Wikipedia

Paweł Rabczak

Paweł Rabczak[a] (ur. 11 grudnia 1881 w Borku Starym, zm. 11 grudnia 1950 w Sanoku) – polski duchowny rzymskokatolicki, kanonik, działacz społeczny sokoli i harcerski.

Paweł Rabczak
Kanonik
Ilustracja
ks. Paweł Rabczak (ok. 1930)
Data i miejsce urodzenia

11 grudnia 1881
Borek

Data i miejsce śmierci

11 grudnia 1950
Sanok

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

1906

Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się 11 grudnia 1881 w Borku Starym jako syn Wojciecha[1][2][3][b]. 31 maja 1902 zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości w C. K. I Gimnazjum w Rzeszowie[1][4]. Sakrament święceń otrzymał w 1906 i został duchownym rzymskokatolickim[5][3]. W połowie 1906, jako nowo wyświęcony ksiądz (neoprezbiter) został przeznaczony do Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego, funkcjonującej w kościele pod tym wezwaniem w Brzostku i posługiwał tam do 1908[6]. W połowie 1908 został przeniesiony z Brzostka do Łańcuta[7][8]. W 1910 został mianowany zastępcą nauczyciela katechety religii rzymskokatolickiej w C. K. Gimnazjum Realnym w Łańcucie[9], skąd 30 stycznia 1911 został przeniesiony w tym samym charakterze do C. K. Gimnazjum w Sanoku[10] i pozostawał w tej randze w kolejnych latach[11]. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 przebywał w Blansku na Morawach[12]. Pełnił wówczas funkcję duszpasterza dla Polonii[13].

Rozporządzeniem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 11 lipca 1917 otrzymał posadę nauczycielską w sanockim gimnazjum[14]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i nastaniu niepodległej II Rzeczypospolitej pozostawał katechetą w przemianowanym Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii[2][15][16][17]. W roku szkolnym 1927/1928 pracował w zniżonej liczbie godzin z powodu złego stanu zdrowia (wówczas katechetą z poruczenia został w gimnazjum ks. Jakub Mikoś)[18]. Rozporządzeniem Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego z 9 stycznia 1934 został zaszeregowany do grupy VI w zawodzie nauczycielskim[19]. W obrębie gimnazjum był także odpowiedzialnym za egzortę, był moderatorem koła Sodalicji Mariańskiej i Koła Misyjnego, prowadził akcję dożywiania uczniów[20]. Udzielał się w Polskiej Bursie Gimnazjalnej w Sanoku (wcześniej Bursa Jubileuszowa im. Cesarza Franciszka Józefa), w której był jednym ze sprawujących nadzór pedagogiczny i administracyjny oraz został jej prefektem (kierownikiem)[16][21]. Dyrektorem polskiej bursy pozostawał do 1939[22].

Był członkiem wydziału Towarzystwa Pomocy Naukowej w Sanoku[23]. Działał w sanockim kole Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych[24]. Podczas II wojny światowej w okresie trwającej okupacji niemieckiej 1939-1945 udzielał się w ramach tajnego nauczania w Sanoku[25]. U schyłku wojny po nadejściu frontu wschodniego do Sanoku 18 października 1944 brał udział w posiedzeniu rady pedagogicznej sanockiego gimnazjum[26]. Łącznie pracował w sanockim gimnazjum w okresie prawie pół wieku[27]. Był wspominany przez sanockich gimnazjalistów, wśród których zyskał przydomek „Hebes”, który zawdzięczał własnemu zwrotowi kierowanemu do uczniów: To ty, hebesie![27][28]. Ponadto, w pierwszych latach po zakończeniu wojny światowej był katechetą w Prywatnym Koedukacyjnym Gimnazjum Kupieckim i Liceum Handlowym Związku Nauczycielstwa Polskiego[29]. U boku ks. Rabczaka w Sanoku wychowywało się jako ministranci, wielu późniejszych księży[30].

Od początku pobytu w Sanoku był kapłanem przydzielonym do parafii pw. Przemienienia Pańskiego, działającej w kościele pod tym wezwaniem[31][5]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1925 został uznany przynależnym do gminy Sanok[32]. Przed 1926 przystąpił do Związku Misyjnego Kleru[33]. W 1926 otrzymał przywilej noszenia Rokiety i Mantoletu kanonickiego (Rochettum et Mantolettum, R.M.)[5][34].

