Sammy Davis Jr.

aktor i muzyk amerykański (1925–1990)

Samuel George „Sammy” Davis Jr. (ur. 8 grudnia 1925 w Nowym Jorku, zm. 16 maja 1990 w Beverly Hills) – amerykański muzyk, piosenkarz, tancerz, aktor, artysta wodewilu i komik, którego nazywano „największym artystą, jaki kiedykolwiek pojawił się na scenie w Stanach Zjednoczonych”[2].

Sammy Davis Jr.
Ilustracja
Sammy Davis Jr. (1972)
Imię i nazwisko

Samuel George Davis Jr.

Data i miejsce urodzenia

8 grudnia 1925
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

16 maja 1990
Beverly Hills

Przyczyna śmierci

rak przełyku

Gatunki

pop tradycyjny, big-band, jazz, easy listening, swing, blues

Zawód

piosenkarz, tancerz, aktor, komik

Aktywność

1933–1990[1]

Powiązania

Rat Pack, Bing Crosby, Louis Armstrong, Dinah Shore, Quincy Jones, Frank Sinatra, Count Basie, Tommy Dorsey, Dean Martin, Duke Ellington

Strona internetowa

Życiorys

edytuj

Urodził się w nowojorskim Harlemie na Manhattanie jako syn afroamerykańskiego artysty Samuela George’a Davisa „Sammy’ego” Seniora[3] i tancerki Elvery Sanchez[4]. W wieku trzech lat zadebiutował na scenie występując z Holiday in Dixieland, trupą wodewilową z udziałem jego ojca i prowadzoną przez wuja Willa Mastina[5]. Występy zdobyły fenomenalną popularność wśród publiczności i wkrótce zmieniono nazwę zespołu Will Mastin’s Gang Featuring Little Sammy. W wieku siedmiu lat Davis zadebiutował na ekranie w komedii muzycznej Rufus Jones for President (1933) z Ethel Waters, a później otrzymał lekcje stepowania u Billa „Bojanglesa” Robinsona. W 1941 Mastin Gang występował w Michigan Theater w centrum Detroit w Michigan, gdzie Davis po raz pierwszy spotkał Franka Sinatrę – był to początek przyjaźni na całe życie[6].

W 1943, mając osiemnaście lat Davis wstąpił do United States Army, gdzie nieustannie walczył z rasizmem[1]. Po powrocie ze służby w 1945 grupa została przemianowana na Will Mastin Trio. Trzy lata później Will Mastin Trio występowało z Mickeyem Rooneyem, a na początku następnej dekady m.in. w nowojorskim klubie Capitol i Ciro’s w Hollywood. W 1952 na zaproszenie Sinatry zagrali także na nowo zintegrowanej Copacabanie, a potem w programie ABC Three for the Road—with the Will Mastin Trio (1953).

W 1954 Davis podpisał kontrakt z Deccą, zdobywając szczyty list przebojów swoim debiutanckim albumem Starring Sammy Davis Jr.. W tym samym roku stracił lewe oko w głośnym wypadku samochodowym, ale po powrocie na scenę na początku 1955 został powitany z jeszcze większym entuzjazmem niż wcześniej dzięki serii hitów, w tym „Something’s Gotta Give”, „Love Me or Leave Me” i „That Old Black Magic”. Rok później Davis zadebiutował na Broadwayu jako Charlie Welch w musicalu Mr. Wonderful (1956) z Chitą Riverą, występując w ponad 400 przedstawieniach i zapoczątkował hit piosenką „Too Close for Comfort”[7].

Powrócił na kinowy ekran w roli Danny’ego Johnsona w dramacie Anna Lucasta (1958) u boku Earthy Kitt, a rok później wystąpił jako Sportin' Life w ekranizacji opery George’a Gershwina Porgy i Bess (Porgy and Bess, 1959) w reżyserii Ottona Premingera i Roubena Mamouliana. W 1959 został członkiem założycielem Rat Pack, luźnej konfederacji współpracowników Sinatry (w tym również Dean Martin, Peter Lawford i Joey Bishop), która zaczęła regularnie występować razem w kasynie Sands w Las Vegas. W 1960 wystąpili w komedii kryminalnej Lewisa Milestone’a Ryzykowna gra (Ocean’s Eleven). Był główną gwiazdą jako Jonah Williams w komediowym westernie Johna Sturgesa Sierżanci 3 (Sergeants 3, 1962) i wykonując przebój filmu „What Kind of Fool Am I?”[6]. W 1965 był nominowany do Tony Award za rolę Joego Wellingtona w musicalu Golden Boy, gdzie pojawił się pierwszy międzyrasowy pocałunek na Broadwayu z Paulą Wayne[8].

