Rhode Island
Rhode Island (wymowa:/rɵˈdaɪlɨnd/) – jeden ze stanów położonych w regionie Nowej Anglii, w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego.
| stan | |||||
| 13. stan od 29 maja 1790 | |||||
| |||||
| |||||
| Dewiza: Hope | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Kod ISO 3166-2 |
US-RI | ||||
| Gubernator | |||||
| Powierzchnia |
4001 km²[1] | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
387,35 os./km² | ||||
| Strefa czasowa | |||||
| Języki urzędowe |
de iure brak | ||||
Położenie na mapie USA.svg)
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Stany Zjednoczone
| |||||
Najmniejszy stan pod względem powierzchni, na północy i wschodzie graniczy ze stanem Massachusetts, a na zachodzie z Connecticut. Do 2020 roku oficjalna nazwa stanu brzmiała State of Rhode Island and Providence Plantations, kiedy to skrócono ją wskutek referendum[3].
Rhode Island jest pierwszym miejscem w Ameryce Północnej, gdzie zniesiono niewolnictwo – 18 maja 1652 r., czyli 138 lat przed przeobrażeniem kolonii Rhode Island w stan Stanów Zjednoczonych[4]. Tutaj powstał pierwszy zbór baptystyczny w Ameryce[5]. Tutaj zorganizowano pierwszą paradę Dnia Niepodległości (4 lipca).
Warunki naturalneEdytuj
KlimatEdytuj
Klimat stanu Rhode Island – umiarkowany ciepły, morski.
Podział administracyjnyEdytuj
Stan Rhode Island podzielony jest na 5 hrabstw.
- hrabstwo Bristol. Siedziba władz: Bristol
- hrabstwo Kent. Siedziba władz: East Greenwich
- hrabstwo Newport. Siedziba władz: Newport
- hrabstwo Providence. Siedziba władz: Providence
- hrabstwo Washington. Siedziba władz: West Kingstown
| Lp. | Miasto | Ludność (2017) |
|---|---|---|
| 1 | Providence | 180 393 |
| 2 | Cranston | 81 202 |
| 3 | Warwick | 80 871 |
| 4 | Pawtucket | 72 001 |
| 5 | East Providence | 47 600 |
| 6 | Woonsocket | 41 759 |
| 7 | Newport | 24 942 |
| 8 | Central Falls | 19 359 |
HistoriaEdytuj
- 1636 – Roger Williams założył osadę Providence
- 1644 – powstanie kolonii
- 1652 – wprowadzenie zakazu sprowadzania do kolonii niewolników
- 1657 – przybycie do kolonii kwakrów
- 1658 – z Holandii przybyli osadnicy żydowscy
- 1675 – pokonanie miejscowych Indian
- 4 maja 1776 jako pierwsza kolonia Rhode Island ogłosiła niezależność od Wielkiej Brytanii
- 29 maja 1790 – ratyfikowanie Konstytucji Stanów Zjednoczonych
Warto odnotować, że Rhode Island, jeszcze jako jedna z 13 kolonii, wprowadziła całkowitą tolerancję wyznaniową i jako drugi po Michigan stan zniosła karę śmierci.
DemografiaEdytuj
Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan Rhode Island liczy 1 052 567 mieszkańców, co oznacza wzrost o 4248 (0,4%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,2% populacji, 19,6% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 16,8% to osoby mające 65 i więcej lat. 51,4% ludności stanu stanowią kobiety[7].
JęzykEdytuj
W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są[8]:
- język angielski – 79,18%,
- język hiszpański – 10,41%,
- język portugalski – 3,41%,
- język francuski – 1,36%.
Rasy i pochodzenieEdytuj
84,1% mieszkańców stanowi ludność biała (72,5% nie licząc Latynosów), 8,2% to Afroamerykanie, 3,7% to Azjaci, 2,8% ma rasę mieszaną, 1,0% to rdzenna ludność Ameryki i 0,2% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 15,5% ludności stanu[7].
Do największych grup należą osoby pochodzenia irlandzkiego (17,7%), włoskiego (17,1%), francuskiego (14,2%), angielskiego (10,3%), portugalskiego (8,5%) i niemieckiego (5,0%). Do innych większych grup należą osoby pochodzenia dominikańskiego, portorykańskiego (38,9 tys.), polskiego (36,7 tys.), „amerykańskiego” (32,8 tys.), afrykańskiego (31,5 tys.), szkockiego (24,5 tys.), gwatemalskiego, szwedzkiego (16,1 tys.) i meksykańskiego (10,6 tys.)[9][10].