Działał społecznie. Był członkiem i działaczem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1912, 1920, 1922, 1924, 1939) i w 1946 zaangażował się w jego próbę reaktywacji[35]. Zaangażował się w ruch harcerski. U kresu I wojny światowej zasiadł w komendzie zorganizowanego w listopadzie 1918 przez profesora gimnazjalnego Michał Urbanka „Pogotowia Młodzieży” od 12 stycznia 1920, a później pełnił funkcję komendanta i kapelana sanockiego hufca harcerzy w latach 1920-1924 oraz 1927-1929[36] (w 1920 dokonał organizacji trzech drużyn harcerskich[37]). Został członkiem wydziału (zarządu) zawiązanego 22 maja 1919 Koła Przyjaciół Harcerstwa w Sanoku[38][39]. Tuż po zakończeniu II wojny światowej w 1945 był kapelanem sanockiego hufca[40]. Był członkiem czynnym zwyczajnym Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej we Lwowie[41]. W 1928 został wybrany radnym Rady Miejskiej w Sanoku[42]. Zasiadł w Radzie Opiekuńczej Katolickiego Związku Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku, był jego aktywnym działaczem członkiem wspierającym i został jego członkiem honorowym[43][44]. W 1929 był jednym z założycieli sanockiego koła Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego[45].

Po przejściu na emeryturę do końca życia zamieszkiwał przy ulicy Zacisze 3, nieopodal budynku bursy[3][c]. Posiadał psa o imieniu Szpic[46].

Zmarł w dzień swoich 69 urodzin, 11 grudnia 1950 w Sanoku[3]. Został pochowany w rodzinnym Borku Starym 13 grudnia 1950[3].

W swoich wspomnieniach Józef Stachowicz określił ks. Pawła Rabczaka jako człowieka o nieskazitelnym charakterze i zdecydowanej postawie moralnej, cieszącego się wielkim autorytetem wśród młodzieży, grona kolegów (nauczycieli), a także szerokich mas społeczeństwa sanockiego[47]. Po latach, inny uczeń sanockiego gimnazjum ks. Zdzisław Peszkowski przyznał, że to ks. Rabczak wywarł na niego pierwotny wpływ w kontekście późniejszego wstąpienia do stanu duchownego, wspominał go jako pedagoga surowego i wymagającego, ale też odznaczającego się dobrocią i mądrością, z zaznaczeniem, że dominował nad całym gimnazjum[48].

