Przecieszyn
Przecieszyn – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Brzeszcze.
| wieś | |
 Otwarcie boiska sportowego w Przecieszynie, 2017 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1094[2] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
32-625[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KOS |
| SIMC |
0213227 |
Położenie na mapie gminy Brzeszcze  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu oświęcimskiego  | |
 49°58′44″N 19°10′29″E/49,978889 19,174722[1]
| |
Nazwa
edytujNazwa ma średniowieczny rodowód i notowana jest co najmniej od XV wieku. W historii przybierała wiele różnych form. W 1445 z Przetieszyna, 1447 Prziczesin, 1453 Przerzyszyn, 1468 z Przeczessina, 1470-80 Przeczeschyn, 1503 z Przetreszyna, 1529 Przeczyeschin, 1564 Przeczieszyn, 1581 Przeczieszin, 1700 Przeczesin, 1888 Przecieszyn, 1921 Przecieszyn, 1964 Przecieszyn. Nazwa pochodzi od nazwy osobowej Przeciesza i oznacza: ciasny, przyciasny z dodatkiem sufiksu -in[4].
Integralne części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0213233 | Chałupy | część wsi |
| 0213240 | Nawsie | część wsi |
| 0213256 | Parcele | część wsi |
Historia
edytujW latach 1441–1445 właścicielem wsi był niejaki Gothardus[7]. W dokumencie sprzedaży księstwa oświęcimskiego Koronie Polskiej przez Jana IV oświęcimskiego wystawionym 21 lutego 1457 miejscowość wymieniona została jako Przeceszyn[8]. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Przeczeschyn wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[9].
Miejscowość była wsią szlachecką. W czasach Długosza należała do rodu Skidzińskich herbu Topór – Marka, Jana i Michała wywodzących się z sąsiedniego Skidzinia. Później była własnością pisarza ziemskiego zatorskiego Macieja Lubońskiego herbu Leszczyc[10].
W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim miejscowość leżała w Małopolsce w granicach Korony Królestwa Polskiego, znajdowała się w województwie krakowskim w powiecie śląskim. W 1581 roku znajdowały się w niej 2 łany kmiece, 5 zagród z rolą, 2 komorników i 1 rzemieślnik[10].
Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772[11].
Po rozbiorach Polski wieś znalazła się w zaborze austriackim. W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego miejscowość wymieniona jest w powiecie bialskim w Galicji. Według austriackiego spisu powszechnego pod koniec XIX wieku we wsi było 49 domów, w których mieszkało 305 mieszkańców[10].
Po I wojnie światowej wieś znalazła się w granicach II RP. Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku zajęta została przez wojska niemieckie i wcielono ją do III Rzeszy. We wsi funkcjonował polski ruch oporu. Mieszkańcy w czasie niemieckiej okupacji nieśli pomoc więźniom niemieckiego, nazistowskiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz[12].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego. Po reformie administracyjnej z 1999 roku wieś włączono w granice Małopolski.
Obiekty
edytujWe wsi ulokowana jest parafia pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. Jest także żwirownia „Przecieszyn” oraz klub sportowy LKS Przecieszyn, w którym grał Krzysztof Chrapek (obecnie BKS Stal Bielsko-Biała).
Znane osoby z Przecieszyna
edytujWe wsi mieszka była premier RP Beata Szydło.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 110583
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1040 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rymut 2013 ↓, s. 284.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Julian Zinkow: Oswięcim i okolice. Przewodnik monograficzny. Oświęcim: Wydawnictwo „Platan“, 1994, s. 335. ISBN 83-7094-002-1.
- ↑ Krzysztof Rafał Prokop: Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438–1513. Dzieje polityczne. Kraków: PAU, 2002, s. 151. ISBN 83-88857-31-2.
- ↑ Aleksander Przezdziecki, Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, Liber Beneficiorum, Tom II, Kraków 1864, s. 224.
- ↑ a b c Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. IX, hasło "Przecieszyn". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880. s. 127. [dostęp 2018-03-24].
- ↑ Jan Nepomucen Gątkowski: Rys dziejów księstwa oświęcimskiego i zatorskiego. Lwów: nakład autora, 1867, s. 8,12.
- ↑ Świebocki 2005 ↓.
Bibliografia
edytuj- Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. IX, P-Q. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2013, s. 284. ISBN 978-83-64007-04-0.
- Henryk Świebocki: Ludzie dobrej woli: księga pamięci mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej niosących pomoc więźniom KL Auschwitz. Warszawa: Wydawn. Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, 2005. ISBN 978-83-60210-01-7.
Linki zewnętrzne
edytuj- Przecieszyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 127.