Tanypezidae
Tanypezidae – rodzina owadów z rzędu muchówek i podrzędu krótkoczułkich. Obejmuje 28 opisanych gatunków. Larwy prawdopodobnie są saproksylofagami.
| Tanypezidae | |
| Rondani, 1856 | |
| Okres istnienia: miocen–dziś | |
 Głowa Neotanypeza abdominalis | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | Schizophora |
| Parvordo | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina |
Tanypezidae |
Opis edytuj
Muchówki o ciele długości od 5 do 11,5 mm[1]. Głowa ich jest wyższa niż długa, z tyłu spłaszczona, ubarwiona głównie czarno, często z jaśniejszą twarzą, potylicą i czułkami. Czoło jest jedwabiście owłosione, o bokach zaopatrzone w rzędy drobnych szczecinek, za wzgórkami ocznymi dyskowato wyniesione. Potylica jest biało omszona. Policzki są wąskie, z krótkimi włoskami. Nadustek ma szeroki przedni brzeg. Nie występują wibrysy i zewnętrzne szczecinki ciemieniowe. Czułki są wystające, zagięte, o zwężonym i wydłużonym pierwszym członie biczyka. Tułów jest zwarty i szeroki, czarny z paskami srebrzystego owłosienia, a niekiedy z żółtymi kropkami. Szerokie przedpiersie sięga episternum przedtułowia. Łuseczki są na brzegach długo owłosione. Użyłkowanie skrzydła cechują kompletna i nieprzerywana żyłka subkostalna, drobno oszczeciniona pierwsza żyłka radialna, silnie zbieżne ku wierzchołkom żyłki M1 i R4+5 oraz silnie zakrzywiona druga odnoga przedniej żyłki kubitalnej. Białe przezmianki mają niekiedy przyciemnione szczecinki na grzbietowej stronie. Barwa długich i smukłych odnóży jest głównie żółta, a odwłoka głównie czarna. Drugi segment odwłoka ma zwykle poprzecznie podzielone sternum oraz długie, grube szczecinki przednio-boczne na tergicie. U samicy segmenty odwłoka od szóstego do dziesiątego są zwężone i wydłużone, tworząc pokładełko. Siódmy segment samicy ma oddzielone od siebie i silnie podłużnie podzielone tergit i sternit. Ponadto samicę cechują w przekroju poprzecznym zakrzywione przysadki odwłokowe oraz dwie dobrze rozwinięte, szeroko jajowate spermateki. U samca ósmy sternit odwłoka jest srebrzyście omszony. Na epandrium i całkowicie z nim zespolonym surstylusie występują zarówno drobne jak i mocne szczecinki, a powierzchnie tych narządów pozbawione są tekstury. Postgonit samca jest miękki, kształtu paskowatego, wyposażony w drobne szczecinki wierzchołkowe i u nasady zlany z wewnętrzną powierzchnią hypandrium. Na nadprącie składają się dwa skleryty połączone stawowo z nasadą fallusa i tylną krawędzią hypandrium[2].
Biologia i występowanie edytuj
Jaja są około 2,3 mm dłuższe niż szerokie, z drobnymi mikropylami, kilkoma podłużnymi bruzdami, zbiegającymi się ku szczytowi i silniej niż u Strongylophthalmyiidae guzkowanej powierzchni[2]. Bionomia jest słabo poznana i jakiekolwiek dane dotyczą tylko Tanypeza longimana. Larwy tego gatunku są prawdopodobnie saproksylofagami, rozwijającymi się w butwiejącym drewnie. Owady dorosłe spotyka się na niskiej roślinności w sąsiedztwie martwych, leżących drzew i gnijących pniaków[2][3].
Przedstawiciele rodziny zamieszkują Palearktykę, Nearktykę i krainę neotropikalną[2], przy czym w Nearktyce występują 2 gatunki, a w Palearktyce tylko jeden, znany również z Polski – T. longimana[2][3][4] (zobacz: Tanypezidae Polski).
Systematyka i filogeneza edytuj
Takson ten wprowadzony został w 1856 roku przez Camilo Róndaniego[5]. Dawniej zaliczano doń także podrodzinę Strongylophthalmyiinae, obecnie traktowaną jako odrębna rodzina[4][2]. W 2013 roku Owen Lonsdale dokonał rewizji systematyki rodziny na podstawie analizy filogenetycznej. Jej wyniki wskazują na siostrzaną relację pomiędzy Strongylophthalmyiidae i Tanypezidae oraz z silnym wsparciem potwierdzają monofiletyzm tych rodzin[2]. W 2014 roku ten sam autor opublikował pełny katalog rodziny[6]. Do Tanypezidae należy 28 opisanych gatunków, zgrupowanych w dwóch siostrzanych rodzajach[2][6]:
- Neotanypeza Hendel, 1903
- Tanypeza Fallén, 1820
W zapisie kopalnym znany jest tylko jeden gatunek wymarły – datowany na środkowy miocen Neotanypeza dominicana[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Kyle Apigian, F. Christian Thompson, Family Tanypezidae, [w:] Manual of Central American Diptera Volume 2, B.V. Brown i inni, NRC Research Press, 2010, s. 831-835, ISBN 978-1-927346-19-8.
- ↑ a b c d e f g h Owen Lonsdale: Review of the Families Tanypezidae and Strongylophthalmyiidae, with a Revision of Neotanypeza Hendel (Diptera: Schizophora). Waszyngton: Smithsonian Institution Scholarly Press, 2013, seria: Smithsonian Contributions to Zoology.
- ↑ a b Jindřich Roháček. Strongylophthalmyiidae, Tanypezidae and Megamerinidae (Diptera) in the Czech Republic and Slovakia: current state of knowledge. „Acta Mus. Siles. Sci. Natur.”. 65, s. 1-13, 2016. DOI: 10.1515/cszma-2016-0001. ISSN 2336-3193.
- ↑ a b J. Razowski (red.), T. Zatwarnicki (kompilacja i aktualizacja): Wykaz Muchówek Polski Check-list of Polish Diptera Wersja: IV 2001. 2001. [dostęp 2016-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)].
- ↑ Thomas Pape, Vladimir Blagoderov, Mikhail B. Mostovski, Order Diptera Linnaeus, 1758, [w:] Zhang Zhiqiang (red.), Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, 2011, s. 222-229 [dostęp 2017-10-01].
- ↑ a b Owen Lonsdale. World Catalogue of the Family Tanypezidae (Diptera: Schizophora). „Zootaxa”. 3857 (3), s. 412–422, 2014. DOI: 10.11646/zootaxa.3857.3.4.
- ↑ Owen Lonsdale, Kyle Apigian. Description of the First Known Fossil Representative of the Family Tanypezidae (Diptera: Schizophora). „Tijdschrift voor Entomologie”. 153 (2), s. 213–216, 2010. DOI: 10.1163/22119434-900000299.