Uwagi edytuj

  1. ↑ W ewidencji kościelnej piśmiennictwa diecezji przemyskiej przed 1939 tożsamość zapisywana w języku łacińskim jako „Paulus Rabczak”.
  2. ↑ Według innego źródła urodzony w 1880, zob. Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1937. Przemyśl: 1937, s. 142, 170, 213.
  3. ↑ Według Stefana Stefańskiego mieszkał przy ulicy Fryderyka Szopena, zob. Bursa i jej mieszkańcy. W: Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 49. ISBN 83-919470-9-1. Należy uznać to za nieścisłość, jako że ulica Zacisze jest uliczką boczną od ulicy Fryderyka Szopena.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Spis maturzystów w latach 1860–1938. W: Sprawozdanie Dyrekcji I Państwowego Gimnazjum im. ks. St. Konarskiego w Rzeszowie za rok szkolny 1937/38. Rzeszów: 1938, s. XXXXIX.
  2. ↑ a b Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. R. 2. Warszawa / Lwów: 1926, s. 156.
  3. ↑ a b c d e Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 312 (poz. 86).
  4. ↑ Kronika.. „Głos Rzeszowski”, s. 2-3, Nr 23 z 8 czerwca 1902. 
    •Sprawozdania Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Rzeszowie za rok szkolny 1902. Rzeszów: 1902, s. 110, 111.
  5. ↑ a b c Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1937. Przemyśl: 1937, s. 142, 170, 213.
  6. ↑ Kronika. Wiadomości kościelne. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 161 z 17 lipca 1906. 
    •Bartosz Walicki. Wikariusze parafii w Sokołowie Małopolskim na początku XX wieku (1900-1918). „Rocznik Kolbuszowski”. 12, s. 276, 2012. 
    •Duszpasterze. parafiabrzostek.pl. [dostęp 2017-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-22)].
  7. ↑ Kronika. Wiadomości dycezjalne. „Echo Przemyskie”, s. 2, Nr 53 z 2 lipca 1908. 
  8. ↑ Kronika. Wiadomości kościelne. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 154 z 8 lipca 1908. 
  9. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 10, s. 562, październik 1910. 
    •Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi.”, s. 497, Nr 28 z 15 października 1910. 
  10. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Realnego w Łańcucie za rok szkolny 1910/11. Jarosław: 1911, s. 8, 17, 33.
    •Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi.”, s. 68, Nr 5 z 28 lutego 1911. 
    •Historya założenia gimnazyum w Łańcucie. „Głos Rzeszowski”, s. 4, Nr 31 z 30 lipca 1911. 
    •Tadeusz Tumidajski: Dwudziestopięciolecie Gimnazjum państw. im. H. Sienkiewicza w Łańcucie. W: Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Łańcucie za rok szkolny 1931/32. Łańcut: 1932, s. VII.
    •Kronika. Wiadomości dycezjalne. „Echo Przemyskie”, s. 2, Nr 1 z 1 stycznia 1911. 
    •Kronika. Wiadomości dycezjalne. „Głos Rzeszowski”, s. 5, Nr 2 z 8 stycznia 1911. 
    •XXX. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1910/11. Sanok: 1911, s. 3, 7.
  11. ↑ XXXI. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1911/12. Sanok: 1912, s. 3.
    •XXXII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1912/13. Sanok: 1913, s. 3.
    •XXXIII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1913/14. Sanok: 1914, s. 4.
    •XXXIV. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1915/16. Sanok: 1916, s. 4, 9.
    •XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata: 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: 1921, s. 2, 13, 24, 36, 46.
  12. ↑ Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914-1915 oraz Album pamiątkowe. Cz. 3. Prowincya i Bukowina. Wiedeń: 1915, s. 142.
  13. ↑ Sprawozdanie z działalności Komitetu pomocy dla polskich wychodźców z Galicyi i Bukowiny : za czas od 1. października 1914 do 1. października 1915. Berno mor.: 1915, s. 1. [dostęp 2023-12-26].
  14. ↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata: 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: 1921, s. 14.
  15. ↑ XXXVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1921/1922. Sanok: 1922, s. 2.
    •XXXVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1922/1923. Sanok: 1923, s. 2.
    •XXXVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1923/1924. Sanok: 1924, s. 18.
  16. ↑ a b XXXVIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1924/1925. Sanok: 1925, s. 2.
  17. ↑ XXXIX. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1925/1926. Sanok: 1926, s. 1.
    •XXXX. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1926/1927. Sanok: 1927, s. 1.
    •XLI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1927/1928. Sanok: 1928, s. 12.
    •XLIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1929/30. Sanok: 1930, s. 10.
    •XLIV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1930/31. Sanok: 1931, s. 2.
    •XLV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1931/32. Sanok: 1932, s. 2.
    •XLVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1932/33. Sanok: 1933, s. 2.
    •XLVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1933/34. Sanok: 1934, s. 3.
    •XLVIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1934/1935. Sanok: 1935, s. 1.
    •W gimnazjalnym mundurku. W: Bolesław Baraniecki: Opowieści leskie. Z pamięci i z fotografii. Olszanica: BOSZ, 2008, s. 199. ISBN 978-83-7576-007-1.
  18. ↑ XLI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1927/1928. Sanok: 1928, s. 13, 14, 15.
  19. ↑ XLVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1933/34. Sanok: 1934, s. 6.
  20. ↑ XLIV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1930/31. Sanok: 1931, s. 16.
    •XLV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1931/32. Sanok: 1932, s. 18.
    •XLVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1932/33. Sanok: 1933, s. 16.
    •XLVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1933/34. Sanok: 1934, s. 14.
    •XLVIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1934/1935. Sanok: 1935, s. 6.
  21. ↑ XLIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1929/30. Sanok: 1930, s. 13.
    •XLIV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1930/31. Sanok: 1931, s. 31.
