoim wrogiem.” [dostęp 2018-05-01] (pol.).
  10. ↑ Laureaci 2006. FPFF w Gdyni. [dostęp 2017-05-12].
  11. ↑ Marek Koterski. www.solanin-film.pl. [dostęp 2018-08-16].

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marek_Koterski&oldid=56546228”