Wysoka (miasto)
 |
Ten artykuł od 2008-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Wysoka (niem. Wissek) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie pilskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wysoka. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. pilskiego.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
.JPG)
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Data założenia |
XIII w. | ||
| Prawa miejskie |
1505 | ||
| Burmistrz |
Artur Kłysz | ||
| Powierzchnia |
4,82 km² | ||
| Wysokość |
110 m n.p.m. | ||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna |
+48 67 | ||
| Kod pocztowy |
89-320 | ||
| Tablice rejestracyjne |
PP | ||
Położenie na mapie gminy Wysoka  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu pilskiego  | |||
 53°10′54″N 17°04′47″E/53,181667 17,079722
| |||
| TERC (TERYT) |
3019094 | ||
| SIMC |
0967417 | ||
Urząd miejski Plac Powstańców Wielkopolskich 2189-320 Wysoka | |||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
30 czerwca 2016 roku miasto liczyło 2703 mieszkańców[1].
Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1505 roku położone było w XVI wieku w województwie kaliskim[2].
Położenie edytuj
Wysoka leży 20 km na wschód od Piły 5 km na północ od trasy krajowej nr 10, na Pojezierzu Krajeńskim, na pagórkowatym, polodowcowym terenie. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 190 Gniezno-Krajenka oraz nieczynna linia kolei wąskotorowej do Łobżenicy i Białośliwia.
Pod względem historycznym Wysoka leży na obszarze dawnej Krajny[3].
Przyroda edytuj
W odległości 1 km na zachód od miasta, przy drodze do Rudnej znajduje się Góra Wysoka (157 m n.p.m.) – najwyższe wzniesienie pasma wzgórz morenowych, tzw. Gór Wysockich (zwanych też Wysokimi), które porośnięte jest lasem z przewagą sosny. Miasto leży pomiędzy dwoma pasmami moren czołowych na wysokości 110 m n.p.m., a na południe od miasta rozciąga się teren podmokłych łąk, gdzie gniazdują liczne ptaki. Miejsce to jest zalewane okresowo wodą z tzw. kanału okalinieckiego, który stanowi dopływ rzeczki Radacznicy wpadającej do Jeziora Kopcze pod Kaczorami. Jej źródła znajdują się w okolicy miasta. Jedno z nich wypływa z Gór Wysockich. Wiosną i jesienią te podmokłe tereny, które znajdują się między Wysoką, Wysoczką i Wysoką Małą stają się ostoją dla licznie migrujących ptaków (łabędzie, kaczki, gęsi, żurawie itp.). Występują tu stada saren, dzików. Można też spotkać lisy, jeże, bobry europejskie, zające i wiele innych gatunków ssaków, ptaków, płazów i roślin.
Historia edytuj
Miejscowość istniała już w XIII wieku – pierwsza wzmianka pochodzi z 1260 roku. Wysoka była centrum znacznego terytorium stanowiącego własność Mikołaja Łodzi z nadania Bolesława Pobożnego. Znajdowała się wówczas na Przedgórzu (od strony Wysokiej Wielkiej). Od 1505 roku obok wsi Wysoka Wielka wymieniane jest miasto Wysoka, które było własnością szlachecką, m.in. Kościelskich i Tuczyńskich. Po wielkim pożarze miasta w 1772 roku wystawiono nowy przywilej miejski. 2 stycznia 1919 roku władzę w mieście objęli powstańcy wielkopolscy. Utworzono polską Radę Ludową i Straż Obywatelską. Wysoka była jedną z najbardziej na północ wysuniętych placówek powstańczych. Jednak już 4 stycznia Niemcy z Piły opanowali miasto. Kontrataki Polaków z Wyrzyska nie powiodły się. Wysoka wróciła do Polski na mocy traktatu wersalskiego w styczniu 1920 roku. W październiku i listopadzie 1939 roku na stoku Góry Wysokiej hitlerowcy rozstrzelali 19 Polaków. W okresie okupacji niemiecka administracja nazistowska zmieniła nazwę miasta na niem. Weißeck (1942–1945)[potrzebny przypis].
Demografia edytuj
- Piramida wieku mieszkańców Wysokiej w 2014 roku[1].
Urodzeni edytuj
Zabytki edytuj
.JPG)
.JPG)
- dawny układ przestrzenny w trójkącie dróg, z rynkiem (obecnie pl. Powstańców Wielkopolskich)
- zespół poklasztorny Kanoników Regularnych:
- późnobarokowy kościół Matki Bożej Różańcowej z lat 1727–1729, trójnawowy, nakryty sklepieniem żaglastym na gurtach; jednolite barokowe wyposażenie wnętrza z ok. 1729 roku:
- ołtarz główny ze starszym obrazem Matki Boskiej Śnieżnej z I połowy XVII wieku
- trzy ołtarze boczne
- stalle
- ambona
- chrzcielnica
- łuk tęczowy z grupą ukrzyżowania
- klasztor zapewne z 1. połowy XVIII wieku, w XIX i XX wieku przebudowany na plebanię
- szachulcowa dzwonnica z XVIII wieku z dzwonami z XVII i XIX wieku
- mur otaczający dziedziniec przykościelny z XVIII wieku z dwiema bramami
- późnobarokowy kościół Matki Bożej Różańcowej z lat 1727–1729, trójnawowy, nakryty sklepieniem żaglastym na gurtach; jednolite barokowe wyposażenie wnętrza z ok. 1729 roku:
- domy z końca XIX i początku XX wieku, w większości kalenicowe
- pomniki i miejsca pamięci:
- pomnik Powstańców Wielkopolskich z 1996 roku
- pomnik ku czci Poległych Wysoczan w czasie II wojny światowej (pierwotnie poświęcony Powstańcom Wielkopolskim i Poległym Wysoczanom w czasie II wojny światowej) z 1978 roku
- pomnik na miejscu egzekucji na Górze Wysokiej
- na cmentarzu mogiła ofiar egzekucji[potrzebny przypis]
Gospodarka edytuj
Wysoka jest niewielkim ośrodkiem gospodarczym, stanowiącym zaplecze dla rolniczej okolicy. Znajduje się tu zakład przemysłu drzewnego.
Sport edytuj
Od 1949 roku działa tutaj klub piłki nożnej GLKS Wysoka, który od sezonu 2015/2016 gra w IV lidze.
Miasta partnerskie edytuj
| Miasto | Kraj | Data podpisania umowy |
|---|---|---|
| Jesberg |  Niemcy |
2002 |
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Wysoka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 180.
- ↑ Jan Natanson-Leski, Zarys granic i podziałów Polski najstarszej, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław 1953, s. 377.
Linki zewnętrzne edytuj
- Wysoka (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 125.