Dzikowiec (województwo dolnośląskie)
Dzikowiec (niem. Ebersdorf bei Neurode[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Nowa Ruda.
| wieś | |
 Dwór w Dzikowcu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
470-505 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
866[2] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-432[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0854140 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Nowa Ruda  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°34′21″N 16°34′24″E/50,572500 16,573333[1]
| |
Położenie
edytujWieś leży w dolinie Dzika, pomiędzy Garbem Dzikowca a Górami Sowimi, na wysokości 470–505 m n.p.m.[5]
Podział administracyjny
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0854156 | Dębówka | część wsi |
| 0854162 | Nowy Dzikowiec | przysiółek |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Historia
edytujDzikowiec powstał na początku XIV wieku jako wieś królewska, pierwsza wzmianka wymieniająca kościół pochodzi z 1337 roku[5]. W 1372 i 1398 właścicielem wsi był Rembold Ratold (Donig von Zdanic)[8]. W 1390 część miejscowości zakupili kanonicy regularni z Kłodzka. W 1597 roku wieś przeszła na własność jezuitów i była ona w ich posiadaniu do 1776 roku, kiedy to zakon uległ kasacie[5]. W 1781 wieku w pobliżu powstała pierwsza kopalnia węgla kamiennego Lisette, z czasem powstały kolejne[5]. W 1787 roku Dzikowiec liczył 137 domów, były w nim wtedy: kościół, szkoła, dwór z folwarkiem, młyn wodny, tartak, cegielnia oraz dwa wapienniki[5]. Wiek XIX przyniósł znaczny gospodarczy rozwój wsi, poza tym miejscowość nabrała znaczenia letniskowego[5]. W roku 1906 przez Dzikowiec przeprowadzono linię kolejową ze Ścinawki Średniej do Woliborza[5]. Po 1945 roku wieś utrzymała swój rolniczo-przemysłowy charakter, z tym, że początkowo większe znaczenie miało tu rolnictwo[5]. W 1988 roku było tu 88 gospodarstw rolnych i kilka zakładów przemysłowych[5].
Zabytki
edytujWedług rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[9]:
- Kościół św. Marcina w Dzikowcu, parafialny z 1645 r. Świątynia została wybudowana w miejsce wcześniejszego, gotyckiego obiektu sakralnego. Kościół posiada barokowe wyposażenie, m.in. ołtarze, obrazy, rzeźby, ambonę i chrzcielnicę.
- dwór, z drugiej połowy XVII wieku zbudowany w stylu barokowym, w XIX wieku przebudowany w stylu neorenesansowym. Jest to budynek na planie prostokąta, jednopiętrowy, zwieńczony czterospadowym dachem. Mimo częściowego zrujnowania, nadal pełni rolę budynku mieszkalnego.
Inne zabytki:
- plebania z 1791 roku,
- krzyż pokutny z XIV-XVI wieku,
- trzy wiadukty kolejowe z początku XX wieku, o konstrukcji kratownicowej.
Zabytki przyrody (kamieniołomy)
edytujNa pobliskim wzgórzu Wapienna znajduje się duży nieczynny kamieniołom wapieni dewonu (famen) oraz gabra[5]. Kamieniołom ten ma duże znaczenie naukowe[10] i znany jest z bardzo bogatych znalezisk skamieniałości dewońskich i karbońskich, przede wszystkim głowonogów. Badania tu prowadził już od koniec XVIII wieku Leopold von Buch, a po nim inni znani geologowie i paleontolodzy[10], między innymi Carl Renz, Otto Heinrich Schindewolf i Jerzy Dzik[11]. Zachowała się tam sztolnia, obecnie w byłym kamieniołomie znajduje się strzelnica[5].
Oświata
edytuj- Zespół Szkół Społecznych w Dzikowcu: Niepubliczna Szkoła Podstawowa i Niepubliczne Przedszkole, organem prowadzącym jest Ochotnicza Straż Pożarna w Dzikowcu
Sport
edytujW Dzikowcu działał piłkarski klub sportowy „Burza”[12]. Największym sukcesem LZS „Burza” Dzikowiec był awans do klasy A rozgrywek piłki nożnej.
Drużyna została rozwiązana i w obecnie (2018) nie występuje w rozgrywkach.[13]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 29122
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 243 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ a b c d e f g h i j k Marek Staffa: Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: I-Bis, 1994, s. 117, 122. ISBN 83-85773-12-6.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Roman Sękowski (1931-2023): Herbarz szlachty śląskiej : informator genealogiczno-heraldyczny.. Katowice: Fundacja „Zamek Chudów” ; Videograf II, 2003, s. 74.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 78. [dostęp 2012-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-31)].
- ↑ a b Józef Oberc, Region Gór Bardzkich (Sudety). Przewodnik dla geologów, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1957, s. 232–245.
- ↑ Jerzy Dzik, Emergence and succession of Carboniferous conodont and ammonoid communities in the Polish part of the Variscan sea, „Acta Palaeontologica Polonica” (1), s. 57–170.
- ↑ Burza Dzikowiec. [w:] futbolowo.pl [on-line]. [dostęp 2017-03-03].
- ↑ 188, Dlaczego kluby upadają, „zrzeszeniniwa.futbolowo.pl” [dostęp 2018-02-05].
Bibliografia
edytuj- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: Wyd: I-Bis 1995, ISBN 83-85773-12-6.