 
Akcja założycielska nr 1 Sammy Davis Enterprises of Delaware, Ltd. na 6 udziałów po 100 USD każdy, wyemitowana 25 marca 1965 r., zarejestrowana na Sammy’ego Davisa Jr. i nosząca jego odręczny podpis jako prezesa. Kapitał zakładowy jego firmy produkcyjnej wynosił 10 000 USD.

W 1964 ukazał się trzeci film z udziałem Rat Pack, muzyczna komedia kryminalna Robin i 7 gangsterów (Robin and the 7 Hoods), gdzie zagrał postać Willa. Napisał dwie autobiografie: Yes I Can (1965) i Why Me? (1989). W 1966 miał swój własny program telewizyjny zatytułowany The Sammy Davis Jr. Show. W komedii szpiegowskiej Richarda Donnera Sól i pieprz (Salt and Pepper, 1968) zagrał postać Charlesa Salta, współwłaściciela klubu nocnego w Swingującym Londynie. Film okazał się hitem i powstał sequel One More Time (1970) w reż. Jerry’ego Lewisa[9]. Wystąpił potem jako Big Daddy Brubeck w dramacie muzycznym Boba Fosse Słodka Charity (Sweet Charity, 1969) na podstawie musicalu Neila Simona z Shirley MacLaine. W czerwcu 1972 jego piosenka „The Candy Man” z filmu Willy Wonka i fabryka czekolady (Willy Wonka and the Chocolate Factory, 1971) dotarła na szczyt listy przebojów Hot 100 tygodnika „Billboard”. I został gwiazdą Las Vegas, zyskując przydomek „Pan show businessu[10]. Był gospodarzem własnego programu telewizyjnego Sammy and Company (1975–1977). Zagrał Littlechapa w filmie muzycznym Sammy Stops the World (1978). Pojawił się także w wielu produkcjach telewizyjnych, w tym Aniołki Charliego (1977), Tylko jedno życie (1979), Szpital miejski (1982) czy Detektyw Hunter (1989).

Jednak pod koniec lat siedemdziesiątych i przez większość lat osiemdziesiątych profil Davisa zmalał i był on głównie ograniczony do kasyna, a tournee po powrocie z 1988, które odbył z Sinatrą i Martinem, w dużej mierze nie powiodło się. Jego występ jako Little Mo w komediodramacie muzycznym Złapać rytm (Tap, 1989) u boku Gregory’ego Hinesa spotkał się z dużym uznaniem.

Życie prywatne

edytuj

Od listopada 1957 do stycznia 1958 był związany z Kim Novak[11]. 10 stycznia 1958 ożenił się z Loray White. 23 kwietnia 1959 doszło do rozwodu. Jego przejście na judaizm spotkało się z poważnymi kontrowersjami w społeczności afroamerykańskiej, a małżeństwo z 13 listopada 1960 ze szwedzką aktorką May Britt wywołało publiczne oburzenie, a nawet groźby śmierci. Krążyła plotka lub mit, że John F. Kennedy i Robert F. Kennedy powiedzieli Frankowi Sinatrze, aby przekazał Davisowi, aby nie żenił się w maju aż do wyborów prezydenckich w 1960 roku. W tym czasie małżeństwa międzyrasowe były prawnie zabronione w 31 stanach USA i dopiero w 1967 te prawa (do 17 stanów) zostały uznane za niezgodne z konstytucją przez Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych. Parze udzielił ślub rabin William M. Kramer. Jednak zostało potwierdzone przez córkę Davisa i Britt Tracey, Nancy Sinatrę i dokumentalistę Sama Pollarda, że to małżeństwo spowodowało, że prezydent Kennedy odrzucił zaproszenie Davisa do występu na jego inauguracji[12][13]. Z May Britt miał dwóch synów - Marka (ur. 1996) i Jeffa (ur. 1963) oraz córkę Tracey (ur. 5 lipca 1961)[14][15]. 19 grudnia 1968 rozwiedli się, po tym, jak Davis przyznał się do romansu z piosenkarką Lolą Falaną (1967)[11]. Po rozwodzie Davis uzależnił się od alkoholu i „znalazł ukojenie w narkotykach, szczególnie w kokainie i azotynach amylu, i krótko eksperymentował z satanizmem i pornografią[16][17][18]. 11 maja 1970 poślubił artystkę estradową Altovise Joanne Gore, z którą miał syna Manny’ego[11].

19 listopada 1954 Davis jechał z Las Vegas do Los Angeles, aby nagrać ścieżkę dźwiękową do filmu Sześć mostów na krzyż (Six Bridges to Cross). Nigdy nie dotarł do studia. Wczesnym rankiem jego Cadillac zderzył się z pojazdem, który wyjechał przed nim. Odniósł masywne obrażenia twarzy, w tym złamany nos i uszkodzenie lewego oka tak poważne, że musiało zostać zastąpione plastikowym. Jako wytrawny profesjonalista wrócił na scenę zaledwie dwa miesiące później[19].

