Brzezinka (powiat oświęcimski)
Brzezinka (niem. Birkenau albo Birkenau bei Neuberun, Oberschlesien) – wieś położona w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Oświęcim.
| Artykuł | 50°02′41″N 19°10′53″E |
| - błąd | 39 m |
| WD | 50°5'N, 19°10'E |
| - błąd | 19538 m |
| Odległość | 720 m |
| ||||
| ||||
| ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  małopolskie
| |||
| Powiat | oświęcimski | |||
| Gmina | Oświęcim | |||
| Liczba ludności (2011) | 2336[1] | |||
| Kod pocztowy | 32-600[2] | |||
| SIMC | 0063680 | |||
Położenie na mapie gminy wiejskiej Oświęcim  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | ||||
Położenie na mapie powiatu oświęcimskiego  | ||||
 50°02′41″N 19°10′53″E/50,044722 19,181389
| ||||
Wieś królewska starostwa oświęcimskiego w powiecie śląskim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[3].
NazwaEdytuj
Nazwa wsi pochodzi od staropolskiego określenia zagajników brzozowych, czyli brzezinek. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Brzezynka wymienia w latach (1470–1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[4].
Części wsiEdytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0063696 | Chropań | część wsi |
| 0063704 | Czernichów | część wsi |
| 0063710 | Skotnica | część wsi |
Informacje ogólneEdytuj
Brzezinka położona jest w rozległych widłach Wisły i Soły, w samym centrum Doliny Wisły, 240 m n.p.m. Teren jest tu płaski, podmokły, na dużej przestrzeni pokryty łąkami, nieużytkami i lasami łęgowymi (w zachodniej części wsi). W chwili zakładania stacji kolejowej (1856) stacja ta znajdowała się na terenie Brzezinki, dopiero później, wraz z przyległym terenem, została włączona do Oświęcimia. Jest to wieś duża, wielodrożnicowa. Składa się z domów przeważnie o charakterze willowym. Znajdują się tu dwie większe fabryki: Fabryka Maszyn i Urządzeń „Omag” przy ul. Górniczej 8 (która w latach trzydziestych, pod nazwą Spółka Akcyjna Zjednoczenia Fabryk Maszyn i Samochodów „Oświęcim”, produkowała samochód „Oświęcim-Praga” biorący udział w Rajdzie Monte Carlo) i Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Wdrożeniowe „Polinova” (popularnie zwane „Papownią”) przy ul. Czarnej 6.
HistoriaEdytuj
Po raz pierwszy w historii wystąpiła w 1385 i związana była z łąką, którą niejaki Czak z Presinki darował klasztorowi dominikanów w Oświęcimiu. W ciągu XV wieku wieś była własnością śląskiego rodu Bojszowskich, których przedstawiciele mieszkający w Brzezince, przybrali nazwisko Brzezińskich. Od 1440 do 1483 właścicielem Brzezinki był Jan Brzeziński, który pod koniec życia został kasztelanem oświęcimskim. Współwłaścicielem części wsi około 1456 był Niczek z Brzezinki. W dokumencie sprzedaży księstwa oświęcimskiego Koronie Polskiej przez Jana IV oświęcimskiego wystawionym 21 lutego 1457 miejscowość wymieniona została jako Brzesinka[7]. W 1494 król Jan Olbracht zakupił wieś wraz z folwarkiem od Zygmunta z Brzezinek, syna Jana i odtąd wchodziła ona w skład dóbr królewskich. Pod koniec XVIII wieku dobra w Brzezince posiadał baron Karol Wacław Larisch, później były własnością Potockich z Zatora, a od drugiej połowy XIX wieku – Zwillingów.
W czasie II wojny światowej na terenie Brzezinki mieścił się największy oddział nazistowskiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau, a wieś została całkowicie wysiedlona.
W 1983 erygowano miejscową parafię Matki Bożej Królowej Polski.
Sport i wypoczynekEdytuj
We wsi działa założony w 1947 Ludowy Klub Sportowy Iskra Brzezinka, z którego wywodzi się Maciej Iwański, były piłkarz Legii Warszawa, późniejszy zawodnik Manisasporu i reprezentacji Polski. Klub występuje[kiedy?] w piłkarskiej wadowickiej VI lidze.
Urodzeni w BrzezinceEdytuj
- Henryk Piątkowski (ur. 11 lipca 1902, zm. 1 kwietnia 1969 w Penley w Walii) – generał brygady Wojska Polskiego.
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Wieś Brzezinka w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2020-01-17] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 95 [dostęp 2020-12-22] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, s. 94.
- ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 223.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Krzysztof Rafał Prokop: Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438–1513. Dzieje polityczne. Kraków: PAU, 2002, s. 151. ISBN 83-88857-31-2.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Brzezinka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 412.