Wikipedia

Rjanyj (1900)

Rjanyj (Рьяный), początkowo Sowa, następnie S1 – rosyjski niszczyciel z początku XX wieku i okresu I wojny światowej, jedna z 27 jednostek typu Sokoł. Okręt został zwodowany 7 lipca 1900 roku w stoczni Zakładów Newskich w Petersburgu pod nazwą „Sowa”, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego wszedł w maju 1902 roku pod nazwą „Rjanyj”, z przydziałem do Floty Bałtyckiej. Od 1914 roku jednostkę wykorzystywano jako okręt łącznikowy, a w 1916 roku została przebudowana na trałowiec. Opanowany przez bolszewików okręt został w kwietniu 1918 roku pozostawiony w Helsinkach i został wcielony do Fińskiej Marynarki Wojennej, gdzie służył pod oznaczeniem S1 do 1930 roku.

Rjanyj (Рьяный)
Ilustracja
„Rjanyj”
Klasa

niszczyciel

Typ

Sokoł

Historia
Stocznia

Zakłady Newskie, Petersburg Imperium Rosyjskie

Położenie stępki

1899

Wodowanie

24 czerwca?/7 lipca 1900

 MW Imperium Rosyjskiego
Nazwa

„Sowa” (1899)
„Rjanyj” (1902)

Wejście do służby

maj 1902

 Flota Czerwona
Nazwa

„Rjanyj”

Wejście do służby

1917

Wycofanie ze służby

kwiecień 1918

 Merivoimat
Nazwa

S1

Wejście do służby

1918

Wycofanie ze służby

1930

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

normalna: 220 ton
pełna: 240 t

Długość

57,91 metra

Szerokość

5,64 m

Zanurzenie

2,29 m

Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania
4 kotły Yarrow, moc 3800 KM, 2 śruby
Prędkość

26,5-27,5 węzła

Zasięg

450-660 Mm przy prędkości 13 węzłów

Uzbrojenie
1 działo 75 mm
3 działa 47 mm (3 x I)
Wyrzutnie torpedowe

2 x 381 mm (2 x I)
6 torped

Załoga

52-61

Multimedia w Wikimedia Commons

Projekt i budowa edytuj

„Rjanyj” był jednym z kilkudziesięciu niszczycieli typu Sokoł, który został wykonany przez rodzimy przemysł okrętowy na wzór zbudowanego w Wielkiej Brytanii prototypu – „Sokoła”[1]. Na skutek szybkiego rozwoju tej klasy okrętów na świecie i opóźnień rosyjskich stoczni, w chwili wejścia do służby, okręty te z racji niewielkiej wyporności i uzbrojenia bardziej odpowiadały już klasie torpedowców[2]. Początkowo okręty klasyfikowane były jako torpedowce i dopiero w 1907 roku zaliczono je do nowo wyodrębnionej w Rosji klasy niszczycieli (dosłownie: torpedowców eskadrowych, ros. eskadriennyj minonosiec)[3].

Okręt zbudowany został w Zakładach Newskich w Petersburgu[1][4]. Początkowo otrzymał nazwę „Sowa” (Сова – sowa)[5]. Stępkę pod budowę niszczyciela położono w 1899 roku, został zwodowany 26 czerwca?/8 lipca 1899 roku, a próby odbiorcze prowadzono w październiku 1901 roku[5]. Do służby w Marynarce Wojennej Rosji przyjęto go w maju 1902 roku, już pod nazwą „Rjanyj” (Рьяный – zapalczywy), zmienioną 9 marca 1902 roku[5].

Dane taktyczno-techniczne edytuj

Okręt był niewielkim, czterokominowym niszczycielem z taranowym dziobem[6]. Długość całkowita wykonanego ze stali niklowej kadłuba wynosiła 57,91 metra, szerokość 5,64 metra i zanurzenie 2,29 metra[7][8][a]. Wyporność normalna wynosiła 220 ton, zaś pełna 240 ton[4][9][b]. Okręt napędzany był przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 3800 KM, poruszające dwie śruby, do których parę dostarczały cztery kotły Yarrow[1][4]. Na próbach „Rjanyj” osiągnął maksymalną prędkość 26,8 węzła[5]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o masie 58-80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący od 450 do 660 Mm przy prędkości 13 węzłów[1][c].

Okręt wyposażony był w dwie pojedyncze obrotowe wyrzutnie torped kalibru 381 mm, umieszczone w osi podłużnej na pokładzie na rufie, z zapasem sześciu torped[10]. Główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiło pojedyncze działo kal. 75 mm Canet o długości 50 kalibrów (L/50), umieszczone na platformie nad pomostem bojowym, strzelające pociskami o masie 4,9 kg, z zapasem 160 pocisków przeciwpancernych[11]. Uzbrojenie uzupełniały trzy pojedyncze działa kal. 47 mm Hotchkiss M1885 L/40 (dwa umieszczone na burtach za pomostem bojowym i jedno na samej rufie)[11]. Strzelały pociskami o masie 1,5 kg, a zapas amunicji wynosił 800 sztuk[11].

Załoga okrętu liczyła początkowo 52 osoby, w tym czterech oficerów[12]. Do początku I wojny światowej załoga wzrosła do 61 osób, w tym czterech oficerów[13].