Davis miał skomplikowane relacje z czarną społecznością i spotkał się z krytyką po publicznym wsparciu prezydenta Richarda Nixona w 1972 roku. Pewnego dnia na polu golfowym z Jackiem Bennym zapytano go, jakie jest jego upośledzenie. „Upośledzenie?” - zapytał. „Porozmawiajmy o upośledzeniu. Jestem jednookim Murzynem, który jest Żydem[20]. To miało się stać charakterystycznym komentarzem, opisanym w jego autobiografii i wielu artykułach”[21].

Śmierć

edytuj

Zmarł 16 maja 1990 w wieku 64 lat w Beverly Hills na raka przełyku[22].

Filmografia

edytuj

Dyskografia

edytuj

Decca Records

edytuj

Reprise Records

edytuj

Motown Records

edytuj

MGM Records

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b Edward J. Boyer: Consummate Entertainer Sammy Davis Jr. Dies at 64. „Los Angeles Times”, 1990-05-17. [dostęp 2013-03-02]. (ang.).
  2. Randy Blaser, Rediscovering the genius of Sammy Davis, Jr, „Chicago Tribune”, 20 grudnia 2017 [dostęp 2013-03-02] (ang.).
  3. Sammy Davis Sr. (1900-1988). Find a Grave. [dostęp 2020-11-25]. (ang.).
  4. Obituary: Elvera Davis, 95, Tap Dancer And Mother of Sammy Davis Jr. „The New York Times”. [dostęp 2020-03-02]. (ang.).
  5. Sammy Davis, Jr., [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-03-02] (ang.).
  6. a b Jason Ankeny: Artist Biography: Sammy Davis Jr.. AllMusic. [dostęp 2013-03-02]. (ang.).
  7. Sammy Davis Jr.. Internet Broadway Database. [dostęp 2020-11-25]. (ang.).
  8. Paul Wontorek: Paula Wayne, Golden-Voiced Broadway Star of „Golden Boy”, Dead at 84. Broadway.com, 2018-11-11. [dostęp 2020-11-25]. (ang.).
  9. Jason Ankeny: Sammy Davis Jr. Biography. AllMovie. [dostęp 2013-03-02]. (ang.).
  10. Starring Sammy Davis Jr. As Mr. Show Business: Inspiring Stories And Facts. Groovy History, 2019-12-08. [dostęp 2020-11-25]. (ang.).
  11. a b c Sammy Davis Jr. Dating. FamousFix. [dostęp 2020-11-18]. (ang.).
  12. Deborah Young: Sammy Davis, Jr.: I’ve Gotta Be Me’: Film Review. „The Hollywood Reporter”, 1990-05-17. [dostęp 2017-09-10]. (ang.).
  13. Luchina Fisher: Why JFK Refused to Let Sammy Davis Jr. Perform at White House. ABC News, 2014-04-18. (ang.).
  14. Shekhar Bhatia: Sammy Davis Jr's son reveals extraordinary family secret. „Daily Mail”, 2015-02-10. [dostęp 2017-09-10]. (ang.).
  15. Learn More About May Britt’s Sons Jeff Davis And Mark Davis. ecelebrityMirror. [dostęp 2017-09-10]. (ang.).
  16. Rich Cohen: As Sammy’s star imploded. „Los Angeles Times”, 2008-11-02. [dostęp 2020-08-18]. (ang.).
  17. Marjorie Rosen: The Entertainer. „People”, 1990-05-28. [dostęp 2020-08-18]. (ang.).
  18. Revenge Porn: That time Linda Lovelace taught Sammy Davis Jr. how to deepthroat… her husband. Dangerous Minds. [dostęp 2016-09-08]. (ang.).
  19. B. Myint: 7 Facts About Sammy Davis Jr.. Biography.com, 2015-12-07. [dostęp 2020-08-18]. (ang.).
  20. Religion: Jewish Negro. „Time”, 1990-02-01. [dostęp 2020-11-25]. (ang.).
  21. Rebecca DubeMay: Menorah Illuminates Davis Jr.’s Judaism. Forward, 2009-05-20. [dostęp 2020-11-25]. (ang.).
  22. Peter B. Flint: Sammy Davis Jr. Dies at 64; Top Showman Broke Barriers. „The New York Times”, 1990-05-17. [dostęp 2013-03-02]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • James Robert Parish, Michael R. Pitts: Hollywood Songsters: Allyson to Funicello. Routledge, 2003, s. 225. ISBN 978-0-415-94332-1.

Linki zewnętrzne

edytuj