    •XLV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1931/32. Sanok: 1932, s. 2, 39.
    •XLVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1932/33. Sanok: 1933, s. 34.
    •Władysław Sadowski: Sztubackie życie. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 145.
    •W gimnazjalnym mundurku. W: Bolesław Baraniecki: Opowieści leskie. Z pamięci i z fotografii. Olszanica: BOSZ, 2008, s. 189, 194, 195, 201. ISBN 978-83-7576-007-1.
  22. ↑ W gimnazjalnym mundurku. W: Bolesław Baraniecki: Opowieści leskie. Z pamięci i z fotografii. Olszanica: BOSZ, 2008, s. 207. ISBN 978-83-7576-007-1.
  23. ↑ XXXI. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1911/12. Sanok: 1912, s. 33.
    •XXXII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1912/13. Sanok: 1913, s. 74.
    •XXXIII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1913/14. Sanok: 1914, s. 60.
  24. ↑ Kronika towarzystwa. Z okręgu lwowskiego. Sanok. „Przegląd Pedagogiczny”, s. 7, Nr 17 z 13 maja 1922. 
  25. ↑ Wojciech Sołtys. Tajna oświata w powiecie sanockim jako forma walki z okupantem hitlerowskim. „Rocznik Sanocki”. IV, s. 119, 1979. 
  26. ↑ Zofia Skołozdro: Odrodzenie do życia gimnazjum po wojnie. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 81.
  27. ↑ a b Andrzej Tarnawski. „Belfrowie” – Nostri Magistri. „Rocznik Sanocki”. Tom VII, s. 180-181, 1995. 
  28. ↑ Gabriel Groch: Pierwsze światło elektryczne po wojnie (wspomnienia...). W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 111.
    •Władysław Sadowski: Sztubackie życie. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 145-146.
    •Józef Stachowicz: Drogą Andrzeja Radka. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 230.
    •Nasza „buda”. W: Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 53. ISBN 83-919470-9-1.
    •W gimnazjalnym mundurku. W: Bolesław Baraniecki: Opowieści leskie. Z pamięci i z fotografii. Olszanica: BOSZ, 2008, s. 195. ISBN 978-83-7576-007-1.
  29. ↑ Alicja Wolwowicz: Dzieje szkoły w zarysie (1945-1995). W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925-1995. Sanok: 1995, s. 68. ISBN 83-903469-0-7.
    •Grono pedagogiczne 1945-1994. W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925-1995. Sanok: 1995, s. 312. ISBN 83-903469-0-7.
  30. ↑ Otton Szmyd: Jubileusz 600-lecia OO. Franciszkanów w Sanoku. Sanok: Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego i Matki Bożej Pocieszenia w Sanoku, 1977, s. 36.
  31. ↑ Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1912. Przemyśl: 1911, s. 264.
    •Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1913). Przemyśl: 1912, s. 226.
    •Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1914). Przemyśl: 1913, s. 230.
    •Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini (1917). Przemyśl: 1916, s. 216.
  32. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 428 (poz. 239).
  33. ↑ Związek Misyjny Kleru. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 10, s. 212, październik 1926. 
  34. ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 1, s. 57, 1926. 
    •Kronika. Wiadomości diecezjalne. „Ziemia Przemyska”, s. 3, Nr 10 z 6 marca 1926. 
  35. ↑ Tadeusz Miękisz: Zarys historii Tow. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-tą rocznicę jego istnienia. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1939, s. 40.
    •Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 149, 152, 154, 157, 158. ISBN 978-83-939031-1-5.
    •Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-03-21].
  36. ↑ Kronika harcerska. Opłatek. „Bóg i Ojczyzna”, s. 15, Nr 5 z 15 stycznia 1920. 
    •Czesław Mazurczak: Harcerstwo Sanockie 1910–1949. Kraków: Harcerska Oficyna Wydawnicza, 1990, s. 57, 59.
    •Wojciech Sołtys, Pierwsze miesiące wolności. Życie gospodarcze społeczne i polityczne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918-1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 507.
    •Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne – Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 601.
    •Zdzisław Peszkowski. Moje Wielkanoce. „Tygodnik Sanocki”, s. 5, Nr 14 (804) z 6 kwietnia 2007. 
  37. ↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata: 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: 1921, s. 53.
  38. ↑ Kronika. Koło przyjaciół harcerstwa w Sanoku. „Ziemia Sanocka”. 14, s. 3, 1 czerwca 1919. 
  39. ↑ Czesław Mazurczak: Harcerstwo Sanockie 1910–1949. Kraków: Harcerska Oficyna Wydawnicza, 1990, s. 34.
  40. ↑ Andrzej Brygidyn, W latach powojennych. Życie polityczne. Kształtowanie się lokalnych struktur polityczno-administracyjnych, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 767.
  41. ↑ Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej za rok 1919. Lwów: 1920, s. 25.
  42. ↑ Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 39–40, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  43. ↑ Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku 1923-1934. Jednodniówka. Sanok: Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku, 1934, s. 18, 22, 27, 33.
  44. ↑ Leszek Puchała. Skarb pod podłogą czyli historia Katolickiego Związku Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku. „Tygodnik Sanocki”, s. 6, Nr 5 (117) z 5 lutego 1994. 
  45. ↑ Jerzy Kapłon: Zarys historii Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Sanoku. cotg.pttk.pl. [dostęp 2015-07-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-03)].
  46. ↑ Anna Strzelecka, Janusz Szuber. Moi najbliżsi – zmyślenie i prawda. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. 3. Jubileusz Janusza Szubera, s. 73, 2003. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  47. ↑ Józef Stachowicz: Podzwonne kolegom.... W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 131.
  48. ↑ Zdzisław Peszkowski: Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2004, s. 46-47. ISBN 83-919305-3-X.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Paweł_Rabczak&oldid=72324602”