Wikipedia

Anolidae

(Przekierowano z Anolis)

Anolidae[35] – monotypowa rodzina jaszczurek zaliczana do infrarzędu Iguania w obrębie rzędu łuskonośnych (Squamata)[36].

Anolidae
Cocteau, 1836[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – A. lineatus
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Rząd

łuskonośne

Infrarząd

Iguania

Rodzina

Anolidae

Typ nomenklatoryczny

Rodziny: Anolis Daudin, 1802
Rodzaju: Anolis auratus Daudin, 1802

Rodzaje i gatunki

Anolis Daudin, 1802[34]
437 gatunków – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowania edytuj

Rodzina obejmuje kilkaset gatunków występujących w Ameryce (Stany Zjednoczone (włącznie z Navassą), Meksyk, Belize, Gwatemala, Salwador, Honduras, Nikaragua, Kostaryka, Panama, Kuba, Bahamy, Kajmany, Jamajka, Turks i Caicos, Haiti, Dominikana, Portoryko, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych, Anguilla, Saint-Martin, Saint-Barthélemy, Saba, Sint Eustatius, Saint Kitts i Nevis, Antigua i Barbuda, Montserrat, Gwadelupa, Dominika, Martynika, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny, Barbados, Grenada, Aruba, Curaçao, Bonaire, Kolumbia, Trynidad i Tobago, Wenezuela, Gujana, Surinam, Gujana Francuska, Brazylia, Ekwador, Peru, Boliwia i Paragwaj)[37]. Wiele gatunków zostało szeroko introdukowanych lub z powodzeniem skolonizowało obszary nieobjęte ich historycznymi zasięgami[38].

