Wikipedia

Międzynarodowa Unia Towarzystw Gleboznawczych

Międzynarodowa Unia Towarzystw Gleboznawczych (Międzynarodowa Unia Gleboznawcza, ang. International Union of Soil Sciences - IUSS) – międzynarodowa, pozarządowa organizacja non-profit zrzeszająca krajowe lub regionalne organizacje zajmujące się naukami o glebie. Za cel postawiła sobie ona promowanie wszystkich gałęzi gleboznawstwa oraz wspieranie na całym świecie naukowców badających gleby.

Międzynarodowa Unia Towarzystw Gleboznawczych
International Union of Soil Sciences
Prezydent

Takashi Kosaki (2019-2020)

Utworzenie

19 maja 1924 jako ISSS

Strona internetowa

Organizacja powstała w 1924 r. w Rzymie jako Międzynarodowe Towarzystwo Gleboznawcze - ang. International Society of Soil Science (ISSS). W 1998 zdecydowano o przekształceniu ISSS w unię regionalnych towarzystw gleboznawczych, z odmienną strukturą i nazwą - IUSS[1]. Proces ten zakończył się formalnie w 2002 r.

W 2014 r. IUSS zrzeszało 86 krajowych i regionalnych organizacji gleboznawczych z całego świata, do których należało ok. 55 000 naukowców, a także indywidualnych członków z 57 krajów (w których nie działa organizacja będąca członkiem IUSS)[2].

Członkiem IUSS reprezentującym polskich gleboznawców jest Polskie Towarzystwo Gleboznawcze[3]. ISSS/IUSS od 1993 r. jest członkiem Międzynarodowej Rady Nauki (ICSU)[4], z którą utrzymuje relacje od 1972 r.[5]

Cele i działalność

edytuj

Głównym celem działania organizacji jest wspieranie wszystkich gałęzi nauk o glebie i zastosowań gleboznawstwa, promowanie kontaktów pomiędzy naukowcami i innymi osobami zaangażowanymi w badania i wykorzystanie gleb, a także stymulowanie badań naukowych i wykorzystania ich efektów dla ogólnego dobra[2][5].

IUSS spełnia swe cele poprzez integrowanie i reprezentowanie środowiska gleboznawców przed innymi organizacjami (w tym ONZ i jej agendami), decydentami i społeczeństwem. Wydaje ona własne publikacje (w formie monografii, jak i periodyków), a także współpracuje z komercyjnymi czasopismami naukowymi o tematyce gleboznawczej. Za wybitne osiągnięcia w zakresie badań podstawowych przyznaje nagrodę Dokuczajewa, a za osiągnięcia w badaniach stosowanych – nagrodę Liebiga. Co cztery lata jest organizowany Międzynarodowy Kongres Gleboznawczy, by naukowcy z całego świata mogli zaprezentować najważniejsze osiągnięcia i dyskutować nad planami na przyszłość[1][6].

Struktura

edytuj

Na czele organizacji stoi prezydent, zazwyczaj wybierany na cztery lata i pochodzący z kraju gdzie ma się odbyć najbliższy kongres. Do władz należą również wiceprezydent, skarbnik, sekretarz i poprzedni prezydent. Z sześciu komisji powstałych w 1924 r. struktura organizacji rozrosła się do czterech działów (ang. Divisions) grupujących dwadzieścia dwie komisje (ang. Commissions). Oprócz tego aktywne są niezależne grupy robocze (ang. Working Groups).

Dział 1 - Gleba w czasie i przestrzeni (ang. Soils in space and time)

  • 1.1 Morfologia i mikromorfologia gleb (ang. Soil morphology and micromorphology)
  • 1.2 Geografia gleb (ang. Soil geography)
  • 1.3 Geneza gleb (ang. Soil genesis)
  • 1.4 Klasyfikacja gleb (ang. Soil classification)
  • 1.5 Metryka gleb (ang. Pedometrics)
  • 1.6 Paleopedologia (ang. Paleopedology)

Dział 2 - Właściwości i procesy glebowe (ang. Soil properties and processes)

  • 2.1 Fizyka gleb (ang. Soil physics)
  • 2.2 Chemia gleb (ang. Soil chemistry)
  • 2.3 Biologia gleb (ang. Soil biology)
  • 2.4 Mineralogia gleb (ang. Soil mineralogy)
  • 2.5 Chemiczne, fizyczne i biologiczne reakcje międzyfazowe w glebie (ang. Soil chemical, physical and biological interfacial reactions)

Dział 3 - Użytkowanie i zarządzanie glebami (ang. Soil use and management)

  • 3.1 Ocena i zagospodarowanie gleb (ang. Soil evaluation and land use planning)
  • 3.2 Ochrona gleby i wody (ang. Soil and water conservation)
  • 3.3 Żyzność gleby i odżywianie roślin (ang. Soil fertility and plant nutrition)
  • 3.4 Inżynieria i technologia gleb (ang. Soil engineering and technology)
  • 3.5 Kontrola degradacji gleby, remediacja i rekultywacja (ang. Soil degradation control, remediation, and reclamation)
  • 3.6 Gleby słone (ang. Salt-affected soils)

