Zdzisław Zych-Płodowski

oficer Wojska Polskiego

Zdzisław Zych-Płodowski (ur. 16 grudnia 1892 w Petrykozach, zm. 10 maja 1927 w Warszawie) – podpułkownik pilot lotnictwa Wojska Polskiego, inżynier mechanik. Kawaler Orderu Virtuti Militari za wojnę polsko-bolszewicką.

Zdzisław Zych-Płodowski
Zych
Ilustracja
podpułkownik pilot podpułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia

16 grudnia 1892
Petrykozy

Data i miejsce śmierci

10 maja 1927
Warszawa

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie
Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

1 pułk piechoty Legionów Polskich,
1 pułk artylerii lekkiej Legionów,
4 dywizjon artylerii konnej,
1 pułk lotniczy

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Polowa Odznaka Pilota
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje,
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej Medal Waleczności (Austro-Węgry) Medal Waleczności (Austro-Węgry)
Rozbity samolot Bleriot SPAD I 23 płk. Zdzisława Zych-Płodowskiego
Pogrzeb Zdzisława Zych-Płodowskiego
Grób Zdzisława Zycha-Płodowskiego na cmentarzu Powązkowskim

Życiorys edytuj

Syn Stanisława i Wandy Szpadkowskiej. Początkowo był kształcony w domu, następnie uczył się w ośmioklasowym gimnazjum filologicznym Tadeusza Radlińskiego w Siedlcach. W 1908 roku rozpoczął naukę w Szkole Inżynierskiej im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda w Warszawie[1]. W trakcie nauki w tej szkole wstąpił do Związku Walki Czynnej. Ukończył Szkołę w 1912 roku i przeniósł się do École Supérieure d’Aéronautique. Tam związał się z Związkiem Strzeleckim. W 1914 roku obronił pracę dyplomową i otrzymał dyplom inżyniera mechanika w specjalności lotniczej[2]. Zdecydował się na powrót do ojczyzny, we wrześniu 1914 roku wstąpił do 1 pułku piechoty Legionów Polskich. W trakcie walk został ranny w bitwie pod Nowym Sączem 6 grudnia 1914 roku. Po rekonwalescencji został przydzielony do 4. baterii 1 pułku artylerii lekkiej Legionów. W trakcie dalszych walk wykazał zdolności dowódcze i matematyczne co zadecydowało o skierowany go do Oficerskiej Szkoły Piechoty w Rembertowie. Podczas kryzysu przysięgowego został internowany w obozie w Beniaminowie. Po zwolnieniu pracował w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w Radzie Regencyjnej. Został komendantem wydziału Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) w Warszawy[3].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Jesienią 1918 roku wziął udział w przejęciu w ręce polskie lotniska mokotowskiego w Warszawie[4]. 16 grudnia 1918 roku znalazł się w grupie lotników, którzy złożyli uroczystą przysięgę wojskową na tym lotnisku[5]. W styczniu 1919 roku zainicjował utworzenie I Ruchomego Parku Lotniczego w Warszawie[6]. Kierowany przez niego Park obsługiwał eskadry I Grupy Lotniczej na Froncie Litewsko-Białoruskim podczas wojny polsko-bolszewickiej[7][8].

Od 21 stycznia 1920 roku pełnił funkcję kierownika Centralnych Warsztatów Lotniczych[9]. W lipcu 1920 roku, z uwagi na zapotrzebowanie, zgłosił się ochotniczo do służby w 4 dywizjonie artylerii konnej. W składzie tej jednostki, jako pierwszy oficer 1 baterii, wziął udział w walkach w obronie Płocka[1].

Po zakończeniu działań wojennych został oddelegowany do Niższej Szkoły Pilotów w Bydgoszczy na kurs pilotażu. Jednocześnie, z racji posiadanego wykształcenia technicznego, został zatrudniony jako wykładowca na kursie teoretycznym w tej szkole. Szkołę kończył w lipcu 1921 roku[4]. W listopadzie 1921 roku ukończył Wyższą Szkołę Pilotów w Grudziądzu[10].