Systematyka edytuj

Etymologia edytuj

  • Anolis (Anolius): karaibska nazwa Anoli dla „jaszczurki”[39].
  • Xiphosurus: gr. ξιφος xiphos „miecz”[40]; σαυρος sauros „jaszczurka”[41]. Gatunek typowy: Anolis cuvieri Merrem 1820.
  • Dactyloa: gr. δακτυλος daktulos „palec”; ωα ōa „brzeg, krawędź”[5]. Gatunek typowy: Anolis cuvieri Merrem, 1820.
  • Draconura: gr. δρακων drakōn, δρακοντος drakontos „wąż, smok”[42]; ουρα oura „ogon”[43]. Gatunek typowy: Draconura nitens Wagler, 1830 (= Anolis chrysolepis Duméril & Bibron, 1837).
  • Norops: gr. νωροψ nōrops „lśniący”[6]. Gatunek typowy: Anolis auratus Daudin, 1802.
  • Phalangoptyon: gr. φάλαγγα phalanga „paliczek”, od φάλαγξ phalanx „kość palca lub stopy”[44]; πτυον ptuon „wachlarz”, od πτυσσω ptussō „składać, zwinąć”[45]. Gatunek typowy: Lacerta roquet Lacépède, 1788 (= Lacerta roquet Bonnaterre, 1789).
  • Acantholis: ακανθα akantha „cierń, kolec”, od ακη akē „punkt”[46]; rodzaj Anolis Daudin, 1802. Gatunek typowy: Anolis loysiana Cocteau, 1836.
  • Chamaeleolis: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Chamaeleo Laurenti, 1876 oraz Anolis Daudin, 1802[9]. Gatunek typowy: Anolis chamaeleonides Duméril & Bibron, 1837.
  • Pseudochamaeleon: gr. ψευδος pseudos „fałszywy”[47]; łac. chamaeleon „kameleon”, od gr. χαμαιλεων khamaileōn „ziemny lew”, od χαμαι khamai „na ziemi”; λεων leon, λεοντος leontos „lew”[48]. Gatunek typowy: Anolis chamaeleonides Duméril & Bibron, 1837.
  • Ctenonotus: gr. κτεις kteis, κτενος ktenos „grzebień”[49]; ους ous, ωτος ōtos „ucho”[50]. Gatunek typowy: Lacerta bimaculata Sparrman, 1784.
  • Semiurus: gr. σημα sema, σηματος sematos „znak, znamię”[51]; ουρα oura „ogon”[43]. Gatunek typowy: Anolis ricordii Duméril & Bibron, 1837.
  • Microctenus: gr. μικρος mikros „mały”[52]; κτεις kteis, κτενος ktenos „grzebień”[49]. Gatunek typowy: Anolis edwardsii Merrem, 1820 (= Lacerta bimaculata Sparrman, 1784).
  • Eupristis: gr. ευ eu „dobry, typowy”[53]; πριστης pristēs „pilarz”[53]. Gatunek typowy: Anolis equestris Merrem, 1820.
  • Istiocercus: gr. ἱστιον histion „żagiel”[54]; κερκος kerkos „ogon”[55]. Gatunek typowy: Anolis cristatellus Duméril & Bibron, 1837.
  • Heterolepis: gr. ἑτερος heteros „inny”[56]; λεπις lepis, λεπιδος lepidos „łuska, płytka”, od λεπω lepō „łuszczyć”[57]. Gatunek typowy: Anolis pulchellus Duméril & Bibron 1837.
  • Eunotus: gr. ευ eu „dobry, typowy”[53]; -νωτος -nōtos „-tyły, -grzbiety”, od νωτον nōton „tył, grzbiet”[58]. Gatunek typowy: Anolis gracilis Wied-Neuwied, 1821 (= Anolis punctatus Daudin, 1802).
  • Ctenodeira: gr. κτεις kteis, κτενος ktenos „grzebień”[49]; δειρη deirē „gardło”[59]. Gatunek typowy: Anolis richardi Duméril & Bibron, 1837.
  • Deiroptyx: gr. δειρη deirē „gardło”[59]; πτυξ ptux, πτυχος ptukhos „fałda”, od πτυσσω ptussō „składać, zwinąć”[60]. Gatunek typowy: Anolis vermiculatus Cocteau, 1837.
  • Trachycoelia: gr. τραχυς trakhus „chropowaty, szorstki”[61]; κοιλια koilia „brzuch”[62]. Gatunek typowy: Anolis lineatus Daudin, 1804.
  • Tropidopilus: gr. τροπις tropis, τροπιδος tropidos „kil statku”[63]; πιλος pilos „włosy”[64]. Gatunek typowy: Anolis fusco-auratus D’Orbigny, 1837.
  • Xiphocercus: gr. ξιφος xiphos miecz[40]; κερκος kerkos „ogon”[55]. Gatunek typowy: Anolis chlorocyanus Duméril & Bibron, 1837.
  • Eudactylus: gr. ευ eu „dobry, typowy”[53]; δακτυλος daktulos „palec”[65]. Gatunek typowy: Anolis goudotii Duméril & Bibron, 1837 (= Lacerta roquet Bonnaterre, 1789).