ReligiaEdytuj
Dane z 2014 r.[11]:
- katolicy – 42%,
- protestanci – 30% (głównie zielonoświątkowcy, anglikanie, baptyści, kalwini, metodyści, bezdenominacyjni i luteranie),
- bez religii – 20% (w tym: 3% agnostycy i 4% ateiści),
- pozostałe religie – 8% (w tym: żydzi, prawosławni, mormoni, świadkowie Jehowy, buddyści, unitarianie, muzułmanie, bahaiści i hinduiści[12]).
GospodarkaEdytuj
Ponad dwie trzecie produktu krajowego brutto (PKB) Rhode Island pochodzi z branż usługowych. Największy udział w PKB stanu mają nieruchomości, opieka zdrowotna, finanse i ubezpieczenia oraz władze stanowe i lokalne[13].
PrzemysłEdytuj
Działalność produkcyjna Rhode Island obejmuje chemikalia, sprzęt transportowy (w tym stoczniowy przemysł obronny), komputery i elektronikę, tworzywa sztuczne oraz wytwarzanie gotowych wyrobów metalowych[13].
EnergiaEdytuj
Podobnie jak reszta Nowej Anglii, Rhode Island nie ma żadnych zasobów energii z paliw kopalnych. Gaz ziemny, który napędza niemal całą produkcję energii elektrycznej w Rhode Island i zapewnia ciepło dla ponad połowy gospodarstw domowych, jest w całości dostarczany przez międzystanowe rurociągi. Ponad 7% energii elektrycznej z Rhode Island w 2017 roku pochodziło ze źródeł odnawialnych, głównie z spalania biomasy[13].
RolnictwoEdytuj
W 2015 roku największy dochód przyniosły[14]:
- jaja kurze (11,5 mln $),
- hodowla indyków (6,86 mln $),
- jabłka (1,83 mln $),
- hodowla bydła (1,78 mln $) i produkty mleczne (2,97 mln $),
- uprawa ziemniaków (1,49 mln $) i kukurydzy cukrowej (1,18 mln $),
- produkcja siana (573 tys. $),
- hodowla trzody chlewnej (327 tys. $),
- i produkcja miodu (202 tys. $).
UczelnieEdytuj
Inne informacjeEdytuj
- Dewiza: Hope (Nadzieja)
- Przydomek: Little Rhody, Ocean State
- Znaczenie przydomku: Mały Rhody, Stan oceanu
- Symbole: kogut z Rhode Island, klon czerwony, fiołek
W kulturzeEdytuj
W stanie Rhode Island rozgrywa się akcja większości odcinków serialu Family Guy. Główne postaci mieszkają w fikcyjnym mieście Quahog.
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].
- ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Rhode Island, census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).
- ↑ Rhode Island To Change State's Controversial Full Name, NPR.org [dostęp 2021-04-18] (ang.).
- ↑ Rhode Island history and facts of interest. Rhode Island State Library. [dostęp 2007-08-28].
- ↑ William H. Brackney: Baptists in North America: an historical perspective. Blackwell Publishing, 2006, s. 23. ISBN 1-4051-1865-2.
- ↑ Biggest Cities in Rhode Island, biggestuscities.com [dostęp 2019-02-03].
- ↑ a b U.S. Census Bureau QuickFacts: Rhode Island; UNITED STATES, census.gov [dostęp 2019-02-03] (ang.).
- ↑ Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-02-01].
- ↑ U.S. Census Bureau, ACS DEMOGRAPHIC AND HOUSING ESTIMATES 2013-2017 American Community Survey 5-Year Estimates, factfinder.census.gov [dostęp 2019-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-21] (ang.).
- ↑ U.S. Census Bureau, SELECTED SOCIAL CHARACTERISTICS IN THE UNITED STATES 2017 American Community Survey 1-Year Estimates, factfinder.census.gov [dostęp 2019-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-21] (ang.).
- ↑ Adults in Rhode Island. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-02-03].
- ↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-02-03].
- ↑ a b c Rhode Island - State Energy Profile Analysis - U.S. Energy Information Administration (EIA), eia.gov [dostęp 2019-02-03].
- ↑ Rachel Bertone, Rhode Island's Top 10 Ag Products (Infographic), Farm Flavor, 10 lipca 2017 [dostęp 2019-02-03] (ang.).