Dział 4 - Rola gleb w społeczeństwie i środowisku naturalnym (ang. The role of soils in sustaining society and the environment)

  • 4.1 Gleba i środowisko (ang. Soil and the environment)
  • 4.2 Gleba, bezpieczeństwo żywności i zdrowie człowieka (ang. Soil, food security, and human health)
  • 4.3 Gleba i zmiana użytkowania gruntów (ang. Soil and land use change)
  • 4.4 Edukacja i świadomość sołeczna gleb (ang. Soil education and public awareness)
  • 4.5 Historia, filozofia i socjologia gleboznawstwa (ang. History, philosophy, and sociology of soil science)[7]

Historia

edytuj

Decyzja o powołaniu międzynarodowego stowarzyszenia zrzeszającego gleboznawców zapadła w czerwcu 1923 r. podczas wstępnego spotkania w Zurychu, przed mającym się odbyć w następnym roku kongresem. Międzynarodowe Towarzystwo Gleboznawcze – ang. International Society of Soil Science (ISSS) zostało powołane do życia 19 maja 1924 r., ostatniego dnia Czwartej Międzynarodowej Konferencji Gleboznawczej (ang. Fourth International Conference of Pedology) w Rzymie. Ustalono wstępne zasady działania organizacji i powołano sześć komisji mających koordynować pracę w ramach Towarzystwa: I. Fizyki gleby (ang. Soil physics); II. Chemii gleby (ang. Soil chemistry); III. Biologii gleby (ang. Soil biology); IV. Nazewnictwa i klasyfikacji gleb (ang. Nomenclature and classification of soils); V. Kartografii gleby (ang. Soil cartography); VI. Fizjologii roślin w nawiązaniu do gleboznawstwa (ang. Plant physiology in relation to pedology). Organizacja opierała się na indywidualnym członkostwie poszczególnych gleboznawców. Pierwszym Prezydentem ISSS został Amerykanin - J.G. Lipman, a pierwszy kongres ISSS miał się odbyć w Stanach Zjednoczonych.

Spełnianie swych celów, czyli integrowanie prac gleboznawców z całego świata, wyznaczanie trendów i unifikowanie metod i nomenklatury odbywało się poprzez prace w komisjach oraz w trakcie odbywających się co kilka lat międzynarodowych kongresów.

II wojna światowa spowodowała przerwę w działalności ISSS. Dopiero w 1950 r. organizacja podjęła działalność. Systematycznie zwiększała się liczba członków, która w 1974 r. wynosiła 3958, zaś w 1998 r. – 7042 osoby.

Oprócz działalności publikacyjnej i współpracy z czasopismami naukowymi jednym z największych osiągnięć ISSS jest opracowanie i opublikowanie Mapy Gleb Świata[1]. Od lat 60. XX w. pod egidą FAO, UNESCO i Międzynarodowego Towarzystwa Gleboznawczego (ISSS) pracowano nad międzynarodową nomenklaturą, systematyką i mapami przedstawiającymi zasoby glebowe świata, które miały być kompromisem pomiędzy różnymi szkołami. Efektem tych prac była drukowana w pierwszej połowie lat 70. Mapa gleb świata (Soil Map of the World) w skali 1:5 mln.[8] zawierająca w legendzie 106 jednostek glebowych, które grupowały się w 26 odpowiedników typów gleb. Opracowanie to było milowym krokiem w zrozumieniu zróżnicowania zasobów glebowych świata przez przedstawicieli różnych szkół w gleboznawstwie. W 1988 r. ukazała się jej zrewidowana wersja[9]. Była ona wykorzystywanej m.in. przez agencje ONZ i została uznana przez gleboznawców za pierwszą międzynarodową klasyfikację gleb. Opierała się ona w znacznej mierze na podejściu geograficzno-genetycznym i w miarę możliwości wykorzystywała tradycyjne nazwy zaczerpnięte z systematyk narodowych[10].

Pierwsza wersja klasyfikacji gleb WRB (ang. World Reference Base for Soil Resources — Klasyfikacja Zasobów Glebowych Świata)[11], następcy legendy do Mapy Gleb Świata, została opublikowana pod patronatem ISSS, ISRIC i FAO w 1998 r. i została zarekomendowana przez ISSS jako oficjalne źródło terminologii dotyczącej klasyfikacji gleb. W następnych latach WRB została przetłumaczona na 13 języków, stała się oficjalnym systemem klasyfikacji gleb Komisji Europejskiej, a także wywarła istotny wpływ na wiele systematyk regionalnych[12]. Kolejne wersje ukazały się w 2006 i 2014 r.[13]

By lepiej reprezentować środowisko gleboznawców od 1972 r. ISSS nawiązało relacje z Międzynarodową Rady Nauki (ICSU), zaś od 1993 r. jest jej pełnoprawnym członkiem.