  • Trachypilus: gr. τραχυς trakhus „chropowaty, szorstki”[61]; πιλος pilos „włosy”[64]. Gatunek typowy: Anolis sagrei Duméril & Bibron, 1837.
  • Pristicercus: πριστις pristis „ryba piła”[53]; κερκος kerkos „ogon”[55]. Gatunek typowy: Dactyloa biporcata Wiegmann, 1834.
  • Heteroderma: gr. ἑτερος heteros „inny”[56]; δερμα derma, δερματος dermatos „skóra”[66]. Gatunek typowy: Anolis loysiana Cocteau, 1836.
  • Gastrotropis: gr. γαστηρ gastēr, γαστρος gastros „brzuch” [67]; τροπις tropis, τροπιδος tropidos „kil statku”[63]. Gatunek typowy: Dactyloa nebulosa Wiegmann, 1834.
  • Dracontopsis: gr. δρακων drakōn, δρακοντος drakontos „wąż, smok”[42]; οψις opsis, οψεως opseōs „wygląd, oblicze, twarz”[68]. Gatunek typowy: Draconura nitzschii Wiegmann, 1834 (= Anolis auratus Daudin, 1802).
  • Ptychonotus: gr. πτυξ ptux, πτυχος ptukhos „fałda”, od πτυσσω ptussō „składać, zwinąć”[60]; -νωτος -nōtos „-tyły, -grzbiety”, od νωτον nōton „tył, grzbiet”[58]. Gatunek typowy: Anolis alligator Duméril & Bibron, 1837 (= Lacerta roquet Bonnaterre, 1789).
  • Rhinosaurus: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos „nos, pysk”[69]; σαυρος sauros „jaszczurka”[41]. Gatunek typowy: Anolis nasicus Duméril & Bibron, 1837 (= Anolis punctatus Daudin, 1802).
  • Placopsis: gr. πλαξ plax, πλακος plakos „płaska powierzchnia, płaszczyna”[70]; οψις opsis, οψεως opseōs „wygląd, oblicze, twarz”[68]. Gatunek typowy: Placopsis ocellata Gosse, 1850 (= Anolis valencienni Duméril & Bibron, 1837).
  • Coccoessus: łac. coccineus „szkarłatny, czerwony jak jagoda”, od gr. κοκκινος kokkinos „szkarłatny”, od κοκκος kokkos „szkarłatna jagoda”[71]. Gatunek typowy: Anolis pentaprion Cope, 1862.
  • Scytomycterus: gr. σκυτος skutos „wyprawiona skóra”[72]; μυκτηρ muktēr, μυκτηρος muktēros „nos, pysk”[73]. Gatunek typowy: Scytomycterus laevis Cope, 1875.
  • Tropidodactylus: gr. τροπις tropis, τροπιδος tropidos „kil statku”[63]; δακτυλος daktulos „palec”[65]. Gatunek typowy: Norops onca O’Shaughnessy, 1875.
  • Chamaelinorops: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Chamaeleolis A.M.C. Duméril & Bibron, 1837 oraz Norops Wagler, 1830[25]. Gatunek typowy: Chamaelinorops barbouri Schmidt, 1919.
  • Phenacosaurus: gr. φεναξ phenax, φενακος phenakos „oszust”[74]; σαυρος sauros „jaszczurka”[41]. Gatunek typowy: Anolis heterodermus Duméril, 1851.
  • Diaphoranolis: gr. διαφορος diaphoros „inny”, od διαφορεω diaphoreō „rozproszyć się”, od διαφερω diapherō „przewieźć, przenieść się”[75]; rodzaj Anolis Daudin, 1802. Gatunek typowy: Diaphoranolis brooksi Barbour, 1923.
  • Audantia: André Audant (1909–?), haitański zoolog i kolekcjoner[28]. Gatunek typowy: Audantia armouri Cochran, 1934.
  • Macroleptura: gr. μακρος makros „długi”[76]; λεπτος leptos „delikatny, drobny”[57]; ουρα oura „ogon”[43]. Gatunek typowy: Anolis cyanopleurus Cope, 1861.
  • Pseudoequestris: gr. ψευδος pseudos „fałszywy”[47]; łac. equester, equestris „rycerz”, od eques, equitis „jeździec”, od equus „koń”[77]. Gatunek typowy: Anolis isolepis Cope, 1861.
  • Gekkoanolis: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Gekko Laurenti, 1768 oraz Anolis Daudin, 1802[78]. Gatunek typowy: Anolis lucius Duméril & Bibron, 1837.
  • Brevicaudata: łac. brevis „krótki”[79]; caudatus „mieć ogon, ogonowy”, od cauda „ogon”[80]. Gatunek typowy: Anolis angusticeps Hallowell, 1856.

Podział systematyczny edytuj

Do rodziny należy jeden rodzaj z następującymi gatunkami[37]:

Niektórzy autorzy wydzielają z rodzaju Anolis rodzaje: Chamaelinorops, Chamaeleolis, Ctenonotus, Dactyloa, Norops, Phenacosaurus, Semiurus[36].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Anolis Daudin, 1802.
  2. ↑ Młodszy homonim Heterolepis Nees, 1834 (Hymenoptera).
  3. ↑ Młodszy homonim Eunotus Walker, 1834 (Hymenoptera).

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b J.-T. Cocteau. Révision de la famille des Anolis, à l’occasion d’un nouveau genre de ce groupe de reptiles sauriens (Achantolis) rapporté de Cuba par M. de la Sagra. „L’Institut: journal des académies et sociétés scientifiques de la France et de l’étrangers”. 4, s. 286–287, 1836. (fr.). 
  2. ↑ Fitzinger 1843 ↓, s. 16.
  3. ↑ G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. T. 2. Paris: Chez Déterville, s. 41. (fr.).
  4. ↑ L.J.F.J. Fitzinger: Neue classification der reptilien nach ihren natürlichen verwandtschaften: nebst einer verwandtschafts-tafel und einem verzeichnisse der reptilien-sammlung des K. K. zoologischen museum’s zu Wien. Wien: J. G. Heubner, 1826, s. 17, 48. (niem.).
  5. ↑ a b Wagler 1830 ↓, s. 148.
  6. ↑ a b c Wagler 1830 ↓, s. 149.
  7. ↑ J.G. Wagler, Deutung der in Seba’s Thesauro rerum naturalium T. 1. et. 2. enthaltenen Abbildungen von Lurchen, mit kritische Bemerkungen, [w:] G. Michahelles, Wagler’s Synonomie der Sebaischen Amphibie, „Isis von Oken”, 26, 1833, s. 896 (niem.).
  8. ↑ J.-T. Cocteau. Révision de la famille des Anolis, à l’occasion d’un nouveau genre de ce groupe de reptiles sauriens (Acantholis), rapporté de Cuba par M. de la Sagra. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 3, s. 226, 1836. (fr.). 
  9. ↑ a b A.M.C. Duméril & G. Bibron: Erpétologie générale, ou, Histoire naturelle complète des reptiles. T. 4. Paris: Roret, 1837, s. 168, 171. (fr.).
  10. ↑ Fitzinger 1843 ↓, s. 16, 63.
  11. ↑ a b c d Fitzinger 1843 ↓, s. 16, 64.
  12. ↑ Fitzinger 1843 ↓, s. 16, 65.
  13. ↑ Fitzinger 1843 ↓, s. 16, 67.
  14. ↑ Fitzinger 1843 ↓, s. 17, 65.
  15. ↑ a b c d Fitzinger 1843 ↓, s. 17, 66.
  16. ↑ a b c d Fitzinger 1843 ↓, s. 17, 67.
  17. ↑ a b Fitzinger 1843 ↓, s. 17, 68.
  18. ↑ Fitzinger 1843 ↓, s. 17, 69.
  19. ↑ Fitzinger 1843 ↓, s. 65.
  20. ↑ J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of lizards in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1845, s. 199. (ang.).
  21. ↑ P.H. Goose. Descriptions of a new genus and six new species of Saurian Reptiles. „The Annals and Magazine of Natural History”. Second series. 6 (35), s. 346, 1850. (ang.). 
  22. ↑ E.D. Cope. Contributions to neotropical saurology. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 14, s. 178, 1862. (ang.). 
  23. ↑ E.D. Cope. Report on the Reptiles brought by Professor James Orton from the middle and upper Amazon, and western Peru. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. Second series. 8, s. 165, 1876. (ang.). 
  24. ↑ G.A. Boulenger: Catalogue of the Specimens of lizards in the collection of the British museum. Wyd. 2. Cz. 2: Iguanidæ, Xenosauridæ, Zonuridæ, Anguidæ, Anniellidæ, Helodermatidæ, Varanidæ, Xantusiidæ, Teiidæ, Amphisbænidæ. London: Taylor & Francis, 1885, s. 410. (ang.).
  25. ↑ a b K.P. Schmidt. Descriptions of new amphibians and reptiles from Santo Domingo and Navassa. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 41, s. 523, 1919. (ang.). 
  26. ↑ T. Barbour. A note on Xiphocercus. „Proceedings of the New England Zoölogical Club”. 7, s. 62, 1920. (ang.). 
  27. ↑ T. Barbour. Notes on reptiles and amphibians from Panamá. „Occasional papers of the Museum of Zoology, University of Michigan”. 129, s. 7, 1923. (ang.). 
  28. ↑ a b D.M. Cochran. Herpetological collections made in Hispaniola by the Utowana Expedition. „Occasional Papers of the Boston Society of Natural History”. 8, s. 181, 1934. (ang.). 
  29. ↑ E.R. Dunn. Zoological results of the George Vanderbilt South Pacific Expedition of 1937. Part III. – The lizards of Malpelo Island, Colombia. „Notulae Naturae of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 4, s. 1, 1939. (ang.). 