Służba edytuj

Niszczyciel wszedł w skład Floty Bałtyckiej[9][14]. W 1910 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano obie wyrzutnie torped kal. 381 mm i wszystkie działka kal. 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kal. 450 mm[d] oraz drugą armatę kal. 75 mm (usytuowaną w pobliżu rufy) i dwa pojedyncze karabiny maszynowe kal. 7,62 mm[1]. Prócz tego okręt przystosowano do przenoszenia 10 min[1][4]. W 1914 roku „Rjanyj” został pozbawiony uzbrojenia torpedowego i stał się okrętem łącznikowym, znajdując się w składzie 6. Dywizjonu II Dywizji Torpedowej[1][15]. W sierpniu 1914 roku jednostka wzięła udział w odnalezieniu niemieckiego krążownika „Magdeburg”, który osiadł na mieliźnie w rejonie wyspy Osmussaar[16][17]. W czerwcu 1915 roku „Rjanyj” wziął udział w akcji ratowniczej po zatopieniu przez SM U-26 stawiacza min „Jenisej”, biorąc na pokład 19 rozbitków[18][19]. W styczniu 1916 roku okręt został przystosowany do pełnienia roli trałowca, bez wyrzutni torped[1][4]. Jednostka została przydzielona do 2. Dywizjonu Dywizji Trałowców[20].

 
Jako S1 w fińskiej służbie

W wyniku rewolucji październikowej okręt został przejęty przez bolszewików, po czym, porzucony w Helsinkach, został 13 kwietnia 1918 roku zdobyty przez Finów[1][21]. Po zawarciu traktatu pokojowego w Tartu w 1920 roku miał być zwrócony Rosji radzieckiej, lecz zamiast tego został wraz z dwoma innymi (S2 i S5) odkupiony przez Finlandię po cenie złomu[22]. W fińskiej służbie miał dwa działa głównego kalibru i tylko jedną wyrzutnię torped[23].

W 1925 roku S1 brał udział w jesiennym rejsie szkolnym po Zatoce Botnickiej, podczas którego 3 października zespół czterech okrętów trafił w silny sztorm z huraganowym wiatrem i po północy zatonął torpedowiec S2[24]. S1 zdołał dopłynąć, walcząc z falami, do Mäntyluoto koło Pori z niecałym workiem zapasu węgla na pokładzie[24]. Jednostka pełniła służbę w Marynarce Wojennej Finlandii pod nazwą S1 do wycofania w 1930 roku[4][25]. Według innych publikacji, S1 został w latach 1930-32 przebudowany i używany jako dozorowiec, a następnie okręt-cel, po czym został skreślony w 1939 roku[22].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Według Navypedii długość okrętu wynosiła 58,5 metra[1].
  2. ↑ Według Navypedii wyporność normalna wynosiła 250 ton, zaś pełna 305 ton[1].
  3. ↑ Według Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905 zapas węgla wynosił 60 ton[4].
  4. ↑ Według Afonin 2009 ↓, s. 79, kaliber wyrzutni torpedowych pozostał ten sam (381 mm)

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Ivan Gogin: KRECHET torpedo boats (1900-1904). Navypedia. [dostęp 2017-10-31]. (ang.).
  2. ↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 32.
  3. ↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 4.
  4. ↑ a b c d e f g Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: 1979, s. 206.
  5. ↑ a b c d Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 9.
  6. ↑ Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: 1979, s. 205.
  7. ↑ Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: 1979, s. 205-206.
  8. ↑ Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: 2012, s. 247.
  9. ↑ a b T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1905. Portsmouth: 1905, s. 330.
  10. ↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 11-12.
  11. ↑ a b c Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 11.
  12. ↑ Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 12.
  13. ↑ Afonin 2009 ↓, s. 82.
  14. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 573.
  15. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 490.
  16. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 137.
  17. ↑ Edmund Kosiarz: Pierwsza wojna światowa na Bałtyku. Gdańsk: 1979, s. 80-81.
  18. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 173.
  19. ↑ Edmund Kosiarz: Pierwsza wojna światowa na Bałtyku. Gdańsk: 1979, s. 144.
  20. ↑ Afonin 2009 ↓, s. 86.
  21. ↑ Edmund Kosiarz: Pierwsza wojna światowa na Bałtyku. Gdańsk: 1979, s. 376-377.
  22. ↑ a b Afonin i Bałakin 2004 ↓, s. 29.
  23. ↑ Afonin 2009 ↓, s. 91.
  24. ↑ a b L. Kaszejew. Wojenno-morskije siły Finlandii 1918 - 1945 gg. „Morskaja Kollekcyja”. Nr 2/2015 (185), s. 6, 2015. (ros.). 
  25. ↑ Ivan Gogin: S1 destroyers (1900-1902/1918). Navypedia. [dostęp 2017-10-31]. (ang.).

Bibliografia edytuj

  • Nikołaj Afonin, Siergiej Bałakin. Minonoscy tipa «Sokoł». „Morskaja Kollekcyja”. Nr 2/2004 (59), 2004. (ros.). 
  • Nikołaj Afonin: Minonosiec «Sokoł» i «sokoły». Sankt Petersburg: Gangut, 2009, seria: Midel-Szpangout. nr 18. ISBN 978-5-904180-07-2. (ros.).
  • T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1905. Portsmouth: J. Griffin and Co., 1905. (ang.).
  • Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
  • Ivan Gogin: KRECHET torpedo boats (1900-1904). Navypedia. [dostęp 2017-10-31]. (ang.).
  • Ivan Gogin: S1 destroyers (1900-1902/1918). Navypedia. [dostęp 2017-10-31]. (ang.).
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rjanyj_(1900)&oldid=70872491”