Sytuacja, w której ISSS było stowarzyszeniem indywidualnych gleboznawców z całego świata tworzyła pewne problemy. Towarzystwo wkładało dużo wysiłku w utrzymanie kontaktu pomiędzy swoimi członkami, którzy stanowili poniżej 20% czynnych badaczy gleb, a narodowe towarzystwa gleboznawcze, zrzeszające znacznie większą ilość członków, formalnie nie były członkami ISSS i nie mogły dać wkładu w działalność organizacji. Po 10 latach dyskusji i konsultacji z narodowymi towarzystwami gleboznawczymi podczas kongresu w Montpellier w 1998 r. ogłoszono (przegłosowane wcześniej korespondencyjnie przez członków ISSS) statut, strukturę i nazwę nowej organizacji - International Union of Soil Sciences (IUSS). Okres pomiędzy 1998 r. a kongresem w Bangkoku w 2002 r. był okresem przejściowym, potrzebnym do rozpoczęcia prac w nowej formule, pod nowym szyldem[1].

Lista Międzynarodowych Kongresów Gleboznawczych ISSS/IUSS oraz Prezydentów ISSS/IUSS
Nr Rok Lokalizacja Kadencja Prezydent
Kongres ISSS/IUSS[1] Prezydent ISSS/IUSS[14]
22 2022   Glasgow
2021-2022   Laura Bertha Reyes Sánchez
21 2018   Rio de Janeiro 2019–2020   Takashi Kosaki
2016-2018   Rattan Lal
20 2014   Czedżu 2014-2016   Rainer Horn
19 2010   Brisbane 2010-2014   Jae E. Yang
18 2006   Filadelfia 2006-2010   R.S. Swift
17 2002   Bangkok 2002-2006   D.L. Sparks
16 1998   Montpellier 1998-2002   S. Theerawong
15 1994   Acapulco 1994-1998   A. Ruellan
14 1990   Kioto 1990-1994   A.A. Santelises
13 1986   Hamburg 1986-1990   A. Tanaka
12 1982   Nowe Delhi 1982-1986   K.H. Hartge
11 1978   Alberta 1978-1982   J.S. Kanwar
10 1974   Moskwa 1974-1978   C.F. Bentley
9 1968   Adelaide 1968-1974   V.A. Kovda
8 1964   Bukareszt 1964-1968   E.G. Hallsworth
7 1960   Madison 1960-1964   N.C. Cernescu
6 1956   Paryż 1956-1960   R. Bradfield
5 1954   Léopoldville 1954-1956   A. Oudin
4 1950   Amsterdam 1950-1954   R. Tavernier
1950   C.H. Edelman
3 1935   Oksford
2 1930   Leningrad 1930-1935   J. Russell
1 1927   Waszyngton 1927-1930   K. Gedroiz
1924-1927   J.G. Lipman

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e Hans van Baren, A.E. Hartemink, P.B. Tinker. 75 years The International Society of Soil Science. „Geoderma”. 96, s. 1-18, 2000. Elsevier. ISSN 0016-7061. [dostęp 2016-05-29]. (ang.). 
  2. ↑ a b Cezary Kabała. 90 lecie Międzynarodowej Unii Gleboznawczej (IUSS). „Czarna Ziemia”. 11, czerwiec 2014. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze. [dostęp 2016-05-29]. 
  3. ↑ Piotr Skłodowski, Józef Chojnicki: Zarys historii Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego. PTGleb.. [dostęp 2016-05-30].
  4. ↑ About the IUSS. General Information. IUSS. [dostęp 2016-05-30]. (ang.).
  5. ↑ a b IUSS, International Union of Soil Sciences - Detailed information. Międzynarodowa Rada Nauki - ICSU. [dostęp 2016-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)]. (ang.).
  6. ↑ About the IUSS. Why join the IUSS?. IUSS. [dostęp 2016-05-30]. (ang.).
  7. ↑ Organisation & People. IUSS. [dostęp 2016-05-30]. (ang.).
  8. ↑ FAO/UNSCO: Soil map of the world (1:5 mln). Paris: UNESCO, 1971, 1974. (ang.).
  9. ↑ FAO. FAO/UNESCO soil map of the world. Revised legend, with corrections and updates.. „World Soil Resources Report”, 1988. Rome: FAO. (ang.). 
  10. ↑ Renata Bednarek, Zbigniew Prusinkiewicz: Geografia gleb. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 13-33. ISBN 83-01-12247-1.
  11. ↑ World reference base for soil resources. Rome: FAO, 1998, seria: World Soil Resources Reports No. 84. ISBN 92-5-104141-5. (ang.).
  12. ↑ IUSS Working Group WRB: World reference base for soil resources 2014. International soil classification system for naming soils and creating legends for soil maps.. Rome: FAO, 2014, seria: World Soil Resources Reports No. 106. ISBN 978-92-5-108370-3. ISBN 978-92-5-108369-7. (ang.).
  13. ↑ Przemysław Charzyński, Cezary Kabała: Klasyfikacja Zasobów Glebowych Świata 2006. Aktualizacja 2007. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2009. ISBN 978-83-231-2425-2. (pol.).
  14. ↑ About the IUSS. Past officers. IUSS. [dostęp 2016-05-30]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Międzynarodowa_Unia_Towarzystw_Gleboznawczych&oldid=72157471”