  30. ↑ O.H. Garrido. Distribución y variación del complejo Anolis cyanopleurus (Lacertilia: Iguanidae) en Cuba. „Poeyana”. 143, s. 41, 1975. (hiszp.). 
  31. ↑ Varona 1985 ↓, s. 33.
  32. ↑ Varona 1985 ↓, s. 34.
  33. ↑ Varona 1985 ↓, s. 35.
  34. ↑ F.M. Daudin: Histoire naturelle, générale et particulière, des reptiles, ouvrage faisant suite à l’Histoire naturelle générale et particulière, composée par Leclerc de Buffon, et rédigée par C.S. Sonnini. T. 4. Paris: F. Dufart, 1802, s. 89. (fr.).
  35. ↑ K. de Queiroz. The correct name for the taxon ranked as a family containing the genus Anolis under rank-based nomenclature and the author of the name Anolis loysiana. „Herpetological Review”. 53 (3), s. 418–420, 2022. (ang.). 
  36. ↑ a b T.M. Townsend, D.G. Mulcahy, B.P. Noonan, J.W. Sites Jr, C.A. Kuczynski, J.J. Wiens & T.W. Reeder. Phylogeny of iguanian lizards inferred from 29 nuclear loci, and a comparison of concatenated and species-tree approaches for an ancient, rapid radiation. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 61 (2), s. 363–380, 2011. DOI: 10.1016/j.ympev.2011.07.008. (ang.). 
  37. ↑ a b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Anolis. The Reptile Database. [dostęp 2018-10-16]. (ang.).
  38. ↑ K.E. Nicholson, B.I. Crother, C. Guyer & J.M. Savage. It is time for a new classification of anoles (Squamata: Dactyloidae). „Zootaxa”. 3477, s. 16, 2012. DOI: 10.11646/ZOOTAXA.3477.1.1. (ang.). 
  39. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 17.
  40. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 254.
  41. ↑ a b c Jaeger 1944 ↓, s. 203.
  42. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 75.
  43. ↑ a b c Jaeger 1944 ↓, s. 247.
  44. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 169.
  45. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 188.
  46. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 4.
  47. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. xvii.
  48. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 46.
  49. ↑ a b c Jaeger 1944 ↓, s. 63.
  50. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 157.
  51. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 209.
  52. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 136.
  53. ↑ a b c d e Jaeger 1944 ↓, s. 86.
  54. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 105.
  55. ↑ a b c Jaeger 1944 ↓, s. 45.
  56. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 104.
  57. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 122.
  58. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 147.
  59. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 69.
  60. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 189.
  61. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 240.
  62. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. [1].
  63. ↑ a b c Jaeger 1944 ↓, s. 243.
  64. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 175.
  65. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 67.
  66. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 70.
  67. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 97.
  68. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 155.
  69. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 197.
  70. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 177.
  71. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 55.
  72. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 208.
  73. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 141.
  74. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 170.
  75. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 71.
  76. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 130.
  77. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 83.
  78. ↑ Verona 1985 ↓, s. 34.
  79. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 34.
  80. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 43.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Anolidae&oldid=70997557”