W lipcu 1921 r. został mianowany szefem Wojskowej Centrali Badań Lotniczych i sprawował to stanowisko do 1926 roku. Równolegle, od 1922 roku, wykładał na Politechnice Warszawskiej, gdzie prowadził wykłady z teorii i konstrukcji samolotów. Jako oficer nadetatowy 1 pułku lotniczego w 1923 był kierownikiem Wojskowej Centrali Badań Lotniczych[11], a w 1924 pracował w Centralnych Zakładach Lotniczych[12]. W 1924 roku został skierowany na kilkumiesięczny staż lotniczy we Francji. W 1925 roku został członkiem jury konkursu na projekt samolotu wojskowego ogłoszonego przez Ministerstwo Komunikacji. W sierpniu 1926 roku otrzymał awans na stanowisko zastępcy szefa Departamentu Lotnictwa w Ministerstwie Spraw Wojskowych[3].

W korpusie oficerów aeronautycznych został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[13], a następnie do stopnia podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923[14].

Poniósł śmierć w wypadku lotniczym 10 maja 1927 roku w Warszawie, gdy pilotowany przez niego samolot Blériot-SPAD S.61C1 nr 1.39 spadł na ulicę Górną 17[15][16]. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (Aleja Zasłużonych-1-6)[17][18].

Działalność społeczna edytuj

Od 6 sierpnia 1920 roku był skarbnikiem w Zarządzie Głównym Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP). W 1925 roku był jednym z inicjatorów powstania specjalistycznego czasopisma „Przegląd Lotniczy”. Był tam członkiem redakcji i redaktorem działu technicznego. W prasie lotniczej opublikował ok. 30 artykułów w „Wiedzy Lotniczej”, „Locie” oraz w „Locie Polskim”. Publikował artykuły poświęcone nowinkom lotniczym prezentowanym na wystawach w Paryżu oraz Pradze. Zajmował się zagadnieniami szybownictwa, przewidywał szybki rozwój lotnictwa, propagował rozbudowę szkolnictwa lotniczego. Swe poglądy nt. przyszłości lotnictwa zawarł w książkach: „O lotnictwie w ogólności” oraz „O budowie płatowców”[3]. Pracował również jako wykładowca na Politechnice Warszawskiej oraz na wieczorowych kursach dla nauczycieli organizowanych przez Komitet Stołeczny LOPP[19].

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b Romeyko 1933 ↓, s. 346.
  2. Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 171.
  3. a b c Zdzisław Zych-Płodowski. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2020-05-12]. (pol.).
  4. a b Zych-Płodowski Zdzisław. Historia Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2020-05-13]. (pol.).
  5. Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 65.
  6. Romeyko 1933 ↓, s. 120.
  7. Tarkowski 1991 ↓, s. 29.
  8. Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 97.
  9. Pawlak 1989 ↓, s. 36.
  10. a b Romeyko 1933 ↓, s. 347.
  11. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 927, 935.
  12. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 848.
  13. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 943.
  14. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 861.
  15. Popiel 2014 ↓, s. 120.
  16. Pułk. Zych-Płodowski ofiarą katastrofy lotniczej. „Ilustrowany Kuryer Codzienny”. 130/1927, s. 8, 13 maja 1927. Kraków: Maryan Dąbrowski. OCLC 441210282. 
  17. Cmentarz Stare Powązki: ZDZISŁAW ZYCH-PŁODOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2022-05-18].
  18. Nagrobek Zdzisława Zych-Płodowskiego. komitetpowazkowski.home.pl. [dostęp 2016-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-07)].
  19. Młody Lotnik i 6'1927 ↓, s. 147.
  20. M.P. z 1930 r. nr 300, poz. 423 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  21. M.P. z 1928 r. nr 65, poz. 88 „za zasługi na polu organizacji i administracji wojska”.
  22. Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 292.
  23. a b Na podstawie fotografii Plik:Zdzisław Zych Płodowski.JPG

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj